454B. 1616 mei 18. Van G. van der Hoolck.1

Eerentfeste, wijse, seer voorsienige heere,

Alzoo wij gemene lakencoopers soo van Suyt-Hollant alsmede vuyt onsen Stichte van Utrecht nu onlancxs voor eenige dagen - gelijck uE. wel is bewist - metten anderen zijn geweest in 's Cravenhage, vuyt oorsaecke hier te lanck om te verhalen ende die uE. ten

146

Tot welcken eynde verstaen hebbende dat die van Amsterdam ende Rotterdam hetselfde al datelijcken hadde voltogen, wij alhier t'Utrecht - met advys van onse borgemeesteren die hetselfde mede laudeerden - terstondt hebben gevolcht. Ende darenboven vier vuyt den onsen gehaert,3 d'welcke wij gesonden hebben in alle de steden van het Sticht, alsmede tot Culenborch, Vyanen ende Isselstayn. In welcke steden wij elcxs mede een copye hebben doen exhiberen, die deselfde lesende vrijwillichlijcken ende sonder enich tegenseggen mede hebben onderteeckent. Nu ondertusschen, seer voorsienighe heer ende vrindt, alzoo wij uE. vertrouwen te weesen een recht lieffhebber ende voorstander onser landen welvaeren alsmede de vrijicheden derselven, soo bidden wij uE. vrindelijcken toch te willen vigileren, wanneer het nu den bequaemsten tijt sal weesen, alles op het gevoechgelijcxste - gelijck wij uE. goede voorsichticheyt daerin vertrouwen - met menheer van Oldenbarnevelt hetselfde toch eens te willen communiceren, ten eynde wij in eene zoo loffelijcke neringe sulcken grooten inbrueck niet mochten toestaen.

Want de saecke wel ingesien zijnde ende op het scerpste geëxamineert, soo is deselfde raeckende de hooftneringe van ons gantsche lant. Aengemerct dat desen inbrueck grootelijcxs zoude‹n› quetsen de welvaert van het merendeel aller goeder borgeren ende consequentelijck een groot getal van de ingesetenen deser landen ende dat oversulxs door het quetsen derselven des lants middelen grootelijcxs zouden werden geswact. Want het niet vuyt te spreecken en is de menichte der persoonen die door het bereyden, verruwen4 als andersins haren cost bij deselfde neringe moeten winnen. Over hetwelcke wij laeckencopers in 't gemeen noch de meeste scade zoude lijden - voor soveel de neringe ten principale aengaedt -, want in plaetsen daer wij tot noch toe onse laeckenen hebben doen verruwen nae ons welgevallen, ende dat al sulcke colueren als wij vonden gebreck te hebben, soo souden wij integendeel - wanneer d'Engelsche tot haer voornemen quamen - het meerendeel ongadinge moeten coopen.5 Ick late staen dat de Engelsche verruwen met de onse gantsch niet overeen en comen, jae dat meer is - alsoo nu onlancxs tot Amsterdam van enige lakenen bij den officier aengeslagen - door de proeve daervan bij de waerdeyns gedaen t'enemael valsch te weesen sijn bevonden, alzoo ick achte dat uE. mede door de monsters daervan verthoondt claerlijck hebt connen sien. Een saecke voorwaer, die geensins en is te dulden.

Behalven dat dan noch sonderlinge wel behoort in consideratie genomen te worden alle de commerciën die duer deselfden lakenhandel in dese onse landen bestaen, als daer is pastel, crap ofte mede, indigo, cossenilge, aluyn, wijnsteen ende versceyden andere stof-

147

Op hetwelcke alles dan wel gelet zijnde, alhoewel sijn Magesteyt van Groot-Britaingniën in sijne landen ende tot conservatie van sijn onderdanen mach ordonneren ende statueren 'tgene sijn Magesteyt best ende nuttelijcxste dient, soo en behoort nochtans sijne Magesteyt hetselfde dese landen ofte onderdanen derselfde niet op te dringen, daer onse hooch mogende heeren Staten-Generael geen minder sorge en hebben te dragen om te preveniëren dat sulxs met de beste middelen ende vrintscap mach werden verhindert, welcke vrintscap nimmermeer beter can onderhouden worden dan dat men elck laet coopen wat hem proffytabelste ende dienelijcxste is. Want alhoewel zijluyden nu vooreersten maer souden versoecken het 10e laecken geverruut te vercoopen, zoo soude het nochtans van tijt tot tijt soo indringen - gelijck sij genoechsaem laten verluyden - dat het in 't eynde wel op de helfte, jae het meerendeel soude coomen. Waervan wij meede een genoechsaem exempel hebben van den terra eertijts door goede ordonnantie in trayn wesende tegen de gebreecken der laeckenen, d'welcke allenskens ende mettertijt van trap tot trap zoo is ingebroocken dat se nu genoechsaem in 't geheel afgescaft is, grootelijcxs streckende tot scande - hetwelcke ick belijden moet - van ons allen, ende daer wij al vrij wat te slecht in sijn geweest om ons alsoo het net t[e] laeten over het hooft trecken. Een saecke voorwaer, die ons geen cleyne scade geeft. Waervoren wij alhier voor sooveel ons aengaedt ende die daer wel eenstemmich in waren ons grootelijcxs hebben te beclagen. Verhopende nochtans dat wij laeckencopers in 't gemeen eenmael ons wonde voelende ende de interresse die wij sedert dien tijt daerbij hebben geleden, eens moet nemende eendrachtelijcken metten anderen aen hare Hooch Mogentheden zullen aenhouden dat alle voorgaende, soo goede ende oude ordonnantiën eens wederom door een expres ende scerp bevel haerder Hooch Mogentheden op een nieus sal mogen werden geordonneert. Ende voorwaer, soo sulxs niet en werdt voorgecoomen, zoo hebben sijluyden daerduer een middel waerduer sij hunselven mettertijt sullen verrijcken ende den onsen allenskens hare middelen vuytputten.

Alzoo dat ick voor seecker houde dat bijaldien hare Hooch Mogentheden dese saecke van den terra wat naerder examineerden, dat hare E. selfs nae hare wijsheyt wel bevinden souden dat het een saecke is die niet alleene en is streckende tot groote oneere ende miscredyt van hare E. oude ende goede gegevene ordonnantiën, maer dat het principaelste is, selfs tot groote cleynachticheyt haerder Mogentheden.

Waeromme, seer wijse, voorsienige heer ende vrindt, ick desen aen uE. addressere, om uE. vanwegen onse stadt van Utrecht ende diensvolgens mede vanwegen onse provintie hartelijcken te bidden - ende dat vuyt liefden die ick weete uE. ons beminde vaderlant sijt toedragende - den tijt door uE. goede discretie doch waer te willen nemen om alsoo dese onse gemeene saecke met menheer van Oldenbarnevelt eens te willen communiceren, om ons alsoo, vuyt den welgemelten heere den tijt verstaen hebbende ende wanneer wij bequaemste daerin sullen vervolgen, 'tselfde daernae vuer te scrijven als hiervoor noch eens is gebeeden, uE. tot een besluyt biddende, al bin ick hierinne wat te lange van redenen, 'tselfde vanwegen mijnen ijver voor geëxcuseert te houden; behalven dat wij Duytschen al vrij wat meer omredenen moeten gebruycken, die ick achte dat in het Latijn corter zouden connen geseyt worden.

148

Bevelende uE. hiermede, eerentfeste, wijse, seer voorsienige in scuts der Alderhoochsten, uut den naem ende vanwegen ons gemene gilt,

uE. dienstwillige,
Gerridt van der Hoolck.

Gesc[reven] in Utrecht, den 18en Mey 1616.

Adres: Achtbaren, wijsen, seer voorsienigen ende hoochgeleerden Hugo Grotius, eerste raedt ende pens[i]onarius der stadt Rotterdam. Bringer loon.