S.P. Vir Clarissime et Incomparabilis.
Tandem aliquando homo noster e Gallia reversus est, qui Illustr. D. Legato eo excurrendi veniam a rege attulit, sed ob ingruentia indies hic negotia certum profectionis suae diem necdum constituit; quod ubi fecerit, quamprimum se tibi significaturum dixit, nihilque sibi gratius fore quam si frater tuus se ei comitem adiungat2.
Remitto ecce Papinium manu tua notatum3, quo iam non usus - annus enim iam est ex quo accepi - sed pene abusus sum. Et vereor sane ne parvam
558
dignitatis tuae rationem habuisse videar, qui tam diu illum apud me detinuerim. Sed adeo multis locis mihi ad eum recurrendum fuit, totiesque in denso illo Sylvarum4 luco facem praetulit, ut aegre illum a me dimiserim. Noveram etiam te modo gravioribus studiis occupatum, ideoque eo exemplari non admodum egere credidi. Spero itaque si quid in mora peccatum est, facile veniam te daturum. Dici profecto non potest quoties divinae illae coniecturae tuae margini ascriptae omnem mihi difficultatem exemerint, ita ut non coniecturas, sed oracula, ab Apolline Delphio vere effata existimem. Equidem bona - ut spero - venia tua, illas Notulis meis Statianis5 ceu purpuram panno meo interseram. Sed non parum vereor, ne, quemadmodum Physici aiunt Aquilarum pennas, si aliarum avium pennis adiiciantur, omnes illas putrefacere, ita etiam notae tuae meas penitus extinguant, et nullius notae reddant. Tu enim vere Europae nostrae aquila es, qui adeo alte caput inter nubila condis6, ut nemo ad te aspirare audeat.Caeterum Lib. VII Theb. locum a te notatum reperi, quae res mihi maiorem inquirendi causam dedit. Pag. ecce 2507 ubi Lactantius vetus interpres illum locum explicat
gelidae de colle Tanagraeita legitur: Tanagre civitas Euboeae, quae nunc Penanoria vocatur. Non dubito quin locum illum notandum8 duxeris ob monstrum illud vocabuli Penanoria, quod nusquam apud Geographos exstat. Equidem exigua mutatione legendum putabam Poemandria. Stephanus enim in Urbibus9 testatur Tanagram, prius Ποιμανδρίαν dictam fuisse. Hunc ergo locum facio iudicii tui.
Sed et alter difficilis locus exstat XII Thebaid. pag. 420, versu 581, in oratione Argivarum mulierum ad Theseum, quem ita affantur:
Si patrium Marathona metu, si tecta levasti Cressia, nec fudit vanos anus hospita fletus.Quamnam ibi anum hospitam intelligit? nam interpretes ibi omnes Harpocratem agunt. Video te dubitasse an de Pasiphae10 intelligendum sit, et vellem certe eius interpretationis rationem addidisses. Ego aliquando suspicatus sum de Hecale recte intelligi posse. Refert enim Plutarchus in Theseo11 Hecalen anum solitam fuisse Theseum hospitio excipere, proque illius ad pugnam profecturi
559
felici reditu multis cum lachrymis vota Diis nuncupasse. In cuius beneficii memoriam instituit postea Theseus Hecalesion festum. Et de hac eadem Petronius in Satyrico12: Qualis in Actaea quondam fuit hospita terra Digna sacris Hecale, quam Musa loquentibus annis Battiadae veteris mirando tradidit aevo.Ita enim apud Petron. legendum, non ‘Hecate’, quod in vulgat. editionibus, ubi interpretes multa de Hecates coena frustra nugantur. Quin et Apuleius I. Metam.13: Thesei illius, inquit, virtutes aemulaveris, qui non est aspernatus Hecales anus hospitium tenue. De hac eadem Hecale iustum poëma scripsisse Callimachum, Batti fil., testis est Suidas14 et Petronius supra indicavit. Citant autem veteres Grammatici hunc Callimachi15 versum:
Μέλπω δὲ γραὸς τῆς ϕιλοξένου τρόπους.Itaque quando poëta noster ait ‘non vanos fletus fudisse anum’, crediderim ipsum indicare Hecalen non frustra pro sospite Thesei e pugna reditu vota fecisse, quandoquidem victor inde reversus est. Haec latius ad te scribo Vir Ampliss., non ut te docerem, - quid enim sus Minervam? - sed ut vel me errantem corrigeres, vel sententiam tuam quam unico ibi verbo indicasti, latius explicares.
Poëmata tua omnia ego iampridem solus, et nuper maximam eorum partem cum D. Legato percurri. Deus bone! quoties ad igneos illos impetus exclamabat, nihilque divinius dici praedicabat! Equidem quamvis captum illa meum superent, nec nostrum sit de illis ferre iudicium, illud tamen ausim dicere, post Claudianum neminem talia edidisse Poëmata, seu verba quis seu materiem spectet. Vivent, vivent illa, et cum aliorum Poëmata, quae quotidie proferuntur in lucem, solam voluptatem habeant, tu ratione Materiae, qua pleraque immortalia Patriae gesta complexus es, etiam utilitatem coniunxisti, quemadmodum Claudianus, quem adeo feliciter expressisti, etiam totam saeculi sui Historiam versibus celebravit. Sed desino scripta tua laudare, qui illa potius, - ut de Divinis ait Aristoteles16 - veneratione debeam, quam laudatione prosequi.
Vale vir omnium maxime, quo uno Batavia, ut caeteras gentes armorum, ita etiam styli, et eruditionis gloria vincit, meque perpetuum clarissimarum virtutum tuarum praeconem ac cultorem fore tibi persuade.
Mitto hic etiam litteras Rigaltii quas homo noster e Galliis secum attulit.
D. Legatus officiosissime te salutat, et scire avet, an et quando huc sis excursurus.
Hagaecomit. XIII Ianuar. CIƆIƆCXVII.
Amplitud. Tuae observantissimus cultor
I. Casperius Gevartius.
Adres: Amplissimo et Incomparabili viro D. Hugoni Grotio urbis Roterodamensis Syndico etc. Roterodamum.