1861. 1633 juli 26. Van J. Witten1.

S.P. Nuperi nostri sermones, vir amplissime atque consultissime, adeo firmiter adhuc memoriae inhaerent, ut nihil magis desiderem quam illos ad finem, propter quem et inter nos habiti et propter quos ad te profectus fui, perducam, id est, te in partes nostras traham.

Quod ego tunc temporis tecum egi, idem princeps meus2 eodem tempore Wolgasti cum domino Gabriele Oxensternio domini cancellarii fratre3 locutus est, cui omnia illa auditu carissima fuerunt. Ac quia dominus meus denuo octavo huius eo ad exequias celebrandas ivit de integroque hanc rem repetiturus, nullus dubito, quin brevi tecum omnia peragantur. Nunquam velit quisquam, inquit Seneca, tam graviter hostem ferire, ut relinquat manum in vulnere et se ab ictu revocare non possit4. Eadem et mens domini cancellarii; vult diaeta respublica nostra curari incipiat tedeatque chirurgiae, verum ita, ut pax nulli nostrorum fraudi sit, id est, non sit servitutis pactio. Quodque bene notat Cicero ad famil. lib. 10, epist. 6.5 atque ad quem scopulum multi naufragium fecerunt. Ne itaque

155

Ab intimo domini cancellarii habeo ipsum velle, ut ipsi semper sis a consiliis et latere, atque, ut verum fatear, si praefixum finem nostrum nos Euangelici attingere volumus, hoc maxime necessarium erit. Quae moles etiam negotiorum ibi non te latet atque tu oneri ferendo es. Deus atque illi, quorum interest, aegram sauciamque rempublicam relevari ac tandem a perpetuo conflictu requiescere, tui tuorumque insuper rationem habebunt, ne egeatis, de quo prolixe coram. Atque haec te scire operae pretium duxi.

Quid de motibus ad Danubium, Rhenum, Mosam - per quam iuxta ac terra Batavos properare ad Castellum Steffenswert demoliendum fama est - sperandum, pro amore in me tuo facies, ut sciam. Cui si adnexeris quae illis adfinia, scilicet quae imperatoris6 in pacis tractatu cum Saxone7 consilia, quae Galli cum Batavis in Hispanum molimina, obtinui quod volui. Et si ne peut on renger les pièces, selon l'advis de mons. de Montagne8, si on n'a poinct la forme du total en la teste, atque in quo tu solus me erudire poteris. Duo restant, ne praetereas, an uxor redierit ac quamdiu adhuc Hamburgi sis commoraturus, atque nullus viventium hoc ultimum a me resciscet ac secundum id maturabo iter meum ad te. Quod si ad cancellarium iveris partes nostra[s] amplexurus, ita res meas componam, ut per totam hiemem vobis, Deo volente, adsim. Habeo enim quae cancellarium scire interest ac quae a multis annis in nostros praesentes sermones reservavi neque calamo expediri possunt. De quibus etiam prolixe coram.

Hisce bene vale, ad petita mea responde ac me, ut facis, ama.

Lubecae 26. Iulii 633.

Nomini tuo addictissimus
Iohan Witten.

Adres (met andere hand): Amicissimo atque consultissimo viro D. Hugoni Grotio, amico meo multis nominibus honorando Hamburgum.