2481. 1636 februari 18. Aan M. Ruarus1.

Vir praestantissime,

Legatio, quam mihi gratularis, Ruare clarissime, utinam successus voto meo respondentes habeat; quod tum futurum est, ubi ad pacem communem aliquid nostra conferre poterit opera. Cogitationem certe ad haec saevissima bella, quae τοὺς χϱιστωνύμους exagitant, sine maximo dolore nunquam flecto Deumque tecum precor, finem ut faciat, tantae non magis vitarum ac fortunarum quam morum ruinae. Itaque Suediam ac Poloniam expeditas bello mutuo2 laetus intellexi nullum satis magnum existimans pretium, quo res tam bona emitur. Germania quam etiam properaverit, vides. Nec causam video, cur diu Suedi nostri perstent in armis, quae derelicta cernimus ab iis, quorum pro salute suscepta fuerant. Batavos hujus anni adversa cummaxime quietis avidos fecerunt. Si qui feriores sunt, eos quoque mitigabit, si non aliud certe crumena deficiens, optima pertinacium conciliatrix.

Grata mihi sunt, quae mittis munera. Reponerem tragoediam editam Amstelodami, cui ex Aegyptio Iosephi patriarchae nomine Sophompaneas inscriptio est3, si ejus exemplar hic haberem.

534

Inspexi Crelliana ad Hebraeos4, plena eruditionis, nec sine magna utilitate, quam in ejusdem labore ad Galatas5 etiam pastores reformati, qui hic dicuntur, agnoscunt.

Quaestio, de qua agit libellus alter6, magni est ponderis. Ego sic existimo non habitus tantum, sed et actus singulos contra foederis leges, qui πϱοαίϱεσιν habent, id est cum notitia deliberationem tractumque temporis, tales esse ut de statu adoptionis hominem dejiciant, idque mihi Sacris Literis contestari videtur et sensus et mos puriorum saeculorum.

Nescio, an videris Richardi Thomsoni7 de Iustificationis intercisione et amissione diatribam, Lugduni Batavorum quondam editam8. Certe digna est, quae legatur. Gratum est et quod de loco libri mei9 capite de Iurejurando me mones. Dubius haereo. Pythagoram, qui exactius ista colligunt, floruisse ajunt sexagesima Olympiade, id est sub finem Cyri10. In Iudaea eum fuisse, cum Iudaeis ibi collocutum Numenius11 et Malchus sive Porphyrius12, Pythagorae sectatores ambo, prodidere. Addidit Hermippus13 libro de Vita Pythagorae: Τᾶυτα τε ἔπϱαττε ϰαὶ ἔλεγε τὰς Ἰουδαίων ϰαὶ Θϱαϰῶν δόξας μιμοῦμενος. Et hoc, πολλὰ τῶν παϱ᾽ Ἰουδαίων νομίμων εἰς τὴν ἑαυτοῦ μετήνεγϰε φιλοσοφίαν14. Qui autem in Iudaeis sint, quorum instituta cum Phythagoricis maxime congruunt, facile videbit, si quis ea, quae de Essenorum15 coetibus ac disciplina apud Philonem16 sunt, cum

535

Sed haec sunto arbitraria.

Polonos adolescentes25, quos mihi commendas et si quos alios tibi amicos noverim, non illa communi tantum, sed et propiore amicitia complectar.

Vale, vir praestantissime, et si qua in re utiles esse possumus, operae nostrae ne parce.

Tuus si quid possum
H. Grotius.

8/18 Februarii 1636.