eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    2622. 1636 juni 6. Aan [N. van Reigersberch]1.

    Monsieur Salmasius2 is te Dijon wat opgehouden geweest door zijn vaders3 en daarna zijner huisvrouwe4 ziekte. Middelertijdt is 't gerucht gekomen te Rome, dat deze man hen zoude konnen schaden. Overzulks hebben de kardinalen Barbarijn5 en Bagny6 geschreven, dat men moet zien hem in Vrankrijk te houden. De

    187

    prins van Condé7, gouverneur van Bourgonje, heeft last gekregen en eerst hem groote voordeelen aangeboden, zoo hij ter misse wilde gaan. Ziende, dat zulks niet vallen wilde, heeft hem, zoo hij is, getragt hier vast te maken ende zijne conditie te verbeteren. De zwarigheit is op de zekerheit. Mij dunkt, dat hij in Engelandt de beste dienst zoude konnen doen voor de gemeene christenheit ................

    Ik heb in deze dagen vrij wat door de stadt van mij doen spreken, dewijl ik op de octava van de Feste Dieu8 - zoo ze die noemen -, wanneer de processie voorbij ons huis zoude komen, verboden heb, dat men aan ons huis tapijten zoude hangen, zoodat de commissaris de tapijten heeft moeten hangen zeven of acht voeten van de deur aan palen vastgehegt. Dit heb ik gedaan naar het voorbeelt van voorgaande Brittannische ambassadeurs. Men meende, dat lutherschen zulke processiën niet quaadt vonden. Maar daarin bedriegen zij zich. Praesentiam credunt inexplicabilem et tantum in usu sacramenti. Deze Heilige dag is vierhondert jaren oud, de processie driehondert jaren, gegrond op een frivole revelatie van een Engelsche bagijn9 .....................................................

    Ik versta, dat Duraeus10 in Zweden is om den vrede der protestanten te vorderen. Doctor du Val11, een van de Sorbonisten, maar van de factie van den paus12, heeft in deze dagen een boek gemaakt13, waarin hij stelt, dat de doctoren in de theologie geen kettersche of verboden boeken mogen lezen zonder bijzondere toelating van den paus, daar 't gebruik van Vrankrijk altijdt is geweest, dat zulks verstaan word begrepen te zijn in het confereren van het doctorschap. Hij zeid daarenboven, dat de opinie, die de paus stelt boven de conciliën, - 't welk is de opinie van Vrankrijk, naar 't zeggen van den kardinaal Bellarmijn14 zelve - aanleiding geeft tot ongehoorzaamheit en rebellie.

    Notes



    1 - Gedrukt Brandt-Cattenb., Leven II, p. 70, p. 69. Naar ik vermoed is de brief gericht aan Nicolaes van Reigersberch.
    2 - De Franse klassiek-filoloog Claude de Saumaise, hoogleraar te Leiden, doch met verlof in zijn geboorteland.
    3 - Bénigne de Saumaise; zie over hem IV, p. 282 n. 1.
    4 - Elisabeth Virot.
    5 - Francesco, kardinaal Barberini; zie III, p. 230 n. 2; zie ook V, p. 36 n. 1.
    6 - Giovanni Francesco, kardinaal Guidi del Bagno († 1641); hij was pauselijk nuntius in Parijs geweest.
    7 - Henri de Bourbon, prins van Condé (1588-1646).
    8 - Fête-Dieu of Fête du Saint Sacrement, feest ter ere van de Eucharistie, in 1264 door paus Urbanus VI ingesteld en door de bulle Transiturus de hoc mundo verbreid; Johannes XXII heeft het feest in 1317 verrijkt met een octaaf en een processie voorgeschreven.
    9 - Wellicht Eva, recluse van de St. Maartenskerk te Luik (± 1200-± 1265). Samen met Juliana van Mont-Cornillon ijverde zij voor de instelling van het feest van het H. Sacrament. Vgl. Petrus Cabeljau, Catholiick Memory-Boeck der Gereformeerde, Leiden 1661 Eerste Deel, p. 593. Een ‘Engelsche bagijn’ is mij in dit verband niet bekend.
    10 - Johannes Duraeus - John Durie -; zie over hem V, p. 314 n. 4.
    11 - André Duval (1564-1638), Frans theoloog.
    12 - Urbanus VIII.
    13 - Andreae D Vvallii Ponthesiani Doctoris Sorbonici, Et Regii Theologiae In Academia Parisiensi Professoris: Commentarii In primam secundae partis Summae D. Thomae. Tomvs Prior Complectens Sex Tractatus: Primvm de voluntario, & libero, atque de actionibus humanis. Secundum de peccatis. Tertium de legibus. Quartum de gratia, & auxiliis eiusdem supernaturalibus. Quintum de quator hominis nouissimis. Sextum de Indulgentiis. Lvtetiae Parisiorvm. Sumptibus Sebastiani Cramoisy, Typographi Regij, viâ Iacobaeâ. M.DC.XXXVI. Cum Privilegio Regis Christianissimi, & Doctorum Approbatione.
    Andreae Dvvallii Ponthesiani Doctoris Sorbonici, Et Regii Theologiae in Academia Parisiensi Professoris, Commentarii In secundam secundae partis Summae D. Thomae, Tomvs Posterior Complectens qvator Generales Tractatvs, Primum de Fide. Secundum de Spe. Tertium de Charitate. Quartum de Summo Pontifice. Lvtetiae Parisiorvm Sumptibus Sebastiani Cramoisy Typographi Regij, viâ Iacobaeâ. M.DC.XXXVI. Cum Priuilegio Regis Christianissimi, & Doctorum Approbatione.
    Voor de bedoelde passus zie II, p. 778.
    14 - Robertus Franciscus Romulus, kardinaal Bellarminus; zie over hem V, p. 310 n. 17.