3136. 1637 juni 26. Aan N. van Reigersberch1.

Mijn Heer,

De tijdingen, die wij hier hebben, zijn van den 21 uit Bourgongie, dat hertogh Bernhard2 Romagne had weder becomen, Chamlit ende Autré op den vijant genomen; dat 's anderendaegs den hertogh van Longueville3 met sijn volck verwacht wierd in de Franche comté door de Salines ende den hertogh van Rouaen4 met de sijnen door S.t Claude, soodat de Fransoisen, die haest courage nemen, hoopen binnen een maent de Franche comté in te hebben, daer ick aen twijffele.

De brieven uit het leger van de cardinael de La Valette - 't welck hier werdt geschat op 16m te voet, 6m te paerd, tachtich stucken geschuts - van den 19 seggen ons, dat Landresis was geïnvestieert met mening van te belegeren ende 't en scheen tijdt Chasteau de Cambrésis geattaqueert bij den hertogh van Candale5.

De boerencrijgh sijnde gesust in Perigort begint sich weder op te heffen in Quercy, Limousin ende ontrent Toulouse. Men vreest oock voor Montauban veele van de religie haere onlusten met de generale vermengende, van dewelcken wat contentementen te geven tegen veele onlusten aen monsieur de La Force6 werdt gegeven de qualiteit van duc et pair. Den graef van Soissons7 dese dingen siende treckt terugge van alle accoord, bewaert hemselve te Sedan ende geeft eenige last tot lichting. 't Gelt meent men te comen van Bruissel.

Den paus8 is wat becomen, maer de medecijnen meenen niet, dat hij is om lang te leven.

De Spaensche beterden haere saecken om eer te crijgen nae haeren sin, 't welck misschien meer goeds dan quaeds soude doen.

Aen den churfürst van Trier9 werdt vrijheit belooft mids de schult leggende op Vrancrijck ende den eertshertogh Leopold10 nemende het coadjuteur ende doende bij 't capittel approberen de electie van den Roomschen coning11.

De Spaensche vloot in de Middellandsche zee van 25 groote schepen, soo

378

De gedeputeerden van de Grisons14 ende die van de Valteline15 sijn te Milan in dispute (?), off de jurisdictie over de Valteline moet werden gerestitueert aen de Grisons ofte niet, sijnde sulcx niet claer besproocken in het laeste Insprucsche tractaet16, maer, soo de Grisons seggen, mondeling belooft. Den gouverneur van Milan17 seit al te willen te doen, dat het tractaet van Mouson18 - waertoe het Insprucsche relatyf is - medebrengt ende de saecken te willen stellen in den staet als die waeren, doe den hertogh van Rohan daer is gecomen, maer 't gunt daerbuiten gaet, dat sulcx in Spaignie moet werden versocht. De coninck van Spaignie19 sal eenige Grisonsche regimenten nemen in sijnen dienst ende de forten, die geconserveert werden - want Mantello ende Riva sijn gedemolieert -, sullen uit het Spaensche gelt betaelt werden.

Ick moet hier dese dingen noch bijvougen, die ick daernae verstaen heb: dat hertogh Bernhard heeft vijf duisent paerden, twee duisent man te voet, de Hallier20 vijf duisent te voet, achthondert paerden; dat het casteel van Cambresis is ingenomen bij de Fransoisen; dat Landresis niet lang en sal connen houden hebbende clein garnisoen, oock de eenige molen, die buiten de stadt was, verbrant sijnde. De plaetsen van Provence, voor dewelcke de Spaensche vloote haer heeft getoont, sijn S.t Tropais ende S.t Raphau.

De Fransche Biscaijns hebben oock cleine haven in Spaensche Biscaie becomen, Langaries genaemt21.

De paus comende uit sijn siecte te Rome seide, dat hij daer weder was gecomen en destretto degli Spagnioli.

't Is seecker, dat Nisse de la Paille in het Montferrat bij de Spaigniaerden is becomen. Dit sijn de tijdingen van desen tijdt.

379

Nu come ick tot uE. vier brieven van den 26 Mey22, 223, 1024 ende 16 Iuny25, die ick genoech op één tijdt ontfange. Ick vinde, dat aen mij de wegh door de bode niet quaelijck en gaet recht uit; oock niet quaelijck door S.r Heufd26. Aen uE. sal bijwijlen de wegh door S.r Euskercken27 bijwijlen andere volgen. UE. brieven sooveel noodigh ende den tijdt, die niet veel en mij toelaet, sal ick per saturam beantwoorden.

Voor mijne kinderen ende posteriteit begeer ick geen andere fortuine dan die de croon van Sweden mij ende haer sal geven. Onder onbeleefde menschen ofte beesten wil ick haer niet stellen.

Van dat van d'heer Oosterwijck28 houd ick voor seecker, dat ordre is geweest van Suenno29, Uffo30, daer hij groot mede is, ofte Mus31. Vinde niet goed, dat uE. met hem daervan spreecke. Ick sal wel ordre stellen nae behooren. Maer verneemt sooveel mogelijck is ende adviseert mij nae uwe sinceriteit. De plaetse van advocaet van Hollant in dese tijden is gevaerlijck om de conscientie te bewaeren ende geen peryckel te loopen onder soo quaede guarands. 't Waer de pijne waert te weten, wat Suenno aen Aertsholt32 heeft geantwoort33. Waer de saecke van den onthoofde gerepareert nae behooren, sooveel reparabel is, soude iemant op haer woort sijn hooft mogen avontuiren. Mijn conditie bij Sweden sal altijd beter sijn. De plaets bij Magogs soon34 dient den mine35 gantsch niet. Wat voor den andere36 oorboir is, sullen de vrunden aldaer oordeelen. Ego ex littore non guberno37.

Ick hadde aen Cimons man38, doe die hier was, vorslach gedaen op de questie met Engelant: dat de ambassadeurs hier39 aen den coning40 ofte sijne ministers ofte den resident in Hollant41 aen mijnheer den prins42 het woord soude geven

380

De papieren van mijnheer den prins44 heb ick aen uE. niet derven addresseren, alsoo mij die door uE. niet en waeren gecomen. Aen Tassy45, die mij die gebracht heeft, heb ick deselve [doen] wedergaen; die moet daervan verantwoorden, 't welck te meer noodych waer, omdat alle de papieren, hoewel simple copyen sijnde mij waeren belast te restitueren.

Met dat van Meurs ende Arles46 ende diergelijcke wil ick geen proffijt doen. 't Sal genoech sijn, dat ick aen uE. sulcx heb geopent. Can uE. daer proffijt mede doen, doet het.

Wat van de handeling van Engelant47 met Vrancrijck48 ons hier geseit werdt, heb ick voor desen geschreven49.

Tot Hamburg ende in Sweden opent sich noch met om daer te sien. Van Sweden50 wegen sal daerop wel gele .. et werden. Die daer het oogh in 't seil heeft51, laet hem met geen woorden bedriegen.

Wat mijne jongste52 aengaet, is edelman bij den hertogh van Wimar53, die hem meer eer doet dan ick begeer hem veeltijds hebbende aen sijn tafel. Ick en meen niet, dat hem meerder eer soude sijn bij Gethar te sijn, al waer hem sulcx wierd gepresenteert. Sijn advancement sal hij, als het tijdt is, bij Sweden wel vinden.

Wat den tweede54 aengaet, als men verseekert is van de intentie, sal het capitael licht gevonden werden. Voorheen dat te doen vinde ick niet goed. Verwacht hem ende de papieren.

Met Rotterdam approbere ick uwe voet liever arbiters nae rechten te nemen als anders. Soo niet, twijffele wat, off men de saeck in rechte behoort te trecken ofte eene andere wegh in te gaen. Wilt maecken, dat wij haest een resolutie hebben. Men heeft ons lang genoech gesleept, opdat ick niet en segge met ons gespot55.

381

De heer Spierinck56 heeft vóór sijn vertreck aen sieur Heufd geschreven ende, soo ick meene, ordre gestelt nae wensch, daerover ick sijne E. Gestr. bedancke. Dewijl Vrancrijck sich rept, hoope ick, dat uwe luiden aldaer van gelijcke sullen doen.

In Sweden stelt mijnheer den cancellier57 admirable ordre, op de regiering, domeinen, universiteiten, op het hoff van beide de coninginnen58 etc. Tales viri sunt angeli regnorum. Quis apud nos ista curat? Laet in Hollant gaen die twee hoofden heeft. Illorum ingratorum gratias nec mihi nec meis volo. UE. communicatie sal mij altijd lief sijn et faciam mutuum tot onser beide contentement en instructie non qui inde floccum sperem.

Vranckrijk59 ende Gether60 sijn oorsaeck dat Humelus61 het beste deel van sijn leven niet alleen onnuttelijck, maer oock met onlust heeft verloren. Niet langer sot.

Van Polen ofte Deenmarcken dunct mij niet, dat men iet vreest voor Sweden.

Dit dunct mij dat genoech sal sijn voor dese mael. Soo mij daernae noch iet ter occasie van de voorsscreven(?) uE. brieven in de sin comt, sal het niet laeten uE. over te schrijven, ende sal blijde sijn de vrunden bij alle gelegentheit te dienen.

Tot Parijs, den 26 Iuny 1637.

Adres (met andere hand): Aen mijn heer mijn heer den raetsheer Reigersberg. In Den Hage.

In dorso schreef Van Reigersberch: Broeder de Groot, den 26 Iuny 1637 wt Paris.