3253. 1637 september 14. Van N. van Reigersberch1.

Mijn heer,

Het pacquet van den vijffden deser2 heb ick over lant wel ontfangen, doch alsoo de boden gemeenelijck met het bestellen van de particuliere brieven een dach off meer langer socckelen als met die van Cimon3, die de eerste sijn, soo sal niet ongeraden sijn, dat de mijne daeronder commen, totdat ick faute vinde. Ick volge mede wederom dien wech, doch soo uEd. mij eenen anderen wijst, sal dien nemen.

En passant bij Caesar4 vernemende, hoe onse saecken stonden, vondt ick, niet daerin was gevoordert. Niemant, soo het schijnt, durst het te berde brengen, warom ick aengenomen hebbe de openynge van nieuws door een brieff te doen; verwachte echter weynych effect. Naer ick dan noch eens selffs daer sijn geweest, sal nodych sijn, dat de schriftelijcke presentatie van compromis geschiede, daerop antwoorde werde gevoordert ende voorts geleth, wat te doen staet. Ick sal daertoe hetgene uEd. mij sent gebruycken, want in saecken van sodanyge importantie volge ick garen precisen last.

De doot van den burgemeester de Reus5 sal connen dienen voor een nieuw dilay, hoewel ick meen dese weecke een ander in sijn plaetse sal werden gecoren. Een confident vrunt heeft mij gecommuniceert, dat die van Rotterdam van meenynge sijn te versoucken een vierden burgemeester te mogen stellen ende de vroetschap tot op 36 te vermeerderen, waerbij wij in onse saecke geen voordeel connen doen ende sal qualijck so lange aenlopen, dat wij alvoren veerdych connen sijn. Alles dient overleyt. Conde bij Vrancerijck6 yet bij de hant genomen werden, waer het beste, maer men moet seecker gaen. Nordianus'7 volck vertrouwe ick het noch niet; Engellant8 is onseecker ende lange te wachten, ende soo lange Sophi9 smaeck heeft in Golilas10 sal hij beter bij hem sijn als onder een volck daer vremdelingen noit wel en voeren11.

563

De pampieren sal ick eerstdaechs uEd. broeder12, soo die in een coffer sijn, ter handen stellen; voorts hem de sorge daervan beveelen.

Uffoos13 advis indien het is te becommen, gelijck oock het bericht ende contrabericht sal ick uEd. mededeelen. Van Ooste[r]wijk14 hoor ick niet; in opene rupture te commen is ongeraden; soo Asmundus15 daerin kan helpen versien waer beter.

Uwen outsten16 meen ick, dat met den heer Spierynck17, die verwacht wert, commen sal. Hier sal hij niet opgehouden werden; sal garen hooren uEd. eenych goet employ voor hem wiste. Nisi sibi deesset, mogelijck, dat hij bij Gelhar18 soude connen geraecken, immers soude men een preuve daervan connen nemen; nu men daeraen twijfelt, is beter, dat elders alvoren werde gesien, hoe hij hem wil schicken.

Den ioncksten19 hoop ick, dat is op een goet spoor, hoewel ick liever hadde gesien hem hier geplant, daer de avancementen eens gemaeckt seecker sijn te duyren. Doch is altijt noch gelegen daerop te dencken ende daerom sal wel doen ons hier met caerten ende advisen te versien om hem daerdoor bekent te maecken, maer hij moet letten, dat die pertinent ende net sijn, want ick die aen Suenno20 sal addresseren, gelijck ick alreede dat van l'isle de Weymar hebben gedaen nevens de particulariteyten, die uEd. soo van de gelegentheyt van de armee van hertoch Bernhart21 als van Ian de Waert22 mij hadde medegedeelt.

Hetgene uEd. voorder van de gemelte hertoch off andere saecken bij reflexie desen staet raeckende seeckerlijck verneempt, de kennisse van alles sal mij seer aengenaem sijn.

Dat van Aysma23 ende Amelant rust: van de drie Oostindische scepen is geen tijdynge24, doch siet het rijsen van actiën op den voet van handelynge bij de onse in Iapan gestabilieert ende voorts den goeden staet van Indiën; het voorleden iaer hebben de onse dertych tonnen gouts aen silver wt dat rijck gevoert ende wert geseyt, dat de Portugeesen hetselve iaer wel 70 tonnen gouts daerwt hebben gehaelt. De hope is de Portugeesen handel te connen trecken ende dat Indiën met contanten wt des(e) landen niet meer naer desen sal behouven te werden versien. Nu ontbieden maer drie hondert duysent guldens. Van Brasyl hebben wij niet naders.

Den marquis de St. Chaumont25 van Hamburch gecommen is int leger ge-

564

Reurmonde naer 10 dagen belech is mede bij den viant becommen. Die daer heeft gecommandeert26 schijnt contentement te hebben gegeven. Den gouverneur van Venlo27 ende de cappitainen sijn den negenden deser in het leger bij tromelslach geciteert28. Al de werelt is over Brederode verwondert, die voor een fray vaillant officier was bekent; waer het hapert, weet men niet, dan die met de meeste apparentie spreecken excuseren hem van poltronnerie. Door de groote alteratie van de ingesetenen, die den viant van de wallen om genade toeriepen ende oock op d'onse schooten, meenen sij, dat hij verder is geëstonneert als behoorde ende de burgers in de kercke most hebben gesloten. Die faute isset, dat hij sonder convocatie van chrij[g]sraet heeft geparlamenteert. In die professie luystert het nauw, bijsonder in sulke occurrentiën. Bij provisie sal die man van eer ende digniteyt vervallen ende gedecrieert werden bij al de werelt; hij selffs wert geseyt te Kempe te sijn onder het gebiet van den biscop van Ceulen29. Den viant seggen ons de advisen van den elffden wt het leger, dat was tot Stamproy in Brabant, niet verde van Waert; d'opinie was, dat hij marcheerde naer Diest.

Te Maestricht, daer binnen gecommen sijn 10 compangiën te voet, 2 te paerde, was het heel wel, soodat daer voor desen tijt niet is te vreesen. Den hertoch van Boullion30 hebbende gedaen reveue van de gespanioliseerde ingesetenen heeft bevonden deselve 1700 stark; vijff hondert van de wackerste ende ionckste heeft hij buyten gesonden, de resterende hare wapenen benomen, voorts de stat ontleedych[t] van alle geestelijcke, latende alleen vier mans in yder clooster om hetselve te bewaeren met belofte van d'andere hare alimentatie te sullen laten volgen. De stat is van alle nootdruft wel voorsien ende sijn boven de oude mineurs negen van nieuws aengenomen ende alle fortificatiën in behoorlijcke defentie.

Wt de bijgaende courante sal uEd. sien den intocht van den lantgrave31 ende oversten Ransou32 in Oostvrieslant ende de resistentie, die den grave ende lantsaten hebben gesocht te doen. Desen staet niet garen siende dat het lant soude werden bedurven, oock niet connende de troupes van den lantgrave met gewelt delogeren, hebben de Staten-Generael derrewaerts gesonden Swartsenburch33 wt Vrieslant, Coenders34 wt de Ommelanden, om te sien, off middel is, dat de troupes in ordre werden gehouden ende de inwoonders, mits betalende eene contributie, hare ruïne ontgaen.

Aengaende het beleg van Breda remittere ick mij tot de bijgaende extracten35 alleen daer bij vougende, dat de brieven van de gecommitteerde van de Staten seggen sestych in het hoornwerck sijn gebleven, twee cappitainen, eenyge lieute-

565

In Vrieslant is het vol confusie. Hollant blijft tot noch toe eenparych in het maintenement van sijn recht.

In Orangie is bij provisie de vrouw van Dona37 bij sijne Hoocheyt tot gouvernante gestelt ende van Santen38 het commandement van het chrij[g]svolck vertrout.

Het gelt tot de costen van het leger te vinden geeft becommerynge ende dat van Vranckerijck moet commen blijft lange onderwegen.

Naer het veroveren van Domits trachten de keyserse Lunenburch te reduceeren, voorts Pomeren ende Meckelenburch soo te ruïneren, dat sij de Sweetse armées de vivres ontrecken ende, ist mogelijck, beletten bij faute van deselve weder naer Duytslant te keeren. Veele isser gelegen, hoeseer Vranckerijck den hertoch van Weymaren sal secoureren.

Wt Engelant hebben wij niet. Den heer Beveren39 is thuys, den heer Ioachimi40 noch hier, den heer Boreel41 maeckt geen staet desen winter te verreysen.

Desen 14 Sept. 1637.

In dorso schreef Grotius: 14 Sept. 1637 Reigersberg.

En boven aan de brief: Rec. 3 Oct. Post illam de 21.42.