Meministi puto, mi frater, illud in Lucano a nobis emendatum:
Finis et Hesperiae promoto limite Varus2.
Nimirum ex quo Gallia Romanis Cisalpina in Italiae nomen transiit. Is fluvius etiamnunc vorticosus est et δυσδιάβατος. Guisius3, qui ex Narbonensi littore brevi maris trajectu mox oram illam cum copiis legendam habebat, hunc maxime metuebat, cum ecce sub ipsum tempus transeundi ingens sabuli copia ex mari egesta ita huc se intulit, ut non vadosum illum, sed siccum faceret, foecundam Gallicis ingeniis materiam aggerem non factum, ut ad Rupellam, sed sponte natum, qui Iuris vindices copias transmitteret. Nihil ei invium, qui maria sternat arcendis hostibus, cujus itineri amnes se sternant, et nivolae alias rapidisque torrentibus infestae aequalem viam praebeant Alpes. Nam alter idemque major sub ipso rege4 exercitus facile conscenso jugo in descensu tria quae angustias obsepserant e ligno humoque valla impetu rupit, Susam in declivi situm oppidum eodem impetu tenuit; mox et arx ei oppido imminens deditur et propter castella quaedam volente Allobroge5, qui haec regi pignora tradidit, fore ut Hispanus Casale obsidio liberet et ipse commeatum justum eo inferat, ni Hispanus id praestet se vires cum regiis juncturum. Princeps Subalpinorum6 jam apud regem erat; uxor ejus7, regia soror, ibidem exspectabatur. Allobrox, quia aliquid habet, quod
21
speciose persequi possit in Monteferrato, pro eo accipiet L millia ducatorum annua, in quibus erit et Trinum oppidum, quod jam armis captum tenebat. Alia quaedam oppida, quae itidem hoc bello occupaverat, tradentur imperatori8, ut ea Mantuanus9 ex ipsius imperatoris manu simul cum investitura accipiat; ita undique bellantium omnium existimationi consulitur. Cum Britannis quoque transactum creditur, sed inhiberi publicatio, donec huc inde legatio veniat.Grollae exemplaria10 ut quamprimum nempe per amicum habeam, cures velim. Alenda enim fama est et amicitiae. De saevitia Lugdunensium in Corvinum11 non possum satis mirari. Quando isti homines ad Hollandicum ingenium redibunt? De Iure Foederatorum in dandis privilegiis et disputatum scio et ego quod faciunt usurpatum video, quo jure non video. Persto in sententia. Miror de Veritate Religionis Christianae12 nihil me intelligere. Cornelium13 prima occasione expecto. Petrum14 ad vos mittam. De Diderico15 videbimus. Filiae duae16 recte valent, tertia minima17 mortua est, prope est annus. Cornelius quominus mari veniat, sed bono comitatu, non intercedo. Alioqui et terra si occasio sit, mitti poterit, praesertim cum prope sit eam aetatem, quae impetrato commeatu non eget. Quae in Amstelodamenses magistratus scribuntur18, siquis amicus huc venerit, velim videre; nam de consilio Lugdunensi quid D .Tileno ac proinde et mihi videtur19, jam te didicisse existimo. Etiam quae aut Wassenarius20 aut ejus in scribundo successor post Aprilem 1625 collegerunt, rimari desidero. De Arausione quid scribam? Suspiciones et rumusculos? Scripsit eos ad consanguineum21 uxor. Certi aliquid? At non habeo, nisi hoc unum melius Falcoburgio22 cum rege quam suo principe23 convenire et metuere me valde, ne res in foedum exitum erumpat. Principi ut molitiones pro statu publico intus et extra tuendo bene succedant, etiam atque etiam precor; et ut vos omnes recte valeatis. Imprimis parentes.
Lutetiae 24 Martii 1629.
Ex usu lectorum censeam edi Grollae historiam ea mole ac specie, qua edita
22
est Bredana24, ut conjungant qui volent opuscula argumenti non dissimilis nec tempore multum abjuncta.Tuus tui amantissimus frater
H. Grotius.