Ex quo in Galliam venit Excellentissmae Majestatis Tuae cancellarius2, intermisi scribendi officium ad ipsum potius pertinere intelligens indicare Sacratissimae Majestatis Tuae, quam honeste receptus acceptusque, admissus denique ad affatum, quamque benigne dimissus fuerit, et quomodo negotio tam diu tracto super his temporibus conveniente federe3, finem sua prudentia dignum imposuerit. Is nunc Rhotomagum a Lutetia profectus ibi certi aliquid exspectat de Batavicis navibus, quas ad praesidium itineris mitti sibi postulavit, quantum adhuc conjici potest per Bataviam iter sumpturus.
Rex ipse Galliae4 de cujus in Majestatem Tuam benevolentia certissimus testis erit ipse cancellarius, nunc ad Belgicum est limitem bellum, ut aula credit, terra marique in Hispanum5 parans. Cui famae si respondet eventus, quod brevi apparebit, haud dubie est, quod inde in rem communem Europae bona maxima exspectentur.
Sunt indicia in utramque partem dubia hactenus. Belli professi spem faciunt paratus magni Galliae regis: occupata per Rohanium6 Vallis Telinae munimenta, Lafortius7 in comitatu Burgundiae militem habens, alius exercitus sub Castilionaeo8 ac Bressaeo9 ad Belgicum limitem, qui conjuncturus se creditur cum Batavico exercitu sub communi imperio Arausionensis principis10; quindecim bellicae naves in portibus Galliae paratae; dux Bulionius11 ab Arausionensi missus principe, ut cum rege de bello societ consilia. Qui rem tantam, quantum est pacem triginta et octo annos inter tot simultates et offensas cultam abrumpere, tarde credunt, habent et ipsi, quo suam dubitationem tueantur. Vallis Telinae
466
castella, quae in solo sunt Rhaetico Rhaetis volentibus ita capta, ut Fontani Castello, quod vix triginta et aliquot militum tenebatur praesidio, abstentum sit ideo, quod situm in solo esset Mediolanensi; ipsius Vallis Telinae habitatores Romanensis plerique professionis et contra Rhaetorum duriora imperia libertatem sibi ex Monsonianis Hispani Gallique pactionibus vindicantes in tutelam suscepti Galliae; deterior regis valetudo, quae ipsum videtur ab illo limite in Galliae interiora caelo fruentia laetiore retractura, pro indiciis non levibus habentur. In conspectu omnium est Mazarini nuntii12 labor jam eo perductus, ut et ipse ait et multis persuasit, legatos ut imperator13 et Hispanus ad tractandum cum Gallis pacis negotium nominaverint. Nec parum valitura videtur ad flectendos in pacem Gallorum animos fratris regii14 inter matrimonii memoriam et in regem obsequium fluctuans animus. Qui cum Blesa Nannetas usque ivisset rege inconscio fugam ut sui credunt in Angliam agitans, aegre retractus est amicorum consiliis.Angli interim adversus Gallorum arma, ut solent semper suspicaces, classem in ora ipsa maritima a nautis, militibus, victu bene instructam et ad imperia paratam habent.
In Germania quid agatur, aliunde propius Majestas Tua noverit, sed si Mansfeldii15 et Piccolomenaei16 copias, ut existimant multi, ingentes hi Gallorum Batavorumque motus coacturi sunt in illas partes descendere, pulchra se dabit occasio Majestatis Tuae Germaniaeque protestantium exercitibus urbes ad Rhenum Maenumque periclitantes eximendi metu reddendique animos Nordlingana clade17 secutisque eam malis dejectos.
Nihil praeter haec habeo, Serenissima ac Potentissima Regina, Domina mea clementissima, nisi ut vitam, valetudinem, soliumque Majestatis Tuae Deo Statori commendem.
Lutetiae, 1/11 Maji 1635.
Sacratissimae Majestatis Tuae humillimus obedientissimusque subditus H. Grotius.