207

2267. 1635 september 9/10. Van N. van Reigersberch1.

Mon frère,

Terwijl onse wapenen te water noch te lande niet alleen niet voorspoedych en sijn binnensslants, maer oock merckelijck ongeluckych, soo is het een cleyne verquickynge, dat de Westindische Compangie soo geluckelijck het fort Real ende Nazaretta in de Brasiliën heeft verovert. Ses scepen, dese weecke gearriveert, brengen tijdyngen, dat de Spaense aen de Noortcust niet en hebben als Porto Calvo, de ander forteressen sijnde in handen van de Compangie. Alle de Ingenios blijven gaende ende sijn de ingesetene tot handel genegen. Daer is gebreck van alles ende wert preparatie gemaeckt om grote provisie derrewaerts te senden. Dan accorderen de camers niet wel, off den handel bij de Compangie alleen off bij alle, mits betalende twintych ten hondert, hetwelcke Amsterdam hart drijft, behoort te werden behouden. De andere oordeelen Amsterdam, alwaer de Portugesen resideren, die hare correspondenten in Brasiliën hebben, let op sijn eygen voordeel, om de negotie int geheel de andere te ontrecken; pretexeert een groot capitael tot den handel nodych is ende de Compangie niet machtych genouch om dat te furneren. Het heeft daerop gestaen, dat, bijaldien Pariba niet ware verovert geweest, de onse alles bij faute van vivres souden hebben moeten verlaten sijnde den honger den meesten viant geweest voor degene, die de forten mosten bewaren. De scepen brengen mede drie duysent kisten suycker. Van de Spaense equipagie wert verscheyden gesproocken. Een caper, dese weecke gearriveert, relateert van een Frans schip in zee te hebben gehoort, dat hij de Spaense vlote in twee esquadres hadde bejegent. Andere seggen die wt is geweest, maer op de tijdyngen van het veroveren van de forten gecontramandeert; doch het meeste gevoelen is, dat noch niet seylreet en is. Dat den conynck van Spaengiën2 de Brasiliën sal abandonneren, is niet apparent; dan sal macht van doen hebben om de onse te forceren, soo de victoriën wel werden gemenageert. Soo lange bij de Spaense geen effort en is gedaen, connen de onse weynych reeckenynge maceken op de voordeelen, die sij verwachten, hoewel de actiën bij veele diere werden gecocht. Mijns oordeels is te vreesen, soo de Spaense difficulteyt vinden de sterckten te vermeesteren, raet sullen soucken de Ingenios te destrueren, om door het afsnijden van handel ende profijt de onse met oncosten te masseren. Mij sal aengenaem wesen van tijde tot tijde te hooren, hetgene van de Spaense equipagie, bevorderynge ende desseins van deselffde verneemt.

De Staten van Hollant sijn vergadert, die haer buyten twijfel vrij verstelt sullen vinden in soo veel difficile deliberatiën als d'occurrentie van tijt ende saecken presenteert. Wat remedie om de desordren tot ordre te brengen, sonder dewelcke het onmogelijck is finantiën tot continuatie van de nodyge oncosten, eer gescapen te meerderen als te minderen, te vinden? Veele miscontentementen, soo onder politycke als geestelijcke, openbaren haer, soo om de grote lasten, daer den staet in is gebracht, als de forme van alliantie, waerin sij meenen niet genouch noch voor de fondamentale maximen noch vrijheyt van den staet en is gesorcht. Soo gaet het, wanneer de successen de desseins niet en accompangeren, ende

208

Hetgene ick meest apprehendere is, dat Duytslant, dat naer alle apparentie tot een vollen vrede sal commen, ons op den hals sal senden al het volck, dat op de been is, ende wij, die alreede door het verlies van het for(tS)chenck3 soo seer sijn vernagelt, van diversche quartieren sullen werden aengetast. D'incommoditeyt, die het Spaense leger aen de Cleeffsche sijde lift sonder yet wt te rechten, kan nergens anders om wesen als omdat sij willen verwachten, datter een leger aen de ander sijde des Rhijns op de Veluwe comt. Bijaldien de Fransoisen haer het spel mede onttrecken, gelijck sij sullen soucken te doen, wie en kan niet oordeelen, in wat gevaer onsen staet sal werden gebracht? Vranckerijck al in oorloge blijvende ende geen groote macht brengende in Artois off in Henegouw, soo sal desen staet niet off seer weynych daerdoor werden gesubleveert.

Men hout voor seecker, dat den heer rijxcancelier4 sal alles soucken te accommoderen; waer het soowel voor de geallieerde als de Sweetsche crone, waere het te wenschen. Maer yder sorcht voor sijn selven, behalven desen staet, die hem laet leyden meer naer interesten van anderen als sijn eygen.

De schade bij de Dunckerckers, meest aen die van Enchusen ende het Noorderquartier gedaen, van dewelcke de tijdyngen, die noch commen, seggen hondert buyssen te sijn gedestrueert, seshondert achtenveertych personen gevangen, geeft des te groter alteratie, omdat onse oorlochschepen, meerder in getal als de Dunckerckers, gehouden werden niet daertegens te hebben wtgerecht.

Die van Rotterdam heb ick door den heer van Beaumont5, die hier is geweest, de memorie doen verversen, sal het op maendach daer door reysende oock selffs doen.

Ick sal verlangen naer hetgene uEd. van de iegenwoordyge occurrentiën verneempt ende oordeelt, blijvende

UEd. seer dienstwillygen ende
geaffectionneerden broeder
N.v. Reigersberch.

Desen 9 Sept. 1635.

De Dunckerckers sijn onbeschadycht ende onverleth wederom in gecommen, ende wert het getal van de gevangenen vrij groot gemaeckt.

Desen 10 Sept., staende op mijn vertreck.

Adres (met andere hand): Monsieur Monsieur Grotius, Ambassadeur de la Royne et couronne de Suède à Paris. Port.

In dorso schreef Grotius: 9 Sept. 1635. N. Reigersberg.