1352. 1628 december 21. van P. Philippus1.

Mijn Heere,

De heere van Stoutenburgh2, mijnen sonderlinghen vrindt, heeft mij eenen brief van U.E. gethoont, waer ick inne begroet was, door welcke aengenaeme groetenisse ende het inhout van den voorseyden brief, ick mij verbonden vinde U.E. weder danckbaerlijcken te begroeten, alle goet toe te wenschen ende denselven brief ten deele te beantwoorden. Hebbende U.E. bevoorich geprotesteert, dat ick haeren persoon, soo wt haer scriften, goeden naem, alsoock wt die erachtinghe ende goede affectie, die mijnheer van Stoutenburgh haer toedraeght, oock mede overlanghe in sonderlinghe affectie ende aensienelijckheyt gehadt hebbe, bijsonderlijck om haere hooghe geleertheyt, daerteghens sij mij gans slecht ende ongeleert moet kennen. Dan soo het warachtich geloof een bijsondere gave des Heeren is, geensins dependerende van ons verstants cloeckheyt ende vernuft, ende ick mij daermee van Gode begratiet erachte, soo derve ick vrijelijcken daerinne mijn gevoelen wtspreken, die anders U.E. schoenen hem onweerdich soude keuren te ontbinden3, ofte haere schaduwe van hooghe geleertheyt ende verstant te aensien. Betrouwe oversulcx oock, dat, soo U.E. deucht ende rechtsinicheyt in mijn invoudich slecht scrijven eenighe waerheyt oft voldoeninghe ontmoeten, sij die soo veel te liever sal aennemen, als sij - door mijne ombequaemheyt - sekerder sal wesen dieselve van Godt almachtich voortscommen, ten besten

436

Belangende dan onse beelden, oft wel in eenighe conciliën sommighe wetten tegen het misbruyck derselver gemaeckt sijn, die en sluyten het recht gebruyck niet buyten, maer bevestighen hetselve veeleer, thoonende, dat wij niet alle gebruyck der beelden, maer alleen een wel geordonneert aennemen. Dan soude U.E. geerne afvraegen, oft sij oock alle die leeringhen van de voorseyde conciliën aennempt, oft wel alleen die van de beelden, om daerwt te besluyten t'ghont sij met ons in andere puncten moet gelooven. Ick bekenne, dat ick mij seer verwondere, dat U.E. haer meer refereert over het recht gevoelen van het sacrament des lichaems ende bloet ons Heeren Jesu Christi bij de oude Christenen geplecht aen de authoriteyt van eenen Bertramus4, als aen de eendrachtighe anthoriteyt van den H. Augustinus, Ambrosius, Chrysostomus, Hyeronimus, Damascenus, Gregorius, Cyprianus etc., welcke altesaemen in heylicheyt, miraculen ende geleertheyt denselven Bertramum verre te boven sijn gegaen ende oock naerder tijden Christi beleeft hebben, jae oock dan aen de alderouste Chrystenen selve, soo sij malcanderen van tijde tot tijde gevolcht hebben. Waer daeromme sonderlinghe te wenschen, dat U.E. den aerbeyt wilde aennemen van sulcx te willen selff ondersoecken bij directie ofte aenwijsinghe, alleen tot meerder faciliteyt, van eenighe van de autheurs van onsen sin ende gevoelen, daer sij allomme genoech bijeen staen. Ende soo Uwe E. bij de voorseyde wtstekende leeraers als Augustinus, Ambrosius, Hyeronimus etc. eenighe twijfelachticheyt ontmoetten, die elders door het eendrachtich gevoelen van altesaemen niet genoech voldaen en is, wij sullen van herten geerne poogen hetselve te voldoen ende hetselve met yeverich gebedt vergeselschappen, opdat Godt, den Vader der lichten, haer daerinne den rechten sin wil openbaeren.

Op het scrijven van Paeschael5, eenen priester van Parijs, die over 20 oft 30 jaeren gescreven heeft, dunckt, dat veel min te letten staet, aengesien tsuedert die tijt ende tegenwoordich soo te Parijs als andere plaetsen soo veel honderden priesters sijn geweest, die anders gevoelen ofte scrijven. Dat niettegenstaende soude U.E. geerne weder afvraegen, oft sij den voorseyden Bertramum oft wel Paeschael alleen in dese opinie volghe, oft wel in allen die andere. Soo in allen die andere, sal poogen haer te thoonen, in welcke dingen oft puncten sij tegen het gemeyn gevoelen van de remonstranten gedoolt hebben; soo in dese alleen ende ni de rest verworpt, soo waere te verwonderen, dat U.E. haer soude connen gerust setten, ofte steunen op een, twee oft meer dolende menschen.

Wat belanght, dat door piam fraudem van die onse valsche miraculen tot bevestinghe van de waerheyt van ons gevoelen int H. Sacrament des lichaems ende bloets Christi, welcke frauden door juditieuse persoonen ontdeckt sijn. Men soude mogen antwoorden, waert dat U.E. geliefden die voorseyde miraculen te specificeeren, dat sulcke ondersoeck bij andere juditieuse oock naerder soude connen ondersocht worden. Dan evenwel staen ick toe, datter bij ons oock somwijlen valsche miraculen ontdeckt sijn, niet per piam fraudem, in pietate enim mendatium inveniri non potest. Maer door giericheyt, ijdel glorie etc. Maer dese valschen

437

Wt Brussel, den 21. decembr. 1628.

U.E. ootmoedich dienaer
fr. Ph. Bruxellensis, Capus. Ind.

Adres: A Monsieur Monsieur Hugo Grotius à Paris.

In dorso schreef Grotius: 21 Dec. 1628. P. Philips.