eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    1600. 1631 maart 10. Van J. Wtenbogaert1.

    Mijnheer,

    Ick danck uE. van de verseeckertheyt aengaende de brieven. Ick doe nae de Soliniano Salmasii2 vernemen.

    Over t'geen uE. schrijft van de Acta Gelazii Cyziceni3 ben ick verwondert. Vossius4 heeft mij dat niet weten te seggen, hoewel ick twijfelde. Ick noch uE. broeder5 hebben uyt uE. woorden niet recht connen verstaen, off dat boeck van Blondel6 gedruct off niet en is. Mij dunckt, dat uE. seyd: niet; anders wensch ick om aenwijsing, waer het te becomen is.

    Den anti-Aristarchum7, met een Replyck8 ende noch wat van H. Leo9, heb ick uE. broeder gedaen om uE. toe te schicken; den voorloper10 had S.E. uE. gesonden, soo hij seydt. T'senden over zee brengt retardement ende anders waer het te costelick, t'sop de koolen niet waert. De Antwoordt op de Proeve11 wordt bij Vigilantium12 gevordert. Ick hoope, men die haest zal sien.

    357

    Dat van Nimmegen heeft niet te beduyden. De HH. Grave van Culenb.13 ende Knuyt14 brachten in Jan.rio int veranderen van de magt. tewege, dat de hh. Biesman15, ten Heuvel16 ende Biel17 mede genoodt wierden op magistraets maeltijdt, daer zij zeer wierden gecaresseert met grote teeckenen van hertelicke vriendschap ter wederzijden, oock propoosten van vergeting van all t'gepasseerde. Hieruyt sprooten eenige reden van vereeniging. De middel soude zijn, dat zij, die men achte de hooffden der remonstranten in die stadt, souden te kerck komen; dat gedaen sou men se in magistrature weder brengen, alwaer zijnde souden zij bequaem middel hebben te arbeyden tot vereeniging, men sou den remonstrantschen predicant aldaer, neffens d'andere op den predickstoel brengen, sonder eenige onderteeckening van Acten Synodael. Dat waren soo de voorslagen int gros, meest gedaen, soo geseydt wordt, bij den H. Grave. S.G. hiervan rapport gedaen hebbende aen S.E.e18 geviel het deselve niet qualick. Hierop Biesman ende Biel in den Hage ontboden zijnde van S. Gen. door laste - soo men meynt - van S.E.e heeft men haer wederom gelijcke propoosten gehouden, te weten van t'komen opt stadhuys door de kercke - tanquam per templum Virtutis apud Romanos, hic simulationis, ad templum Honoris -, maer van den predicant, in sulcker voegen als geseydt, op stoel te brengen niet een woordt, maer wierdt dat verandert in een voorslach van t'geven van gages, wen hij wilde stilstaen. Dan alsoo die goede luyden, sonderling Biesman, thoonden daerin weynich smaack te hebben, is voor dese tijdt niet meer daerop gevolcht. Somma: dat is tot noch toe verdweenen; daer is veel praets van geweest, dan ick en heb noyt werck daervan gemaeckt, gelijck er oock geen werck van te maecken en is.

    T'stuck van Louvesteyn19 is opt buffet nu tegenwoordich om gehele relaxatie off confinement tot Gravesande. Wij hoopten huyden desen dach resolutie te hebben, maer de hevicheyt van de drie heeft belet, dat huyden noch geen resolutie en is genomen, na den matige steun van de vier provinciën de praesident20 niet dervende tegen t'geroep van d'ander concluderen. Evenwel hoopen wij, dat de saeck op morgen sal affgedaen werden, off tot het geseyde confinement off tot een nieuwe last - hiertoe inclineren eenige om se maer uyt de slooten te hebben - om uyt het landt te trecken. Geschiet dit leste simpelick, zij sullen obedieren, doch soo als ick ende andere. Intelligenti (?) (d)i(x)erim.

    358

    Vale, mi domine.

    10. Martii 1631.

    UE. dienaer Meden.

    Adres: Aen mijn Heer mijn Heer de Groot, Paris.

    In dorso schreef Grotius: 10 Martii 1631. Meden.

    Notes



    1 - Hs. Bibl. Gem. Rotterdam, coll. Rem. Kerk, cat. v. hss. no. 2076: 2. Eigenh. oorspr. Exc. bij Rogge, Br. Wtenb. III: 4, p. 54. Antw. op no. 1591; beantw. d. no. 1606.
    2 - Zie no. 1591, p. 341 n. 4.
    3 - Zie no. 1586, p. 332 n. 4.
    4 - De klassiek-filoloog en historicus Gerhard Joh. Vossius.
    5 - Willem de Groot.
    6 - Zie no. 1591, p. 341 en n. 8 aldaar.
    7 - Op-lossinge Van de ontrouwigheyt ende notoire Leughenen; zie no. 1586, p. 332 n. 7.
    8 - Replyck Der Remonstranten; zie no. 1586, p. 332 n. 8.
    9 - Zie no. 1586, p. 333 n. 3.
    10 - Korte Voorlooper, Op de Proeve by de HH. Professoren der theologie tot Leyden. Nu versch uytghegheven, teghen D'Apologie der Remonstranten. Ghedruckt ... M.CCCCCC.XXX; Knuttel, Pamfl. no. 4094.
    11 - Responsio Remonstrantium ad Libellum cui tilulus est, Specimen Calumniarum atque heterodoxarum Opinionum; zie no. 1569, p. 303 n. 1.
    12 - Schuilnaam voor Simon Episcopius.
    13 - Floris van Pallandt, graaf van Culemborch, baron van Witthem en Weerde (1577-1639).
    14 - Johan de Knuyt (1587-1654), raad van Frederik Hendrik. Hij maakte zich verdienstelijk door in 1630 het prinsdom Orange te redden uit handen van de verraderlijke gouverneur Jan de Hertoge van O(r)smael, heer van Valkenburg, die daarbij het leven liet. In het vaderland teruggekeerd werd hij tot 's prinsen vertegenwoordiger als eerste edele van Zeeland benoemd en werden hem vele belangrijke missies, zowel binnen als buiten 's lands, opgedragen.
    15 - Chr. Biesman; zie III, p. 277 n. 10.
    16 - Niet nader geïdentificeerd; hij wordt ook genoemd in brief no. 1246 (III, p. 277).
    17 - Johan Biel, in 1618 door prins Maurits uit de regering van Nijmegen gezet; zie Wagenaar, Vad. Hist. X, p. 197 v.
    18 - Frederik Hendrik. Remonstrants predikant te Nijmegen was toen Dan. Wittius.
    19 - Voor de namen der op Loevestein gevangen gehouden remonstrantse predikanten zie men III, p. 39 n. 9 en verder no. 1481, p. 168 n. 3.
    20 - De vergadering van de Staten-Generaal van 10 maart 1631 had tot voorzitter de heer Noortwijck (Arch. Staten-Generaal inv. no. 3190, resolutieboek v. 1618, f. 103). Bedoeld moet zijn Nicolaes van den Bouckhorst, heer van Wimmenum († 1641); zie over hem III, p. 135 n. 8.