Mihi et tuam, vir nobilissime, et aliorum amicorum constantem in me benevolentiam ex tuis, quas VIII Septembris ad me dedisti, discere voluptati fuit. Nul-
65
lum enim habet haec vita, praesertim ubi ab adversis rebus assultatur, isto levamento efficacius. Infirmitatem stomachi, quam mutatio coeli mihi incusserat, abstersit jam satis tempus et assuetudo; metu tamen, ne pars causaria frigore laederetur, ex rure in urbem me recepi. Autumnum Germanis cognitum negat Tacitus2. Certe ad hyemis quam ad aestatis naturam heic propius accedit.Civitas haec duplicem habet doloris causam: alteram, quod Danorum rex3 nihil remittit de rigidis suis postulatis, quin et navem hinc profectam in freto suo detinuit et vim graviorem minatur; nec quicquam in vicinis civitatibus huic subsidii est, apud quas ob res hactenus florentes plus invidiae invenit quam miserationis. Alteram habet dolendi causam, quod Sueonum rex4 neque ad praelium rem adducere potuit neque commeatuum et equorum pabuli penuriam diutius pati; ideoque motis Moenum versus castris Norembergam, fidissimam urbem, praesidio quidem non spernendo septies aut octies mille militum munivit, sed ex castrorum poedore morbis contactam reliquit eoque hosti potenti ad obsidium faciliorem.
Galliae pacem omnes speramus, ex cujus salute pendere res protestantium nemo non intelligit. Salmasii5 vellem ea esset valetudo, ut quamprimum nobis possit Lugduni Batavorum dare, quae ad Eliberinos canones notavit6. Tertulliani editio, quam curat Rigaltius7, quin elegantissima sit futura, non dubito: unum velim in sensibus ejus scriptoris explicandis tantum Rigaltio concedi libertatis, quantum suis temporibus sibi sumsit ipse Tertullianus. Sirmondi8 magna sunt in literas merita, quibus si Theodoretum9 addiderit, inverecundum sit ab ipsius senectute amplius aliquid postulare. Cyrilli10 quoque tanta semper fuit in Ecclesia auctoritas, ut optime ponatur opera, quae ipsius labores aut latentes in lucem extrahit aut productos reddit meliores. Spero et illam multilinguem sacrorum librorum editionem bene procedere11. Nos, qui in hoc rerum nostrarum salo nihil dum
66
ipsi praestare possumus, ne desimus literis, non omittimus de auctioribus ad Ammianum notis urgere Lindenbrogium12.Quod addam, nunc quidem nihil habeo, nisi quod viris amplissimis Bignonio13, Lussonioque14 precor omnia, quae optimis optima possunt contingere.
Fratres quoque tuos15 et amicos omnes salvere jubeo.
Postridie Cal. Sept. MDCXXXII Hamburgi
Tuus tibi addictissimus
H. Grotius.
Adres: A monsieur Monsieur du Puy.