Literas, frater carissime, tuas datas 19 Martii2 recte accepi. Acceperitis meas et tu3 et pater4, ad quem scribere distuli, donec heic in certa possessione essem locatus mei muneris. Etiam de domestico malo quod inter has pompas nobis accidit, patrem non edocui tantum, sed et pro viribus solatus sum5.
De potestate cancellarii6 disputatio facile deferbuit. Heri cardinalem7 vidi et reginam8. Cancellarius in Saxoniam abit per Galliam incertum, an in transitu visurus regem9.
Quale sit foedus hoc novum Charnassaeo10 fabro, scire multi avent. Inter hos ego. Utenbogardo in ea senectute evenire quod scribis incommodum11, doleo. Quod nostri grata est illi memoria, juvat intelligere.
Quid in religionis negotio fieri debeat, non immerito quaeris et ipse nonnihil haereo. Introducere in hanc urbem mea auctoritate novam ecclesiam reformatam, odiosum sit et nescio an cancellario placiturum. Deinde illi, unde mihi petendus pastor esset, ea sequuntur consilia, quae a meo proposito absunt longissime.
400
Etiam ea sub specie libertatis spargunt dogmata, ut mecum ipse dubitem, an non magis etiam ab illis quam ab aliis dissentiam. Alterum quod proponis de frequentandis coetibus Carentonensibus habet recti speciem ex communione, quam lutheranis obtulerunt, ut recte meministi.Venerunt ad salutationis gratulationisque peragendum apud me officium primum Funcherus Nemausensis12 eloquentissimus, cum Aubertino13 hujus ecclesiae eruditissimo pastore, cui interdicta est a rege functio ideo, quod in libro de Eucharistia14 pontificios ecclesiae adversarios nuncupasset. Rediit iterum Aubertinus ad me solus, deinde cum collega Maistresato15, mox cum Drelincortio16 Daillius17, omnes hujus Ecclesiae pastores; seorsim etiam Riveti frater18. Scripsit et ad Marbautium19 Amirautius20, pastor et professor Salmuriensis, in me honorifice addito sperare se me istis controversiis aliquid allaturum temperamenti. Scripsit is de motis apud Batavos quaestionibus. Dei consilium in homine creando ait fuisse per sui cognitionem beare hominem, Christum omnibus simpliciter mortuum et Deum velle, ut omnes serventur, verum sub fidei conditione. Verum hoc non parum labefactat, cum ipsam fidem ait dari ex decreto nihil in se habente conditionis nihil respiciente, quod sit in homine vel ab homine. Semel datam fidem non everti. Cameronis21 sententiam sequitur, ut jam multi, voluntatis actiones statuentis necessitate inevitabili pendere ab intellectus modo; unde sequitur, quod agnoscit primo homini non adfuisse vires suasiones daemonis repellendi; cui et hoc cohaeret, quod non dicit, ipsum quoque daemonis lapsum fuisse ἄφυϰτον.
Qui ita sentiunt, quomodo peccata adversus conscientiam et maxime quod ipsi in Spiritum sanctum vocant, explicent, dictu est difficile.
Puerperium uxoris22 felix tibi gratulor ipsique et novo partui liberisque aliis omnia precor felicia. Parentibus me commendes precor. Patris et eruditorum ac modestorum consilia ut explores, velim, quid in religionis negotio mihi sit faciendum, etiam Utenbogardi si qua se dederit occasio; illum quoque et amicos omnes saluto.
Lutetiae, 30 Martii 1635.
Tui amantissimus frater
H. Grotius.