2275. 1635 september 13/15. Aan N. van Reigersberch1.

Mon frère,

Soo datelijck ontfang ick uE. brief van den 18e Augusti2. Hoope uE. met die van Rotterdam wat sal hebben gevordert ende nu sal sijn bij de vrunden3.

Ick heb weeckelijck geschreven, maer gelove, dat eenige brieven passerende door de handen van Manlius' volck4 quaelijck sullen sijn bestelt.

Dat uE. schrijft, dat de vijant het leger niet lang voor Schenckenschans5 sal connen houden, werdt hier mede gelooft. Hier was tijding geweest van 130 buyssen bij de Duynkerckers in [de] gront geboort. Ick hoope sulcx niet waer en sal sijn. Den heer marescal de Chastillon6 is in Vrancrijck, maer noch hier niet. Van Gracchus7 continueert men hier te spreecken als voor dese. Voor Alcaeus8 werdt hier seer gevreest. Bloemcool9 is met reden becommert. Soo Cimon10 wat voor hem meent te doen, 't waer tijdt, eer de saecken in meerder verloop comen ende hij genootsaect werdt sich tot Stesichorus11 te begeven, soo hij can. Galba12

220

Den ambassadeur van Engelant23 heeft aen den coning24 sijne gratie gedaen in 't Engelsch ende heeft last den cardinael de Richelieu niet te syn, omdat hij de hooger plaets in sijne eygen huisinge neemt, boven d'ambassadeurs.

Ick bid uE. te gedencken mijne boecken ende papieren, die ick seer van noode heb ende dat mijne soon Dideric25, soo haest het leger scheit, herrewaert come.

De gebiedenisse aen moeder26, susters27, broeder28 ende alle vrunden.

Den 13 Sept. n. st. 1635.

Alsoo de predicanten van Charenton het spreecken van de poincten in questie t'eenemael gestelt hebben tot onse discretie ende allegader genegen sijn de tolerantie overal te vorderen, eenigen oock in 't gevoelen mij seer nae comen, soo vind ick mij gehouden, volgens hetgunt ick altijd heb geseit ende geschreven, haere aengeboden communie niet te verachten, sijnde bereid van gelijcke te doen bij de lutherschen op gelijcke conditie.

Wij sijn noch besigh om te Charenton een bequaeme plaets te vinden pro dignitate, 'twelck wat swaericheits heeft.

Dit en sal mij niet beletten, soo ick een jongman can vinden, die beroepinge heeft van een publycke kercke, sijnde van moderaet gevoelen als Engelant, Helmstadt, Bremen off ietz, sal deselve aennemen.

Manlius geeft uit binnen viere (?) weecken t'huis te sullen gaen ende hout eenige alhier op met die hoope. Men seit, dat d'heer Vosbergen29 wel hier mocht

221

Mij sal seer lusten te weten, hoe Neef30 tot Constans' gesel31 gesint is. UE. can hem desselfs dienst liberalijck presenteren. Ick en laet niet hem bij alle gelegentheit te defenderen. Soude meer doen, soo ick beter waer geïnstrueert.

Ick hoor, dat den jongen van der Linden, soon van Eric Laerssen32, herrewaert comt. Wij sullen sien, tot wat ende.

Den cardinael de la Valette33 is met hertogh Bernhard34 bij haer hebbende 8000 te voet 10.000 paerden tot Hochem over den Rijn op de wegh nae Francfort om haer te voegen bij den landgraef van Hessen35, die seer sterck is. Gallas36 is datelijck mede over [den] Rijn gevolgt. Heeft 18000 te voet, 12000 paerden. Den hertogh van Lotharingen37 werdt stercker ende stercker.

In Italië is nae 't nemen van Villat niet voorgevallen. Men seit, dat het Fransche leger gaet nae Valence met eenigh volck van Mantue38 ende Parme39. Savoye40 heeft wel geteickent, maer het generaelschap, bij den coning41 hem gedefereert, heeft hij afgeslagen. In 't lant van Milan is ontrent 18000 man.

Soo ick alle dit, 't eene voor 't andere nae, soo het mij in de sin quam, had geschreven, soo ontfang ick op een tijd twee van de uwen, van den 25 Aug.42. ende 1 Sept.43. 't Ongeluck van de buyssen sal veel luiden doen wenschen nae een vrede. De Duynkerckers hebben myne gemaect, oft sij iet wilde doen in Normandië, ende daermede hebben sij onse schepen herrewaert getrocken.

Den hertogh van Chaune44 recht niet uit. De ban ende arrièreban sullen nergens anders gebruickt werden als in Lorraine, alwaer den hertogh alle daeg den toeloop crijgt van edelen ende onedelen, sijnde de Françoisen daer niet bemint. Van Stesichorus werdt hier staeg gehandelt ende is nu van Philippus' volck45 daerom bij Mustafa Basse46. 't Waer goed, dat Gracchus op dat stuck wat goede communi-

222

Tot de historie van Sophi49 heb ick geen tijdt. De correspondentie, die ick houden moet in Switserlant, Grisons, te Brentz off daerontrent, te Cassel, te Hamburg, behalven die met mijnheer den rijcxcancellier ende de sijnen, sijn veel.

Mij dunct, dat die forten, die men maecke, genoech sullen sijn om de coursen van de vijant in de Betuwe te beletten. Maer hier wil men seggen, dat men had behooren den vijant met gewelt te beletten te logeren op de Cleefsche zijde. Off dat doenlijck is geweest ofte niet, moet daer geoordeelt werden. Dat Aytsma50 seit, is niet seecker, is oock niet onmogelijck.

Ick recommandere uE. doch een einde te maecken met Cesar51, mijne boecken ende papieren mij te senden ende mijnen soon Dideric te laeten overcomen.

Den 15 Sept. 1635.

Adres (met andere hand): Mijn Heer Mijnheer Reigersberg, raet in den Hogen Raet in Hollant.

In dorso schreef Van Reigersberch: Broeder De Groot, den XXII (?) Septemb. 1635 wt Paris.