3293. 1637 oktober 12. Van N. van Reigersberch1.

Mijn Heer,

Het is gegaen naer ick in mijnen lesten2 hadde gegist ende is voorleden saterdach3 den viant wt Breda getrocken op een capitulatie genouchsaem conform degene, die den marquis Spinola4 1625 heeft gemaeckt. Daer is instantie op het blijven van geestelijcke ende vrijheyt voor de pauselijcke religie tevergeeffs gedaen, behalven dat twee vrouwencloosters, die voor het iaer 1625 daer waren gedult, mits dat wt souden sterven, wederom onder deselve conditiën werden gelaten. Tot gouverneur van de stat wert gedestineert den heer van Beverwaert5, sijnde het gouvernement van Vlaenderen aen graeff Willem6, soo schrijft men mij wt het leger, gegeven.

635

De oorloochscepen is men besych te equiperen ende met vivres te voorsien, die men hoopt in corte dagen claer te hebben; dan heeft geen apparentie den admirael Dorp7 het commandement daerover sal werden gegeven. Den onlust tegens hem, soo bij de regierders als ingesetenen genomen, is seer groot ende vrij gemeerdert, omdat de presentatie van den gouverneur van Calis8 aen hem gedaen niet en heeft geaccepteert. Bij den pensionaris Cats9 daerop gesproocken sijnde lochende eenyge aenbiedynge te wesen geschiet, vouchde echter daerbij, dat alle hadde geschiet geweest niet aengenomen soude hebben, overmits daertoe geen last en hadde ende matroos oock sooseer begeertych was naer huys, dat sij noch die vivres, nochte die wt het lant gesonden souden sijn geweest, indien aen boort gecommen waren, over soude hebben willen nemen. Waerwt wert geconcludeert, hetgene meermael is gerapporteert, dat het commandement ende autoriteyt van den admirael over sijn volck seer clein is. Gelast sijnde om op saterdach rapport aen de Staten-Generael van sijne reyse te doen declineerde hetselve, als ordre hebbende hem naer sijn Hoocheyt10 te vervougen; doch door bevel van de Staten van Hollant hem aengeseyt sijnde hij sijne reyse naer het leger wt soude stellen heeft geobedieert, doch saterdach mergens, aleer in de vergaderynge van de Staten-Generael is verschenen, is hij bij den heer Cats gegaen hem aendienende, dat hij merckte weynych contentement van sijnen dienst wiert genomen ende qualijck was soo veel heeren van pas te dienen, als Hoocheyt, Staten-Generael ende van Hollant; daerom van meenynge was de Heeren van sijnen dienst te bedancken. Het welcke gerapporteert sijnde oock bij de Staten-Generael, soo veel hen aengaet, is geaccepteert ende daerop aen sijn Hoocheyt gedeputeert, aengenomen is ende daermede alle voorder recherche affgesneden. Het ooge schijnt te lopen om bij provisie het commandement te geven op eenen Maerten Herpertse11, wonachtych tot Rotterdam, voor desen onder Pieter Heyne12 ende op sijn schip cappiteyn, die ick wensche, soo veel kan presteren als men van hem verwacht, alsoo ter zee redres nodych is.

De doot van den lantgrave13 binnen Lieroort in Oostvrieslant overleden sal de gemeene saecke ende Emderlant niet dan schadelijck connen sijn: de gemeene saecke, omdat bij faute van hooft die troupes, dewelcke de keysersche distraheerden, wel mochten debanderen ende Emderlant te voren seer fouleren, daer apparentie was, dat mits een contributie van 15000 rijxdaelders ter maent, want voor 17000 was het verlaten ende 14000 geboden, een goet accort soude sijn geweest getroffen. Den conynck van Denemarcken14 hadde voor de doot den lantgrave met een ambassadeur besonden, insisterende den grave van Oldenburch15 van alle inlegerynge soude werden geëxcuseert, met comminatie van sijn beschermynge te

636

De Oostindische Compangie vernomen hebbende, den conynck van Denemarcken naer Indiën equipeert ende een goet deel scheepsvolck wt dese landen tot die reyse heeft gehuyrt, hebben in Amelant doen publiceren de placaten daertegens van outs geëmaneert met authorisatie aen de Compangie om in Indiën de Nederlands(che) onderdanen van desen staet ofte die in des Compangies dienst tevoren in Indiën sijn geweest, van de scepen van Fransen, Engelschen ofte Denemarcken ende andere te mogen nemen, hetwelck apparent niet wel en sal smaecken. Men seyt, de vergaderynge van Hamburch tegens November hier is bescheyden. Graeff Maurits17 gelooft men, dat een exploict heeft aengenomen op het casteel de Mina.

De Compangie van Oostindiën heeft wederom wtdeelynge in nagelen tot 25 ten honderden geresolveert, dat noch een iaer twee, drie moet duiren om met de Engelsche ende Denen te cladden, die geoordeelt worden met geen profijt te connen varen, sijnde oock de Engelsche alreede besych om haere Compangie te dissolveren, deelende geschut ende ammonitie van oorloge, hoewel sij voorgeven een cleyne compangie van nieuws op te willen rechten om met minder oncosten den handel te drijven.

Den generael Bannier18 - schrijft monsieur d'Avaux19 van Hamburch - heeft ontrent Gustrau in Meckelenburch twaelff regimenten keyserschen geslagen, waervan 2000 op de plaetse sijn gebleven, eenyge vendels ende stucken geschut becommen. Gallas20 retireert met sijn leger naer Wittenborch ende volchde Bannier sijn victorie. Wt Sweden hadde de gemelte d' Avaux tijdyngen, dat den baron d'Oxenstern21, sone van den rijxcancelier, was genomineert ambassadeur om tot Hamburch te commen ende van een alliantie met Engelant te tracteren.

Vorleden donderdach arriveerde tot Amsterdam den heer Spierynck22 ende wert desen avont alhier verwacht; off uEd. soon23 met sijn Gestrenge overgecommen is, weet ick niet, want tot noch daervan niet hebbe connen vernemen.

Met Caesar24 hebbe ick weynych opinie, dat wij sonder rechtsplegynge terecht sullen raecken. Met Golharus25 daervan twee dagen geleden spreeckende seyde mij, dat de grootheyt van de pretensiën ende schaersheyt van middelen de wille van degene, die garen wat deden, achterhout. Hij verstaet, dat het recht daerom niet te minder en was ende darom niet kan werden gelaten op d'een off d'ander wijse vervolcht. Soo wanneer Golilas26 oordeelt met vrucht yet bij de hant kan werden

637

Monsieur Rivet30 heeft mij voorgehouden, dat Elzevier31, van meenynge (sijn)de Procopium32 te doen drucken, daervan hij hadde de versie van Vulcanius33 ende (be)commen tot Romen tot grote costen wat daer te becommen was, verstaen heeft, dat uEd. een editie van denselven autheur prepareerde ende alsoo hij apprehendeert, dat twee druckers, op eenen tijt wtgevende hetselve bouck, malcanderen seer souden beschadygen, soo heeft hij uEd. door mij wel willen versoucken uwe Ed. voor te dragen, dat Elsevier bereyt is34 alles, wat hij in handen heeft, uEd. te communiceren, mits dat uEd. hem sijn werck daernaer gelieve te doen drucken, dat hij sal doen in seer goede letter. Off uEd. daer soo van behoort te scheyden, sal uEd. best examineren, tenminsten soude uwen soon35, die buyten twijfel boucken sal nodych hebben, beter conditiën connen maecken. Hetgene uEd. mij gelieft te antwoorden, sal ick monsieur Rivet mededeelen.

Tot St. Maertensdijck is den drossaert ende rentmeester, broeder van den heer griffier Musch36, overleden ende de plaetse bij mijnheer den prins37 aen den sone van mijnheer Vosbergen38 gegeven.

Mevrouw uEd. huysvrouw sal dienen te weten, dat Iacques Michellet39 op de lijste van de dienaers, die ten tijde van het overlijden van monsieur Roucel40 waren, niet en is bekent; andere is niet gemaeckt. Men sal evenwel verder daernaer vernemen.

Eer ick desen sluyte commen eenyge van degene, die met veele duysenden soo wt Den Hage, Amsterdam, Utrecht ende andere plaetsen op het parlementeren naer het leger waren gegaen, wederom thuys, die seer groote incommoditeyten in slapen ende eeten hebben geleden, sijnde binnen Geertruydenberch om in de keuken ende onder een wagen te mogen slapen vijfthien stuyvers voor yder hooft betaelt, vijfthien stuyvers voor een bos stroo. Wert bij deselve gerelateert, dat wt de stat getrocken sijn noch twee duysent41 gesonde soldaten van een garnisoen, dat daerin is geweest, sterck 58 compangiën, twee Spaense, 4 Italiaense, de reste Bourguignons. Aen cruyt heeft het de belegerde meest gebroocken, hebbende alleen over 26

638

De Oostindische actiën sijn met de comste van de scepen, hoewel in Texel noch niet en sijn, geresen tot over de driehondert.

Den heer Camerarius46 is met sijne familie oock onder het getal, die naer het leger sijn gereyst, waerdoor apparent comt, ick geen brieven van den derden deser hebbe ontfangen.

Desen 12 Octob. 1637.

Adres: Mijn Heer Mijn Heer De Groot, Raet ende Ambassadeur van de Coninginne ende Croone van Sweden bij den Alderchristelijcksten Conynck. Tot Paris.

In dorso schreef Grotius: 12 oct. 1637. N. Reigersberg.

En boven aan de brief: Rec. 22 oct.