eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    6233. 1643 mei 30. Aan Karl Ludwig, keurvorst van de Palts.1

    Serenissime princeps,

    Je me sens grandement honnoré de la lettre qu'il a pleu à vostre Altesse electorale m'escrire le dixiesme de ce mois et l'asseure qu'elle ne se trompe point en l'opinion qu'elle

    293

    a de mon affection pour son service.2 Quant à mon credit en cette cour, je prie Dieu qu'il soit si grand comme vostre Altesse electorale le me donne et n'obmettray rien pour l'acquerir et augmenter, afin d'estre tant plus utile à la reine de Suede et à vostre Altesse electorale et toute sa tres haute et tres illustre maison.3 J'ay commencé à parler à ceux qui sont les plus puissants à present icy et en parleray à d'autres, afin que ceux qui iront aux traittez de la paix aient ordre de travailler puissament à la restitution de ce qu'appartient à vostre Altesse electorale et les siens.4 Je sçay que la Suede desire une paix universelle, honorable et seure, et espere autant de la France. Le restablissement de la maison palatine servira pour faire la paix telle. Je ne manqueray pas d'y contribuer tout ce que je pourray et icy et en Suede.5 Dieu veuille qu'en peu de temps nous puissions voir le roy [et] les peuples de la Grand-Bretagne en estat d'y cooperer icy.

    Dieu, qui aime la paix et la justice et qui protege les affligez, veuille, serenissime prince, tendre sa main puissante à vostre Altesse electorale et tous ceux qui luy appartiennent.

    De vostre Altesse electorale,

    le tres humble et tres obeissant serviteur.

    A Paris, 30 May 1643.

    Bovenaan de copie staat: Au electeur palatin.

    Bijlagen:6

    Christina van Zweden aan karl Ludwig van de Palts, 23 mei 1643.

     

    Nos Christina, etc., celsissimo principi consanguineo et amico nostro carissimo, domino Carolo Ludovico, comiti Palatino ad Rhenum, Romani Imperii archidapifero et electori, duci Bavariae, etc., salutem et felix rerum stabilimentum.

     

    Celsissime princeps, consanguinee et amice carissime,

    Cepimus hisce diebus Dilectionis vestrae literas Hagae diebus 21/31 Martii et 8/18 Aprilis datas. In quibus nos Dilectio vestra post obtentas pro Dilectione vestra aut eiusdem ad generales tractatus pacis deputandis tuti itineris literas requirit partim de benevola, prompta ac constanti opera nostra promovendae publicae tranquillitatis et procurandi negotii restitutionis Dilectionis vestrae, partim de commendatione per legatum apud christianissimum nostra, ut eius Serenitas eandem causam eiusque promotionem mandare velit, quo iuncta opera restitutio Dilectionis vestrae in possessiones et dignitates pristinas obtineri et tandem optata pax magis firmata orbi reduci possit. Non dubitamus quin legatus

    294

    noster Hamburgi degens, dominus Johannes Salvius,7 iam ante ad Dilectionem vestram perscripserit quid tandem, post diuturnos et praeliminaribus pacis tractatibus aliquot annis insumptos labores, in iisdem effecerit, et non tantum de certa die ipsis tractatibus pacis Osnabrugae et Monasterii in Westphalia instituendis cum serenissimi regis Galliae, fratris ac foederati nostri carissimi, necnon cum adversae partis ministris convenerit ac concluserit, sed et salvum conductum pro Dilectione vestra et tota domo Palatina electorali inprimis proque iis quos ad eosdem tractatus ablegare Dilectio vestra constituerit, obtinuerit. Optamus tam sublimi et salutari negotio a divina bonitate successus, quo post tam diuturnas ac cruentas concertationes bellum sopiri et iustis decoris atque tutis conditionibus, necnon cum debita ad omnes quorum interest - interest autem maxime electoribus, principibus atque statibus Imperii Germanici - publicae securitatis atque libertatis extensione pax et communis nobis caeterisque vicinis Europae regnis atque rebus publicis cum Imperio tranquillitas undiquaque sanari et stabiliri possit.

    Cumque is et divi parentis nostri iam pridem agressis, et noster hactenus cum magnis sumptibus et laboribus continuatis armis praecipuus fuerit scopus, stat nobis sententia illi magna animi constantia ac perseverantia porro persistendi et restitutionis Dilectionis vestrae ac fratrum, cum ad ipsos tractatus deventum fuerit, libenter promovendae. In quem finem quoque rationes hic contulimus cum Gallico residente, qui nuper hinc abiit,8 tractatibus Osnabrugensibus nomine regis sui interfuturus. Scribimusque in eundem sensum ad legatum nostrum quem Lutetiae Parisiorum apud christianissimum regem habemus,9 id ut sollicitet, quo cum nostris eius Serenitatis ad tractatus Monasterienses legati illi rei obtinendae operas ac consilia iungant. Cum vero hoc salutare pacis negotium, cum immenso usu atque commodo Dilectionis vestrae totiusque Imperii et eiusdem statuum vicinorumque coniunctum, plurimis difficultatibus obseptum et proculdubio multa impedimenta atque remoras sensurum sit, ut taceamus eas calumnias atque acerba iudicia quae in nos immerentes hucusque coniectae fuerunt, id a Dilectione vestra requirimus, velit non modo serenissimos plurimumque pollentes agnatos suos, sed et caeteros Imperii status ac commembra sua sedulo hortari, ut singuli et universi nobiscum in eum finem et publicae libertatis atque securitatis, necnon vestrae in pristinas possessiones et dignitatis restitutionis obtinendae conservandaeque nobiscum strenue et unanimiter cooperentur, quo finem nobis propositum certius adsequi et in nos, licet immerentes, iacta odia et calumniae facilius dissipari, nosque ad tantam rem firmius adgrediendam perficiendamque excitari possimus. Quodsi vero aliorum cooperatione destitutae, neque tanto in negotio profecerimus, aut ab aliis retardatae a proposito desistere coactae fuerimus, eam tamen curam adhibebimus promovendo desiderio vestro, ut animi nostri in Dilectionem vestram eiusque laudatissimam domum propensio pateat et si quid neglectum fuerit, id non nobis, sed caeteris amicis utrinque nostris merito adscribi debeat.

    Atque hisce Dilectionem vestram divinae tutelae amice commendamus,

    P[etrus] B[rahe], G[ustavus] H[orn], E[rick] R[yning], A[xelius] O[xenstierna], C[nuth]
    P[osse].

    Bovenaan de copie te Stockholm: Responsoriae sacrae regiae Maiestatis ad principem electorem Palatinum, dominum Carolum Ludovicum, in causa tractatus pacis concernente. Datum Stockholm, anno 1643, Maius 13. A. G[yldenclau].10

    295

    Christina van Zweden aan Ludwig Camerarius, 20 juni 1643.

     

    Christina, etc., gratiam et favorem nostrum singularem.

     

    Nobilis et magnifice, nobis sincere fidelis,

    Non dubitamus quin ad te11 perscripserit noster legatus dominus Johannes Salvius, quid in negotio praeliminarium tractatuum pacis actitatum ac demum inter nos necnon christianissimum regem ab una, et hostem ab altera parte conclusum, atque dies congressui dicta sit prima mensis Iulii instantis. Cumque non parum intersit celsissimae domus Palatinae, inprimis principis electoris, ut eius Dilectionis causa tum Osnabrugae, tum Monasterii in Westphalia agatur et ad optatum exitum perducatur, eoque nomine ipsius Dilectio prudentis ac fidentis viri opera uti necesse habet. Perspecta autem nobis est singularis et longo rerum usu probata tua industria ac fides, non in nos modo, sed et pridem in dictam domum Palatinam electoralem. Iccirco, ubi ipsius Dilectioni visum fuerit tua opera in illius causa agenda uti tuque ipse istum in te laborem transferri patiaris, pro affectu quo illam domum prosequimur non modo per nos stabit, sed et libenter visurae sumus hanc gravissimam causam Osnabrugae per te inprimis tractari posse. Habebis eo casu legatos nostros et dictae causae ex mandato nostro et proprio affectu bene cupidos et tibi familiares, ut cum iis sincere et tuto omnia communicare possis. Cum legato nostro domino Hugone Grotio quoque per literas communicare potes, quo et ille apud legatos Gallicos Monasterium deputatos et durantibus tractatibus apud potiores aulae ministros promotionem causae inclitae domus Palatinae electoralis urgere, idque ut Monasterii fiat, opportune et suo loco commonefacere potent. Scripsimus iam nuper ad ipsum principem electorem in negotio tractatus pacis concernente, prout vides ex adiecto literarum istarum exemplo.

    Atque hisce te Deo clementer commendamus,

    P[etrus] B[rahe], H[erman] W[rangel], C[laudius] F[lemingh], A[xelius] O[xenstierna],
    G[abriel] O[xenstierna].

    Dabantur, etc.

    Bovenaan de copie te Stockholm: Sacrae regiae Maiestatis literae ad Ludovicum Camerarium, an agendae causae Palatinae in futuris tractatibus pacis Monasterii nomine electoris operam suam dare velit. Datum Stockholm, anno 1643, Iunius 10. A. G[yldenclau].

    Notes



    1 - Kladafschrift in copieboek Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 4, p. 83. Antw. op een ontbrekende brief van 10 mei 1643. Karl Ludwig (1618-1680), zoon en erfgenaam van de verdreven keurvorst Frederik V van de Palts, groeide in de Republiek op, maar verkeerde sinds 1635 aan het hof van zijn oom Karel I van Engeland. In de nazomer van 1642 verkoos hij een verblijf in Den Haag bij zijn moeder Elisabeth Stuart, de ‘Winterkoningin’, boven een plaats in het legerkamp van de Engelse koning (no. 5922 (dl. XIII)). Na de vrede van Westfalen mocht de prins als keurvorst terugkeren naar de Palts (NDB XI, p. 246-249, en K. Hauck, Karl Ludwig, Kurfürst von der Pfalz, Leipzig 1903).
    2 - In 1639-1640 was Karl Ludwig van de Palts voor enkele maanden de gevangene van Richelieu geweest. Uit die tijd stammen de goede contacten met de Zweedse ambassadeur in Parijs (Bernard de Saxe-Weimar, p. 473-475).
    3 - Dit voorjaar bracht Karl Ludwig van de Palts de kwestie van de afgifte van vrijgeleidebrieven ter vredesconferentie onder de aandacht van bevriende regeringen; vgl. CSP Ven. 1642-1643, p. 303-304. Groot belang hechtte hij aan de verzekering van Franse en Zweedse politieke steun.
    4 - Grotius' pleidooien aan het Franse hof sorteerden enig effect. Zo werd in de definitieve versie van de instructie voor de Franse gevolmachtigden ter vredesconferentie een rubriek ‘Palts en Beieren’ opgenomen (Acta pacis Westphalicae; Instruktionen, p. 109-110, ‘section seiziesme’).
    5 - Zie de tekst van twee brieven van koningin Christina dd. 13/23 mei 1643 (bijlage 1) en dd. 10/20 juni 1643 (bijlage 2).
    6 - De brieven zijn teruggevonden in hs. Stockholm, RA, Riksregistratur, 16431, Tyskt och Latinskt, f. 108v-110v en f. 120r-120v.
    7 - Johan Adler Salvius had als Zweeds ambassadeur te Hamburg bijgedragen aan de totstandkoming van het preliminaire vredesverdrag van 25 december 1641. Het verdrag, waarin een belofte was opgenomen tot afgifte van vrijgeleidebrieven aan een Paltsische delegatie, was op 22 juli 1642 door de keizer geratificeerd.
    8 - Claude de Salles, baron van Rorté, de Franse resident te Stockholm, nam op 8/18 mei 1643 afscheid van het Zweedse hof (Svenska Riksrådets Protokoll X (1643-1644), p. 127).
    9 - De aangekondigde koninklijke instructie aan ambassadeur Grotius ontbreekt.
    10 - Anders Gyldenklou (1602-1665), secretaris van de kanselarij, 1635-1654 (SBL XVII, p. 504-507).
    11 - Ludwig Camerarius (1573-1651) was na het Boheems avontuur van de ‘Winterkoning’ Frederik V van de Palts naar de Republiek gevlucht. Hij vestigde zich in Den Haag (1623), waar hij de dubbele functie waarnam van raadgever van het huis van de Palts en vertegenwoordiger van Zweden in de Republiek. Van de laatstgenoemde functie werd hij in 1641 ontheven (Schutte, Repertorium II, p. 488-491). Als privépersoon bleef hij de belangen van de keurvorstelijke familie dienen; vgl. no. 5704 (dl. XIII). Zijn zoon Joachim (1603-1687) zou in 1645 de Paltsische vertegenwoording op de vredesconferenties van zijn vader overnemen (Acta pacis Westphalicae; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 601).