535

4261. 1639 augustus 20. Aan N. van Reigersberch1.

Mijnheer,

t' Is mij seer leedt, dat uEd. sooveel moeite heeft met een persoon2, daer wij wat aen vast sijn ende die bij uE. gantsch niet en is verongelijckt. 't Sal mij lief sijn te verstaen, hoe de heeren bij Mijn Heeren van den Hoogen Raid werden verstaen ende wat de wijsen in Zeelant daervan seggen. Ick en vinde niet alleen seer goed uE. resolutie om aen mijnheer de rijcxcancellier3 te schrijven, maer oock het concept, twijffelende alleen, off niet dienstigh en soude sijn daerbij te verhaelen de diensten, die uE. hebt gedaen in de saecke van 't secours ende noch bereidt sijt te doen bij gelegentheit aen de croon van Swede. Sende oversulcx de minute wederom.

D'heer baron d'Oxenstern4 is nu eenige daegen bij mij gelogeert geweest staende op sijn reise nae Italië. Vint uE. redenen goed, soo oock anderen, dien ick heb gesproocken. Ick hoope uE. de reise in Zeelant ende van daer nae Hollant wel sal becomen ende tot contentement ende gesontheit strecken. Wat ick in de voorseide ofte andere saecken sal connen doen tot uE. dienste sal altijd bereidt sijn. Ick houde mij daertoe ten hoochste geobligeert, niet alleen vanwegen de verwantschap, maer oock vanwegen de sorge, die uE. altijd over mijne saecken heeft gedraegen.

In Italië is schielick een bestant gemaect van twee maenden ende oock een accoord beworpen op 't believe van den coninc van Vrancrijck5, daertoe streckende, dat de voogdie van den jongen hertogh6 voortaen soude bedient werden gemeenerhant bij mevrouw van Savoie7 ende bij de twee princen8 ende dat soo de Spaignaerden als de Fransoisen haer volck soude trecken uit de steden ende plaetsen van Savoie ende Piedmont. Hierop werdt nu in Vrancrijck gedelibereert, den paus9 seer arbeidende tot accommodement uit groote vrese voor den Turck10, die bij die van Venetië vergroot werdt, seggende dat den Grooten Heer een hoogen eedt gedaen heeft van alle de christenen het oorlogh aen te doen, hoewel meer apparentie heeft het oorlogh alleen tegen die van Venetiën aengelegt te werden, tot welcken einde den Grooten Heer boven de 300, soo galeien, als andere schepen, die hij heeft bij Constantinople, oock sijne vloot uit de Swarte Zee ontbiet ende boven de hulp van Alger, Tunis, Biserta oock de Cosaequen in de Middellandsche Zee wil doen comen. Des Grooten Heers moeder11, die groot credijt heeft bij haere soon, heeft eenige treffelijcke schenckagie, haer bij den bailo van Venetië12

536

Den coninck van Vrancrijck is geresolveert monsieur d'Arpaiaix16 met de helft van 't leger van den prins van Condé17 te senden nae Italië, soo nae de exspiratie van de tresves het oorlogh voortgaet, hoewel hetselve leger van den prins van Condé is vol siecken ende 't Spaensche leger bij Perpignan van nieuws gesterckt met vierduisent Spaignaerden, tweeduisent Neapolitanen, waerenboven noch ses galeien, twee andere schepen met volck uit Carthagene te Barcellone wierden verwacht. Ter contrarie, soo de paix daer voortgaet, werdt den hertogh van Longueville18 bij den coninck gedestineert om te commanderen over het Wimarsche leger ende de steden aldaer, van alle 'twelcke den coning niet anders en spreeckt dan off het al sijne waer, 'twelck de Duitschen niet wel en connen verswelgen ende19 seggen, de intentie van den hertogh van Wimar20 op sijn uiterste anders geweest te sijn. Den coninc om naerder te sijn soo aen de saecken van Italië als van Brisac ende dat daeraen hangt, gaet nae Dyon ende voorts, soo men meent, nae Lion.

Men seit aen d'heer Erlach21 boven groote sommen gelts oock't officie van marescal de France werdt gepresenteert, maer alsoo de heer Erlach den naem alleen heeft van gouverneur sonder eenig regiment, dat hem toecomt, soo sal den coning aen de andere oversten, die daer sijn, mede moeten doen spreecken.

Fleisheim22 gesonden bij de vier executeurs is noch bij 't hoff te Langres.

'Tgunt den graef van Harcourt23 gedaen had in 't nemen van eenige schepen van Genua met Spaignaerden ende Spaensche waeren geladen schijnt niet, dat hier te hove geapprobeert sal werden om nieuwe questiën te ontgaen, soodat die saecke staet in termen van accommodoment.

Den eertsbisschop van Bourdeaux24 heeft weder last met sijn vlote te gaen op de custen van Spaignië, waertoe hij gheen groote lust en heeft; eenige seggen advys te hebben, dat hij weder is ingedreven bij Belle-Isle.

Te Rouen soowel als in andere steden sijn eenige partisanen quaelijck getrac-

537

Toen laestmael Turin is verovert, hebben de Switsers den dienst van mevrouw van Savoie gequiteert ende haer begeven in dienst van den cardinael van Savoie ende den prince Thomas. De burgerie van de stadt Nizza heeft deselve partie aengenomen, hoewel het casteel hout de partie van mevrouw van Savoie ende Antibe ende Villafranca bezet blijven met Fransoisen.

Mercy26 heeft Hohentwiel weder belegert ende Gleen27 met eenigh ander volck past op 'tgunt de Wymarschen souden mogen beginnen, 'twelck mij dunct niet veel en sal sijn, aengesien tusschen Erlach ende Rose28 alrede, soo men ons seit, dissentiën zijn. De resolutie, die daer was genomen om Rijnfeld ende Laufenburg te demanteleren is verandert ende werden die plaetsen gelaeten soo die waeren, andere gedemolieert.

De Grisons hebben bij pluraliteit van stemmen geresolveert de nieuwe alliantie in Spaignië geconcipieert aen te nemen ende is een nieuwe vergadering te Davos uitgeschreven om 'tselve wel vast te stellen. De ijveraers voor de gerefermeerde religie aldaer bij Vrancrijck verlaeten, moeten swichten.

Van den vorst van Sevenbergen29 hooren wij niet seeckers. Men seit hier, dat de marcgraven Christiaen ende Willem30 met den prins van Eckenberg31 gesonden werden vanwegen den keiser32 tot de bijeencomste van Francfort, die apparentelijck niet veel en sal uitrechten.

Uyt de Westindische vloot, die in Spaignië is gearriveert, seit men hier, dat den coninck van Spaignië treckt vier millioenen. Den heer de la Milleray33 met sijn leger sijnde tusschen Hesdin ende Dorlans schijnt sich met het ander leger van den marescal de Chastillon34 te willen vougen; dan den tijdt is seer verloopen.

Tot Parijs den 20 aug. 1639.

Eer de tijding hier quam van de stilstant in Italië, was monsieur de Chavigny35 bij den coninck andermael gesonden nae mevrouw van Savoie om haer te disponeren, dat sij alles, wat sij noch hadde, soude stellen in 's conincx handen, die haer andersins soude verlaeten siende de ontrouwicheit van de Savoyarden ende

538

Den hertogh van Longueville is niet alleen uit Italië vertrocken, maer gearriveert te Basel. Ende nu terstont comt monsieur de Berlise36, een van onse conducteurs, mij seggen, dat hij gaet om van 's conincxwege te commanderen over het Wimarsche leger; waerop ick heb geswegen.

Wij verstaen vorder, dat het casteel van Turijn t'eenemael is in handen van de Fransoisen, den cardinal van Savoie binnen Nizza met tweeduisent man; dat den hertogh van Longueville met hem brengt Smidsbergen37 ende andere Duitschen, die in Italië sijn geweest; dat het keisersch volck is bij Tübingen ende Rothweil ende groote hulp verwachten uit Italië bij occasie van dit bestant; dat Rosa is over Rijn met 3000 man, Oom38 ende Nassau39 nae Spier met 4000, Erlach te Brisac met 2000, Guébrian40 tusschen Brisac ende Rijsfeld met 2000; dat Piccolomini41 noch is in Luxenburg te Vaux niet verre van d'heer van Chastillon ende d'heer La Millerai bij Guise.

Aen die van Normandië ende Languedoc is vergunt tenietdoening van eenige nieuwe lasten. Die van de Franche Comté hebben hoop de neutraliteit van den coning te becomen. De Grisons nemen aen de jaerlijcsche pension van vijftichduisent croonen voor haer recht op de Valteline.

In dorso schreef Van Reigersberch: Broeder de Groot, den X (sic) Aug. 1639 vyt Paris.