6198. 1643 mei 2. Aan [P. Spiring Silvercrona].1

De coniginne, die dagelijckx is bij de coning ende geen gebreck en heeft van cloucke luyden die haere Majestijt raed geven, als sijn de mareschal de Scomberg,2 den bisschop van Beauvais ende den president Bailleul,3 arbeid om de maght wat ruimer te hebben, gelijck voorwaer noyt regente voordesen sooveel is gelimiteert. Den coning spreeckt niet wel van den overleden cardinael, waerdoor de gemeente opgehitst heeft gemeent des cardinaels lichaem te mishandelen, uytgevende dat de coningh bij hem was vergiftight. Maer de plaetse is rondom met muiren ende wachten beset ende men seght dat het lichaem selve vandaer hijmelijck is weghgebracht nae de Bastille.4 Madame d'Esguillon doet oock uyt vreese van de gemeente haer huys5 sterck bewaren ende heeft bij naght haer beste meubelen wegh doen brengen in verscheyden cloosters. Monsieur de Pont-Curlay, een van de erfgename van den cardinael, dese dage te hoof sijnde, werd van veele met onbeleefthijt begegent, waerover de marescal de Bassompiere hem raed gaf te vertrecken alsoo den tijt hem niet gunstigh en was.6 Des conings gesonthijt geeft nuw wat hoops met wijnigh apparentie van heel te beteren gelijck wel waer te wenschen. Den coning moeit sigh niet meer met de saecken van dese werelt ende de coninginne nogh niet, alsoo haer de regentie niet is gegeven dan nae des conings doot. Hieruyt comt [dat] op veele saecken niet en

241

Nae de pais seght men dat gaen den hertogh van Longueville, messieurs d'Avaux et de Saint-Chaumont,8 den grave van Chavigny daervan sijnde ontlast door het versenden van de Noyers, die hem die commissie hadde geprocureert.9 Monsieur Beringa is bij den coning wel onthaelt geweest gelijck andere voordese ongeluckige.10 De compagniën des guardes te Saint-Germain sijn versterckt; oock die van de regimenten in 't leger bij Amiens gegaen waeren, sijn terugge ontboden; ruiters ende voetvolck geleght in de naeste dorpen. Een gerught heeft door de stat geloopen dat eenige dessein hadden van de daulphin11 wegh te voeren, 'twelck ick meen te sijn buyten fondament, gelijck oock het gerught tegen de jesuïten, tot welcker voordeel publicatie is gedaen van haer niet te misseggen noghte te misdoen.12

De ruyters die in de Nederlandsche grentsen een intoght hadden gedaen,13 sijn t'huys ontboden ende werden recreutes gesonden aen de marescal de Guebrian, die sonder deselve geen intoght kan doen in Duytslant. Twee maend solds ende een half is daer betaelt ende sijn daer gecomen duysenttweehondert man te voet. Anderen sullen volgen, men seght tot vierduysent toe, apparentelijck tot bewaring van de steden in Elsace, ende vooral Brisac, alwaer Erlach noch sieck is, ende Ossenville ofte siecke is, ofte de sieckte maeckt om niet te hove, daer hij ontboden is, te commen in een tijt die voor hem is ongelegen.14 Wij en weeten nogh niet wat de Wijmaerschen doen sullen nopende den eed haer bij Vranckrijck voorgehouden sonder vermaen van Duytsland.15 't Schijnt dat sij daerop nogh niet eens en sijn.

Motte-Odincourt heeft, soo men ons seght, een trouppe der Spaensche geslagen end daerdoor de Vallée d'Aarang, die afgevallen was, weder gebraght tot de gehoorsaemhijt

242

Den keyser tracht de churfurstelijcke vergadering te scheyden, hope gevende van een generael, ende wil niet dat de gedeputeerde van de Duytsche princen op de conferentie van de vrede sullen compareren met reght van stemmen.19 Den vorst van Beyeren handelt met den keyser over eenige landen aen de Ens,20 ende met Vranckrijck over de neutralitijt door intercessie van de paus' nuntiën.21 Geeft oock uyt dat hij voor sijn creitz ende dat van Swaben ende Franckenland de neutralitijt van Vranckrijck kan becomen als hij wil.

Die van Genua22 hebben in dese occurrentie den paus goede diensten gedaen; arbijden door vrunden ende gelt de eer te becomen om gehandelt te werden gelijck Venetië. Den Grooten Hertogh heeft vooralsnogh aen 't volck van den hertogh van Parme over sijne landen geen passage willen vergunnen, willende verwachten wat met de Republycke van Venetië sal werden besloten, alwaer hij ende die van Modena tot dien eynden haer gesanten hebben. Ondertusschen heeft den hertogh van Parme veele schepen op de Po, men weet niet tot wat einde. De paus continueert lichtinge te doen te paerd en te voet, ende Rome te fortificeren. Heeft oock na Perusia gesonden tweeduysent te voet, achthondert te paerd, doch het cannon dat hij van Viterbe weder heeft doen comen ende brengen in 't casteel Synt Angla,23 geeft aen die van Italië hoope van accommodement door vrede ofte bestant.

Eenige meenen dat tot de ambassade om de vrede te maecken Esmery24 sal gaen in plaetse van Saint-Chaumont. In de saecke van 't gouvernement van Bretagne schijnt dat de saecke sal werden geaccommodeert25 in die vougen [dat] den hertogh van Anjou26 de titel sal hebben van gouverneur van Bretagne ende Milleray van lieutenant ende de hertogh van Vendosme een ander gouvernement.

Bovenaan de copie staat: Paris, den 2 May 1643.