582

529. 1617 Sept. 8. Aan G.M. Lingelsheim1.

Vir amplissime!

Brederodius noster ut video scriptione nostra de imperio summarum potestatum2 magis magisque offenditur, mirum sane, cum tam multi iam exstent eius argumenti libri et ego modum utendi iuris eum monstraverim, qui paci ecclesiae maxime conducit. Putat Barclaii3 consensum a nobis in hoc argumento urgeri, quod a vero multum abest. Scimus ex Barclaii sententia reges in ecclesiasticis subesse pontifici, sed nefas esse privatis obtentu religionis arma in eos sumere, quibus armorum ius a Deo concessum est; et inferiores potestates pro privatis haberi respectu superiorum ita clarum est, ut non multis egeat defensoribus. Neque id Barclaius tantum, sed quotquot sunt in Anglia protestantes, in Germania quoque plurimi certissimis Scripturae argumentis aliisque rationibus demonstrarunt. Quomodo autem hoc nec causam nostram nec Germanorum principum laedat, in libro nostro videre est. Regina Angliae, cum olim legati nostrae reipublicae causam belli in religionis veritate collocarent, dixit: arbitratam se pro legibus pugnari ab iis, quibus credita esset legum tutela, si aliter se res haberet, neque se neque principem ullum se immixturum causae iniustae et principibus formidabili. Abbothus, archiepiscopi Cantuariensis frater, in Apocalypsim commentans4, obiectionem Belgicorum armorum solvit eo, quod non privata pro religione, sed publica pro legibus fuerint. Exstat et Francisci Iunii consilium hac de re5, in quo dicit, sperare se, nunquam tam imprudentes fore nostrates, ut in religionis causa iustitiam armorum adversus superiorem collocent. Qui Iunii Bruti thesibus6 bellum nostrum defendunt, immerito causam bonam infamant et apud reges omnes traducunt. Nam Bruti commenta omnes respublicas faciunt democraticas, quod non potest regibus non displicere. Si autem dixerimus speciatim nostros principes fuisse ὑπευϑύνους, et verum dicimus et aliorum principum causam non laedemus. Quoties Iesuitis obiicimus sententias ius regum evertentes, statim nobis Iunium Brutum, Hottomannum7 et Buchananum8 opponunt. Satis est, si illis ignoscimus, qui abrepti occasione temporum suorum futuri periculum non satis adverterunt. In posterum agendum est prudentius, et ita defendendae actiones nostrae, ne nostrum quoque statum in periculum adducamus. Papistas principes non habere summum imperium in sacra, verissimum est. Atque ita habeo, nulla re magis everti papismum quam huius iuris propugnatione. Quare non immerito iratus mihi est Gretserus meque

583

VIII. Septembr. CIƆIƆCXVII.

Tuus totus
H. Grotius.

Indicium tuum de nostra diatriba pro defensione satisfactionis11 avide exspectamus.