159
Mijn heer,
UE. leste was den 6.en Decemb.2. Dat van Amersfoort slaept. De R. van Staten stelt sich tegen t'appel. De trefves leuteren, men praepareert sich ten oorloch, om vroech intvelt. In de leste vergaderinge is een proiect voorgelesen tot vaststellinge van de religie ende regeringe, heel scherp, maer daer viel soo stercke oppositie van eenige Edelen, Amsterdam ende Rotterdam, dat men hoope heeft van gheen voortganck3. Den 19. deser sal men weder vergaderen, d'uytcomst leert de tijdt. Tot Nimmegen ist met de leste vergadering der magistraet wel, t' Amsterdam immer soo wel. Graeff4 weder burgemeester, oock in de vroetschap, oock de generael Reael5 in de vroetschap ende schepen. Veel andere heel moderate. De borgemeesters sijn selve in de kerckenraet geweest, den consistorianten haere lesse geseydt, daernae door haere gedeputeerde possessie genomen in deselve, doen recoleren in haere praesentie, dat voor haer comste in absentie was gebesoigneert hebbende expresselick vroeger begonnen, twelck hun belast is niet meer te doen. UE. trefflicke oratie anno 16166 neffens Math.7 ende Muys8, begint haer operatie te doen. D'onse een spijcker gecocht, daerin sij predicken met grooten aenwas sonder verhindering, immers tot noch toe. Smout is uytgeset9 om seditieuse predicatiën, de sijne duydent op vervolginge om de waerheydt. Maer daerop sal wat vuytcomen. Oock isser wat vuytgegeven tegen de Conscientieuse bedenckingen over de Trefves10, ende van de subtylen geesten noch een Advis op 't vaststellen
160
van de religie11, worden seer getrocken ende van hooge ende lage gelesen, niet sonder vrucht, soo ick hoore. Maer d'aenstaende vergadering der hh. Staten sal de mercke setten; men hoopt wat goeds, beter als voor desen. De genoemde stucxkens soude ick senden, maer dit gaet te lande, in haest. Tegen H. Arnoldi12 voor de conscientievrijheydt is onder de persse13. De Anticensure off Apologie14 voor de Rem.e confessie compt uyt tegen de misse. De huysfrou van Wtenbogaert15 wenscht oock een simple restitutie. Maer est aliqua prodire tenus cum non datur ultra16. Misselick wat God noch gheeft. De saecken van Salem17 sullen veel geven, daerop ick uE. bidde noch wat te wachten. Dit seg ick om yet, dat mij onlancx van Rouen18 geschreven is uE. aengaende, daerop ick heb geantwoordt, maer niet soo hoopelick als nu in desen. Hoe het d'Ailly19 sal maecken met het IX. cap. ad Rom. sal ick verlangen te hooren. Van Vranckrijck hooren wij nu weynich. S. Ma.t heeft versocht executie van de roomse Religie binnen den Bosch; is geen apparentie dat te accorderen. In Engellandt neemt de moderatie toe, soo Vossius20 ende Junius21 vandaer comende verclaren. Montagu22 is bisschop van Chicester. Compter noch wat van den Geneefschen Messias23 ende van Cyrillo24, ick hope uE. sal de moeyte nemen van te schrijven. Ick moet affbreecken, God spare uE. ende de sijne lang gesont in welvaren, tot eere Godes, ten dienst des vaderlands ende der kercke.4 Feb. 1630.
UEd.
V.M.
Adres: Aen mijn Heer mijn Heer de Groot, Paris. Cito.
In dorso schreef Grotius: 4 febr. 1630, Meden.