2575. 1636 mei 1. Aan N. van Reigersberch1.

Mijn Heer,

Het is moeielijck, dat wij dicmael door gebreck van wint ofte andere gelegentheit soo lang sijn sonder tijdingen. Ende dan comen de pacquetten sooveel over hoop ende soo nae op den tijdt, dat de bode moet vertrecken, dat het quaelijck mogelijck is die te beantwoorden. Gelijck ick gisterenavont laet vijf van uwer E. brieven2 door verscheide personen ontfang, met veele particulariteiten, waervan ick uE. seer bedanck. Ick sal op de principale poincten eerst antwoorden.

123

Ick verlang te sien, wat Cesar3 doen sal. Wij moeten eens resolveren. Ick hoop, Fabius4 ons in de gerechticheit sal voorstaen.

Dat het Aelianus5 wel gaet, is mij lief, ende dat hij van Justinus6 wel gevoelt.

Ick meen soo Valerius7 wat waer over gecomen, hij die plaets voor sich soude hebben gehouden ende 'tgunt hij geseit heeft aen Irenaeus8, maer tentandi causa is geschiet. Valerius beter9 sijnde, meen ick, dat discours ophout. Soo daerin wert gecontinueert, segt, dat Constans' gesel10 bereit is te gaen, alwaer het Xenocrates11 voor Sophi12 best sal vinden, ende wel weet, als Thucycides13 hem bij Cimon14 nut achte, dat hij dan wel maecken soude, dat het met volle eere geschiede.

Ick heb ontfangen 'tgunt met Vindex' man15 bij Vespasianus16 is gehandelt, waerin is, dat men ten wedersijde met de gesanten17 alles oprecht sal communiceren. Hierop hoop ick eerstdaegs Eusebius18 te spreecken.

Wat aengaet de twee concepten van bonden in Sweden tot culture te brengen19: die uE. daervan gesproocken hebben, mogen weten, dat ick garen deselve sal oversenden met recommendatie aen mijnheer de rijcxcancellier, wanneer sij sulcx goedvinden. Maer alsoo de manier van den heer rijcxcancellier is in sulcke dingen 't advys te hooren van mijnheer Spierinck, staet bedencken, off niet vooral nodigh sal sijn hem mede te prepareren, immers de traverse te vermijden.

Wat Brezé20 aengaet, daer sijn dissentiën over lange geweest in Eusebius' huis. Hij was van de eene partie met Servien21; van d'ander Milleree22, Com-

124

Tijding hebben wij niet sonderling. Den hertogh van Weimar27 vertreckt een Maenendagh, soo hij seit, met wat geld, veel hoop.

Den hertogh van Rohan28 versoect sijne demissie, omdat een goed secours, dat hem belooft was, op een ander is gediverteert. Doch men hout hem daer ende seit, dat men hem wat volcx sal geven. Bij gebreck, soo van volck als van artillerie, heeft hij onlancx tusschen de Lac de Como ende de Lac de Mezano sijnde gepasseert niet anders connen doen dan dorpen branden ende beroven. Hij en heeft boven de besettinge geen 3000 man.

Parma hout men nu buiten peryckel, alsoo den hertogh van Modene29 uit die querelle scheit; sullen evenwel den staet van Milanen assisteren, gelijck hij uit confederatie schuldigh is, gelijck den hertogh van Toscane30 Plaisance, alwaer de hertoginne van Parme31 selve is, heeft middel om eenige maenden te houden. De geconfedereerden in die quartieren blijven oneens ende men meent Savoye32 niet en soect dan met fortificatie van Bremo sich tegen Mantua33 te stercken ende niet veel te doen voor het gemeen.

Die van de religie blijven gebannen uit de Valteline, waerover de protestanten, soo Switsers als Grisons, t'onvrede sijn.

't Gunt van die van Delft hebben gedetineert nopende Delfshaven, is in poletycke reden gefundeert ende conform de oude coustumen et canoni XVII universalis concilii chalcedonensis34 τοῖς πολιτιϰοῖς, ϰαὶ δημοσίοις τύποις, ϰαὶ τῶν ἐϰϰλησιαστιϰῶν παϱοιϰιῶν ἡ τάξις ἀϰολουϑείτω35. De predicanten, die haer tegen soodaenige ordonnantiën van de overheit stellen, toonen, dat sij factieux sijn.

Ick houde, dat Manlius36 sijne principale intentie niet connende becomen sal soecken hier te blijven buiten sijne schade.

125

Van de heere Baniers37 nieuwe victorie over de Saxensche sal ick nu niet schrijven, alsoo uE. de tijdinge nu al sal hebben.

Den resident van Vrancrijck bij den keiser38 is belast te vertrecken. Heeft geantwoordt eerst advys daervan te moeten geven in Vrancrijck ende middelertijdt oft het huis te sullen houden ofte uit te gaen, soo men het goed vind. Vindex' man39 bij Thucydides, wil gans niet comen tot verclaering tegens Hannibal40, 'twelck Xenocrates mishaegt ende bedencken geeft.

Ick danck uE. voor de sorge van onse Crayenborg41. In mijnen tijd plagen veele edelluyden het quartiermeesterschap te bedienen. Siet, oft daer eenige andere qualiteit is, die met sijne leeringe overeencomt et in quo industriam suam possit ostendere gebruickende oock het advys van de heer Wyts42 ende van den Bosch43. Wij sullen ons best doen om hem te fatsoeneren, wapenen te leeren gebruicken ende Fransch te spreecken. De qualiteit van quartiermeester, als die waer geëstimeert als die plagh te sijn, soude ons soon nutter sijn, om daernae hooger te climmen in den Sweedschen dienst. Let, off eenig eerlijck employ can sijn ontrent de artillerie off iet anders44.

Aengaende de stad Luick: mij dunct, dat de Staten-Generael behooren de protectie aen te nemen den coning van Vrancrijck45 guarand blijvende voor de conservatie van de religie.

UE. gelieve de tijdingen, die nu niet veel en sijn, met mijnheer Spierinck te communiceren, aen wien schrijvende, ick mij tot uE. sal refereren. Wilt sien, oft het niet en is Gracchus46, die aen Zosimus47 seit, 'tgunt hij van Irenaeus48 hoort. Di nos pilas homines habent jam pridem49. Graef Jacob van Hanou50 is hier seer qualijck tevrede op Zosimus.

Vaert wel; den eerste Mey 1636.

Ick sende uE. copye van een brief, dien ick geschreven heb aen d'heer Skytte51. Tibi sit.

Op den brief aen mijnheer Spierinck, wilt de tytelen stellen, gelijck hij die daer gebruickt ende mij deselve doen weten.

Soo mijnheer Spierinck iemant mochte van doen hebben, die Latijn ende

126

In dorso schreef Van Reigersberch: broeder de Groot, den I Mey 1636 tot Paris.