5578. 1642 januari 27. Van N. van Reigersberch.1

Mijnheer,

De inleydynge van desen sal wesen een bedanckynge, dat uEd. soo liberalijck mij heeft geconsenteert het versouck dat ick tot soo ongelijcken mangelynge van brieven hebbe gedaen,2 wenschende hetgene uEd. dagelijckx in die materie te cort comt, in eenyge andere daer uEd. mede soude sijn gedient, te vergelden.

De defaicte van Lamboy3 is ons sedert geconfirmeert, veel breeder als de eerste tijdynge ons bootschapte. De attaque geschieden ontrent Hulst den 17 deser ontrent den middach, Lamboy liggende in sij[n] avantagie, hebbende rontom sijn leger een lantweer gebordeert met 600, ander seggen duysent dragonders. Naer het gevecht van drie uyren is de victorie gebleven aen de Wijmersse. Thien collonels te voet, vier te paerd sijn gevangen, boven den generael Lamboy ende Mercy;4 meest de cappitainen van Lamboy sijn gebleven ende wel 3000, segt men ons, van de soldaten op de plaetse gebleven, niet minder gevangen. Hatsvelt,5 die gecommen was over de Moesel om hem met Lamboy te conjugeren, hadden den churfurst garen gesien dat hem hadde gehouden tusschen Ceulen ende Nuyts, daer hij bereyt toe was, mits beyde steden hem openstaen souden, waerop difficulteyt vallende ende hem niet seecker houdende onder Ceulen is geretireert naer de Mosel, ende schrijft monsieur de Waly6 van den 20 deser dat het Franse leger gynck om hem te soucken, waer hij oock soude wesen te vinden.

59

Ondertusschen wort beleyt wie naer de handelynge tot Munster sullen worden gesonden, daer men veel vruchts van verwacht, omdat men gelooft den keyser tot vrede genegen is. Maer in dese gelegentheyt van saecken soude Spaengien met geen avantagie connen handelen, ende den noot, 't en ware uyt vreese van sijn Indische vlote, perst hem noch niet om met desavantagiën yet te doen. UEd. consideratiën wensche ick hierover te connen weten ende waer Portegael hem vinden sal, soo Vranckerijck, Sweden ende desen staet haer het oorloge ontrecken, sijnde in dat rijck noch ordre noch middelen om tegens Spaengie te bestaen. Die vandaer commen, onder andere den admirael Gijsels,10 die van den conynck gelicentieert met de vlote thuys is gecommen, segt daer geen gelt om en gaet ende het volck van oorloge qualijck wort betaelt. Over het verlies van Sint Paul11 was daer groote onsteltenisse tegens de Nederlanders. Den gouverneur van die plaetse12 hadde adverten(tie) van gesloten handelynge ende Hautebeen geen. Maer den gouverneur van Sint Paul, sonder de onse kennisse daervan te doen, heeft hem in defentie gestelt, op de onse geschoten ende daechs naer hij vermeestert was eerst kenbaer gemaekt het verdrach tusschen de Portugesen ende desen staet. Het verlies van die plaetse wert in Portegael hooch gewogen. Daerdoor hadden sij de slaven tot de ingenios nodych in hare macht, die de onse soo dier souden hebben commen te staen dat met de suyckeren weynych profijt soude hebben geweest te doen. Tegens het voorjaer, wanneer reeckenynge wort gemaekt dat de silvervlote eerst commen sal, versouckt den conynck de scepen haer wederom daer souden vinden ende is de meenynge oock van desen staet die derrewaerts tegens dien tijt te senden. Hoe het met Tercera sal gaen weet men niet, sijnde de Spaense eerst, doch met ses, seven scepen, daernaer toe, de Portugesen sijn met 16 off 17 scepen daernaer gevolcht. Tusschen de Baia ende de onse13 was op de tijdynge van Portugael met goede correspondentie gegaen, maer de onse, hebbende verstaen dat hetgene wort verovert eer de notificatie was gedaen, bij de overwinners soude blijven, hebben wederom hostilyteyt begonnen; al materie om de onderdanen van den nieuwen conynck weynych contentement te doen nemen van sijne

60

De advisen uyt Engelant, die ons hadden grote swarycheden doen apprehenderen door de gevanckenisse van twaelff biscoppen, daervan thien in den Tour, twee tot de Black Root (gebrac)ht,14 het beschuldygen van den conynck aen eenyge als criminels de lèse-majesté, die sijne Majesteyt wilde hebben verseeckert,15 de aenbiedynge van drie-, vierhondert chrij[g]soversten, die als volontairesen haeren dienst aen sijne Majesteyt waren commen presenteren ende bij den conynck aengenomen, de wisselynge van de plaetse van het parlement, dat nu binnen Lonnen vergaderde, daer alle wynckels wierden gehouden gesloten, geven ons nu wederom de vreucht dat alles daer staet in goede termen; dat ick seer qualijck aennemen kan, alsoo alle teyckenen tot noch toe tot extremiteyten lopen. Het protest van de biscoppen, niet sonder considerabele redenen, naer mij dunckt, ingestelt, was een indirect dissolutie van het parlement, dat sonder nulliteyt niet concluderen en conde.16 Den principaelsten raet van den conynck meent men nu is geweest de biscop van Lincol, lest gemaekt aersbiscop van Jorck,17 den grave van Bristom ende milord Dicby sijn soon,18 gedestineerden ambassadeur in Vranckerijck. Ende den conynck, nu eenyge tijt hebbende getoont meer vigeur als tevoren, doet geloven eenygen rugge moet weten die in Engelant soude connen worden gevonden, soo de parlamentaresen uyt Schotlant geen hulpe hadden te verwachten.

Amsterdam sent sijne palen uyt aen de sijde van het IJe, daer de stat wort vergroot, sijnde de huysen daer soo schaers dat om gelt qualijck wonyngen sijn te becommen. Dat is sooveel het publyck raeckt.

Van ons particulier hebbe ick te seggen dat Aelianus19 weeckelijck communicatie geeft van Felix'20 brieven aen Cats.21 Rivet wort geseyt yet te schrijven op de Annotationes ad Cassandrum22 ende hier aen veele visie te doen van een recit bij sijn broeder, minister tot Taillebourg,23 ingestelt van een samenspraeke met een jesuït, père Aubertijn, over een vereenynge gehouden. Jovinianus24 heeft mij belooft te sien off hij copie van dien brieff crijgen kan, die hij seyt Felix dan te sullen tonen. Waermede ick blijve,

uwe Ed. geaffectionneerden ende dienstwillygen, etc.

Desen 27 Januari 1642.

61

Adres: Mijnheer/mijnheer de Groot, raedt ende ambassadeur van de coninginne ende crone van Sweden bij den alderchristelijcksten conynck.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 5 Febr.

En in dorso: 27 Ian. 1642 N. Reigersberg.