Search
Add panel
[tiler debug info]
Mijn heer,
Ick was seer blijde den uwen van den 31. Maert2 te sien, ende dat uE. mijn swijgen voor een tijdt ten goeden hadde gelieft te nemen. De waerheyt is oock sulcx dat ick seer ben geoccupeert geweest ende als ick dan somtijts wat tijds heb, ontbreeckt mij gelegenheyt van bestellen; oock dese haer verthonende ontloopt mij de tijdt.
De saacken der kercken gaen noch bijcans all denselven trein. T'is nu t'Amsterdam in ruste ende meynt men, dat de heeren het daer wel houden sullen, oock sonder t'garnisoen van buyten. Dan men soude die proeve eerst sien wanneer de remonstranten hare vergaderingen souden comen te houden met kennis van t'grauv. Men is beducht, dat de nominatie van de magistraet van Rotterdam - daermede men heden ende morgen besich is - wel mocht vallen op harde parthijen der remonstranten ende dat dese daerdoor wel moeyten mochten crijgen mettertijdt tot diminutie van de vrijheyt een tijdt lanck aldaer gebruyckt.
45
Die van den Briel hadden aen de schuyr, eenigen tijdt herwaerts tot haare vergadering gebesicht in huyre, getimmert noch een cleyn schuerken tot meerder commoditeyt. De magistraet dat gesien hebbende gebodent aff te breecken, d'andere weygerden. De magistraet clachtich sijnde gevallen aen 't Hoff wierden commissarissen gesonden den derden dach nae Paeschen, die 't deden affbreecken. De commissarissen waren niet soo haest weder in den Haege, de magistraet volchde doende nieuwe clachten, dat men t'affgebroockene weder had beginnen op te maecken, soo haest commissarissen den rug hadden gekeert. Daerop wierdt een deurwaerder gesonden om 5 off 6 borgers in persoon te dachvaerden. Sij quamen; gehoort sijnde vondt 't Hoff haer verhael heel anders, ende alsoo parthijen gevonden sijnde in contrarie feyten, wierden de borgers gerenvoyeert met last om weder te comen, als 't Hoff sich naerder soude hebben geinformeert. Dat staet noch soo. Anders heeft men dese Paeschdagen van gheene verstooring gehoort.
Dewijl het leste extract van uE. boeck3 uE. aengenaem is, siet hier noch een ander. In druck wordt gestroyt een Missive aen haere H.M. ende S.Ex.e nopende de saecken van Amsterdam, door eenen P.V.H.4. Eenige meynen dat die capitale gheen naem, maer des mans staet denoteren. UE. mach raaden. Dese man descrieert de magistraet t'Amsterdam t'eenemael als Arminiaens ende wil, dat de hh. Staten-Generael de magistraet aldaer veranderen sustinerende, dat haere H.M. t'selve toecomt als souverain seggende onder anderen ‘dat haere H.M. niet te achten en hebben - dit sijn sijne formalia - op t'geen d'Arminianen van privilegiën uyt Grotii boeck voortbrengen, want Grotius moet weten, dat in saecken van regeringe ende van staet in noodsaecken veeltijdts de gemeyne spreeckwoorden van: Nood breeckt wet, ende: Int geclanck der wapenen swijgen de wetten, noodsaeckelick, doch incidentelick, moeten int werck gestelt worden in hooge nooden van de staet ende steden, ende wat reden hebben d'Arminiaensche regeerders van privilegiën te spreecken, dewijl haer privilegiën selffs de suspecte van heresie uyt de regeringe sluyten ende het deporteren uyt d'officiën van ghene als van alsulcken versocht wordt? Ende Grotius en gedenckt niet hoeveel privilegiën ten laste van de gemeenten door den hoochdringenden noodt over t'hoof gesien worden, jae soo verre, dat beden van souvereine in geboden van gecommitteerde verandert sijn ende door insicht van den noodt alles billick ende goedtwillich geleden wordt. Maer men mochte Grotio vragen, waer de privilegiën waeren anno 1609 als de gemeynte van Leuwaerden de heeren affsetten, ende andere in stede stelden: ende die van Utrecht t'selve jaer van gelijcken deden, als oock d'Arminiaenen tot Alckmaer anno 1609 ende 1610 de wettelicke overheydt met groote insolentie affstelden ende andere instelden, daer al niet een haen nae en krayde: dan twaren Grotii lieve factieuse broeders, daerom konden die niet misdoen; d'allegatie vande privilegiën soude, nae Grotii wijse, maer tegen de gereformeerde religie dienen’.
Meer en seydt hij van Grotio niet; dan t'is genoch voor een reys. Hij beroept sich oock hierop, dat nae rechten - seydt hij - praecedentia restringuntur per subsequentia, daeruyt hij wil besluyten, dat alle de voorgaende ordre moet ingetogen worden ende gepast op den voet van t'jaere 1618 ende 1619. D'heer Advocaet zaliger5 wordt daer meer als 8 off 10 mael gescholden met woorden van landtver-
46
rader ende beroerder neffens tredres van Amsterdam int particulier, dat hij uytdruckelick intendeert als hoochnodich, raedt hij, dat haere H.M. die factie geheel stuiten ende neder setten moeten met deselve eenmael ende voor all buyten alle hoope van regieringe te stellen twelck te doen is met dat haere H.M. als eene fundamentele ende perpetuele wet ende alle de geuniëerde provinciën statueren, dat gheene persoonen van andere gesintheyt ende religie als van de Gereformeerde religie soo als die in de publycke kercken deser landen geleert wordt openbare professie doende in eenige staten off officiën van regieringe off wachten voortaen sullen geadmitteert worden, gebiedende gheen andere te nomineren off eligeren op pene van nulliteyt van sulcke nominatie, hondert gulden amende, ende voortaen van de electie versteecken ende vervallen te sijn. Alst uE. gelegen sal sijn, wil ick wel eens hooren, wat uE. hiervan dunckt. Ick hoor, dat yemandt wat daertegen stelt6, ende houde datter ruyme stoffe toe is: Ick wilde evenwel wel eens hooren, alst uE. lust - wenschende dat het haest geschiedt - wat uE. hierop soude seggen. Tegen de leste vinnige remonstrantie der synodale7, daeruyt ick het leste extract sondt, is een Ernstig schrijven aen de synodale uytgecomen8, daer sij degelick haere lesse crijghen. Op den brieff tegen de consultatie9 is noch niet gerepliceert. Amsterdam en schijnt opt senden haerer gedeputeerde in de kerckelicke vergadering niet meer te dringen: hoewel het dobbel over gefondeert is, soo uE. seggen. Waare d. Tileni stucxken10 daer int fransch uytgecomen, ick twijfel niet ten soude de heeren van Amsterdam aengenaem sijn geweest, ende men soude het haest hebben doen duytsch spreecken. Maer nu - gelijck uE. wel seydt - ist te laet. Dat die student van Cameron11 aen uE. heeft geseydt, luydt voorwaer vrembdt; van sijn boeck hoor ick niet. Ick heb de profess. geschreven, dat hij het behoort te ontbieden. Men vindt yet sulcx als uE. seydt gelesen te hebben in een Engelsch boeck12, in de hystorie van Camden int verhael van een resolutie daer ende in Schotlandt weleer genomen tegen de Jesuiten13. Maer voorwaer het is soo, dit ander volck is soo incompatibel als die. Men spreeckt van eenige die in Engellandt souden gevangen sijn vuyt het Lage huys, maer ick kan noch t'rechte bescheyt niet hooren. Mij verlangt nae den nieuwen druck van uE. juweel De Veritate religionis Christianae14. Ick hoore met sonderlinge vreuchde, dat het uE. daer wel gaet, hoewel ick wensche, dat het hier ware. Ick ben noch te Sittert ende sie gheen uytcomst dan door de ontbindinge om met mijnen Heere te wesen, dat mijn hoochste verlangen is. Hoe menichmael wensch ick met uE. van sommige dingen te spreecken, maer t'is mij geweygert. Comen sulcke dwase boecxkens uyt die heylige stadt? Dementia illorum tandem manifesta fict omnibus15. Ende waerom souden sij niet soo veel visioenen van engelen hebben als de roomsche, naedemael sij soo veel suyverder47
zijn? S.Ex.e is den 24.en uyten Haege vertogen nae Utrecht, voort nae Arnhem ende S'Gravenweert. Schijnt een groot stuck voor te hebben; God geve, dat het gelucke, want soot anders quam uyt te vallen, waer geschaepen groote swaericheyt te causeeren int landt om vele consideratiën. S. Gen. graeff Ernst16 thoont sich wel anders ijverich tegen d'Arminiaenen, soo blijckt uyt sijn Vriesch placaet, 't welck sijnde met soo grote parade gepubliceert in een landt, daer t'objectum, daert op siet, weynich is bekent, geoordeelt wordt uytgegeven tot ander dessein.Ick sal hiermede nu eyndigen, Mijn heer, ende uE. met alle de uwe den Almachtige bevelen. 28. Aprilis 1629.
UE. d.
H.v.M.
Adres: A Monsieur Monsieur Hugo de Groot. A Paris.
In dorso schreef Grotius: 28 April 1629 van Mede.
Verder nog in dorso met de hand van Grotius een notitie waarvan ik slechts de naam Marbaud met zekerheid kan lezen.
