Excellentissime Domine,
Ad duo Galliae vulnera, Picardicum et Burgundicum, tertia plaga accessit Vasconica, qua Galliae in Hispaniam vergentis littus Oceano ambitur. Lucarum portum coeptum a Gallis muniri exscensu ibi facto permunit Hispanus irrupto et municipio locuplete magis quam firmo Sancti Ioannis de Luce quod dicitur. Iam vero et Bajonae ita imminet, ut eam tutari non ausi dux Espernonius2 filiusque ejus dux Valetta3 inde abscesserint magna circum populorum trepidatione. Numerum hostium haud facile dixerim minuentibus eum aliis famae cura, aliis augentibus odio in dominantes.
In Burgundia nuper Mirebautium cum hosti caperetur, aegre evasit dux Bernhardus4, qui in auxilium venerat, impar neutiquam, quanta erat credita5, hostium multitudini. Neque enim, ut putabatur, militem miserat in Saxoniam Gallasius6, quo ituras e Westfalia Sueviaque copias multo est credibilius. Nuntiant qui ab exercitu Gallasii veniunt esse apud eum XL millia. Tantis fretus copiis principem Burgundiae urbem Divionem terret jam capto colle, qui eam despicit. Video multos ei quoque urbi metuere.
Qui a castris ad Corbiam veniunt nugas esse ajunt, quod de ea oppugnanda aut hoc tempore aut per hiemem quicquam speretur.
Cardinalis Riceliacus Abbatisvillae est multo in omnium odio. Monachus Iosephus7 revalescit dure satis nuper objurgatus a cardinali8, quod, cum regis9 in animo labascere vidisset cardinalis gratiam, ipse quoque omnium arcanorum consors, ejus curas obtrectare coepisset. Idem monachus effecit, ut quibusdam de alchymista Boismaillaeo10 tanquam de impostore loquentibus regis nomine denuntiaretur, parcerent infamare hominem regi fidum.
Guenettium cardinalem11 jam Coloniam Agrippinensem venisse fama est. Sed nova mora pacis negotio incidit indignante Hispaniae rege12, quod a Gallia in locum Brezaei13 surrogatus sit Lugdunensis cardinalis14, ut scilicet togae
491
purpureae fulgor legatis Hispanicis15 praeradiet. Dum ea de re ultra citroque commeant nuntii, dum aut Galliam tentat pontifex16 aut absistere ab hac mutatione cupit17, aut Hispanus quem opponat parem quaerit - cardinalem Cuevam18 prudentissimum virum fama jam destinat -, abibunt menses aliqui: edictumque Feuquerio et Davausio19, ne se ante quadragesimam parent.Arundelius20 Ratisbona quidem digressus creditur, sed nova mandata exspectaturus Francofurti. Id signum videtur consiliorum adhuc parum fortium, quanquam concessum Sublimitati Tuae militem per Scotiam scribere ex legatis21 disco. Cum Gallis agunt adhuc.
Claudio22 hic faveri in eo, quod in Sophia23 sibi irrogat, multorum sermonibus magis magisque cognosco. Video et validas Oryzae24 apud Lilium25 molitiones, quas successu carituras spero.
Rex novum cum Batavis foedus26 fecit, ut quando in Belgicam arma inferre jam non datur, pro ea det Batavis sesquimillionem, ut in bello perstent. Sed pecunia ea ut recte solvatur, metuo tam manifesta Galliae inopia, ut cohortes quasdam inter tanta pericula rex dimiserit et in castris ad Corbiam valde esuriatur; pulvis tormentarius cum et ipse e Gallia non suppeteret, ex Hollandia petitus est.
Ad Leccum locaque vicina tenet se Cerbellonus27 curamque injicit Rohanio28 Morbegnum aliaque sollicite custodiendi rejecto jam in Gallos, quem non ita dudum Hispani senserant metu, quo deserta, quae fuerant ad Larium, loca frequenter rursum coli incipiunt. Commune utrisque a morbis malum. Parmensis29 res miserae.
Ducis Bernhardi30 quantam cardinalis curam agat, vel hinc apparet, quod tantis in difficultatibus extricata illi sint CC M scutatorum, quo plus petere verecunde non poterat. Habere creditur IIIm equitum.
E Gallasii exercitu et hoc nunciatur neque morbis eum vexari neque alimenti penuria. Ut summam dicam: ita res sunt in Gallia, ut pacem etiam non optimam sitiant summi, medii, infimi, unaque ejus mora credatur Riceliacus.
Tria millia e regno Neapolitano Placentiam circumsidentibus accessere. Naves Flandricae externaeque aliae per id regnum retinentur in usus hujus tem-
492
poris. Gallica classis nihil agit abundans imperitis rectoribus31, egens necessariis rebus.Mockelium32 ad me nunquam scribere miror haud defuturum respondendi vicibus. Ermesteino timetur.
Iam intelligo etiam a Gramontio33, qui propius Bajonae profectus est, urbem derelictam, quae ab illo, quod ante nominavi, S. Ioannis municipio quatuor distat leucis.
Deus cuncta in bonum vertat christiani orbis idemque, Excellentissime Domine, reginae34, regno, Tuaeque Sublimitati prospere adsit.
Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius35.
Lutetiae, 7 Novembris novi Cal. 1636.
Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.