2105. 1635 mei 16/17. Aan A. Oxenstierna1.

Excellentissime Domine,

Quo major spes affulserat, eo tristius mihi, uxori familiaeque meae evenit, quod hujus diei mane D. Broersonum2 amisimus aut, ut Christianius loquar, ad Deum praemisimus. Facta sunt quae fieri oportuit: nihil omissum humanae opis, quod aut corpori levando esse videretur aut animo in spem meliorem erigendo fideli in illud medicorum, in hoc D. Hambraei3 opera. Nefas sit aut summae providentiae constitutioni obstrepere, aut ipsi beatius aevum, quo per tot labores et aerumnas tenditur, invidere.

Decimo hujus mensis die pars ultima regii4 exercitus Mosam transiit; equitatus insignis, peditatus et numero et corporibus armisque impar famae. Non recta in Hispano5 parentes terras itum, sed in solum pacatum Leodiense. Ad decimum

485

Interim et in Germania fervent arma pontemque Brisacensem Caesariani7 transiere, octo ut scribitur equitum millibus, peditum duobus, secuturo aliis cum copiis Hungariae rege8. Arx Wilsteina capta ab ipsis multa oppida insultibus opportuna facit. Clausique iterum aditus Montispellicardi et Lurae, sed quibus spes est auxilii a Laforcio9. Ringaviam rursus a Mansfeldianis10 teneri ex ipsius Hogendorpii11 puto literis Sublimitas tua cognoverit. Gallasius12 ex adverso Spirae ripam ulteriorem premit. Quod de Salazaro Hispano13 in urbe hac capto scripseram14, id in ultionem factum est capti in Hispania Aligrii15, cujus pater16 ademta functione cancellarii Franciae nomen retinet. Hispani id factum suum defendunt exemplo Gallorum, qui Perpiniani praefectum in Gallicis finibus deprehensum caeperant; sed is incognito habitu regni alieni munimenta speculatum venerat. Ita undique jaci videntur rerum majorum semina.

Presbyter Tonnelerius17 nomine, eorum unus, qui regis fratrem18 secuti sunt, in Bastiliam datus consilia in vitam cardinalis19 inita detexit spe veniae. Principi Condaeo20 potestatem in Lotharingiam a rege concessam charta21, quae has litteras comitatur, explicat.

Accepi ab archiepiscopo Cantuariensi22 literas valde benignas in me. Pro Suedorum rebus, quas ipsi commendaveram23, ait se omnia quae decent, dicturum facturumque, ubi plenius intellexerit, quid maxime conducere possit regi24 regnoque Angliae. Ita generali postulationi responsum aeque indefinitum reddidit.

De Gallorum consiliis sermones utramque in partem varii: alii jamjam futurum putant, ut indicatur bellum, alii ostentari arma, quo honestius pax resarciatur. Rex est Rhemis. Audio Namurci oppidum teneri sex millibus militum hoc ipso tempore immissis. Magnum tamen terrorem esse ibi circaque habitantium et quae moveri possunt, tramitti ad interiora Belgarum loca; nec minus trepidare Italiam, quanquam belli adhuc expertem ad inalpinos Crequiaci25 paratus.

486

Cras Bulionium26 conveniam. Inde commendandis regni Suedici amicorum negotiis aulam, ubi ubi erit, petiturus Tuaeque Sublimitatis, quicquid ibi comperero, quantocius potero, significaturus ipsam interim, Excellentissime Domine, summo omnium Domino unice commendans.

Lutetiae, 16 Maji novi Cal. anni 1635.

Sublimitatis Tuae cultor devotissimus
H. Grotius.

His signatis vidi Bulionium; promisit mihi praesente Heufdio27 se de ducentis millibus ipsi cis paucos dies satisfacturum. Dubitabat tamen Heufdius tractus jam diu. De caetera pecunia semimillionis dicebat exspectare se Bulionius regis imperium. Nam Butillerium minorem28 non viderat, iturum se intra dies quinque aut sex ad regem, quem futurum putabat eo tempore ad castellum Tiderici. Regis exercitum jam in solo Hispanorum esse credi volebat et parari edictum a rege de belli causis, praesetim illa de electore Treverensi29.

17. Maji mane.