2745. 1636 september 5. Aan N. van Reigersberch1.

Mijn Heer,

Op den brief van mons.r de S.t Chaumont2, waerbij hij versocht mijne revocatie, heeft mijn heer den rijcxcancellier3 den 29 Iunn. oude st.4 aldus geantwoort: ‘Id vero non potuit non molestum esse, quod intelligam d. legati Grotii personam parum gratam esse et confidentem cristianissimo regi5. Si mihi de eius viri industria ac fide erga reginam meam6 et summo studio affectuque in regem christianissimum dicenti crederet, auderem libere profiteri vix reperiri, cui sit secundus. Quae et mihi ratio erat in servitiis clementissimae meae reginae eum ad vos mittendi. Ingratam vero personam eius fuisse me per Galliam transeunte nec rex nec cardinalis7, quod sciam, verbo meminere. Dominus quidem Buthillerius8, cum mihi valediceret, paucis innuebat vereri regem suum et dominum cardinalem, ne aemulatio ac simultas olim studio partium inter ipsum et Belgicum legatum D.

374

Ick heb noodigh gevonden uE. dese woorden over te schrijven, opdat uE. mach weten, wat deselve sal seggen, soo daer van werdt gesproocken. T'sedert mijn heer den cardinael soo haest ontfangen hebbende, als ick...10, heeft bestelt, dat ick tot tweemael toe bij de maistre de cérémonies11 seer feestelijck ben begroet, de tweede mael denselve maistre des cérémonies mij seggende, dat den coning met mijn heer den cardinael ende mons.r de Chavigny12 ende anderen ging tot defensie van de frontieren ende d'ambassad(eurs) de moeyten niet en wilde doen nemen om hem te volgen, maer dat hij ons te Parijs liet mons.r Boutiller de vader ende mons.r de Bulion13, met dewelcken wij allegader souden mogen corresponderen; waer voor ick sijne Ma.t heb bedanct ende geseit zijn ordre te sullen volgen, ten waere ick eenige andere expresse ordre creegh van Swede, in welcken gevalle ick mij aen een van de maistres de cérémonies soude addresseren. Sedert is Madame de Feuquière14 bij mijn huisvrouw geweest haer tenterende, off wij geen liberaliteit van den coning en souden begeren te ontfangen, t'welck mijn huisvrouw met beleefdtheit ende goede redenen heeft geëxcuseert. Vellent habere sibi obnoxios15. Andere luiden soecken sij niet.

Soo ick eens quame door Hollant te passeren, ick soude Calaber16 wel eenige dingen connen seggen, die hem ende Cimon17 niet onnut en soude sijn. Middelertijd laet ick niet dagelijcx bij de lelieluiden18 alle goede diensten te doen. Soo Engelant eens eene vigoureuse resolutie neemt, soude mijn heer den rijcxcancellier mij daer wel connen gebruicken. Doch dat is seer onseecker, alsoo Engelant noch met Vrancrijck niet en sluit ende met Hollant blijft in dispute. UE. gelieve mij te schrijven, off d'heer Joachimi19 derrewaert weder gaet.

375

Monsieur d'Avaux20 van sijne ambassade wedergecomen sijnde heeft door pater Joseph21 geobtineert, dat tegen Saucour22, sijne swager, die Corbie heeft overgegeven, niet en werdt gestatueert, hoewel sijne faute, alsoo in die stadt niet gebreck en was dan courage, grooter was dan van de gouverneurs van Castelet23 ende Capelle24, die bij contumacie gecondemneert sijn met vier paerden vaneen getrocken te werden. Eenige meenen Saucour nu in Engelant is.

Den coning heeft over vijf dagen aen mij gesonden den meester van ceremonie om te seggen, dat sijne Maiesteit gaet tot defensie van de frontieren, ende de ambassadeurs de moeite niet en wil aendoen van hem te doen volgen; dat mons.r de Bulion ende Boutiller de vader hier blijven om te verstaen, soo de ambassadeurs iet te seggen hebben. De coninginne25 blijft hier. Off s'conincx broeder26 hier blijft ofte nae het leger gaet, is onseecker.

Den vijant sterct Corbye. Ende aen d'andere cant valt met ruiterie in t'hertogdom van Bourgogne - hoewel Verdun op de Saône bij den prins van Condé27 weder is becomen - ende in Bresil.

Den cardinael de la Valette28 met hertogh Bernhard29 blijven om Campagne te bewaeren. Den vijant heeft, doen hij Roie bequam, veel vivres gecregen, t'welck hem voordeel geeft. Men hoopt hier seer op een diversie uit Nederlant.

Den paus30 schrijvende aen den cardinael Ginetti31 seit ‘missa ad utrunque regem32’ om Spaignie noch Vrancrijck niet te offenseren; dit neemt Vrancrijck niet wel.

Den Poolsche gezant Schavasky33 is sieck, niet sonder peryckel.

Den keiser34 heeft aen den hertogh van Mantua35 geschreven; Savoye36 blijft onlustig tegen Créquy37 ende in alle sijne actiën wanckelbaer; Parma38 werd gesolliciteert door Florence39 ende Genua40 tot vrede; Rohan41 can niet doen door pest, honger ende oock vrese uit Tirol. Het Spaensche leger in Italië

376

De saecken van den Turck42 gaen oock qualijck: sijn armée seer geswackt door sieckte, sonder gelt, ende niet machtig de Persianen te wederstaen; daerenboven een groot meuterie van de soldaten in Asiën; den coning van de Precopsche Tartaren43 in terme van revolte hebbende den Bassa van Caffa44 doen ombrengen.

In Naples werdt van nieus gelicht 12m te voet, 4m te paerd. Uit Spaigne comen noch 6m nae Milan om de Fransoisen, die alrede in Piedmont sijn geretireert, te vervolgen. Savoye doet niet; Parma vordert sijne particuliere interesten tegen Doria45. Den H (?). van Mantua is in de ly (?) ende werdt gesolliciteert. Van alle de conquesten hebben de Fransoisen ende haere bondgenooten niet behouden dan Villette ende Bremo. Summa: overal is wijsheit, courage ende macht van noode om tot eene goede paix te comen. God geve dat best is.

5 Sept. 1636.

Wilt mij wel adviseren van de intentiën van Calaber, Numerianus46, Caesar47 etc, opdat ick oock wel mach adviseren aen uE. ende (?) bij Thucydides48.

Adres (met andere hand): Mijn heer Mijn heer raetsheer Reigersberg. In Den Hage.

port

In dorso schreef Van Reigersberch: Broeder de Groot, den 5 Sept. 1636 wt Paris. Antwoorde van de heer rijxcancelier aen St. Chaumont versouckende ons broeders revocatie. Mijn heer den prins49 oordeelde dit seer te strecken tot eere van ons broeder.