538

6419. 1643 september [12]. Aan N. van Reigersberch.1

Mijnheer,

Den hertogh van Vendosme ende mevrouw zijne huisvrouw zijn bij last vertrocken;2 zoo is oock de heer Chasteauneuf. Men gelooft oock dat madame de Chevreuse zal volgen.3 Veele anderen zijn oock belast te vertrecken. Campion4 is niet gevangen, zoo men meende, maer zulx vresende is doorgegaen; madame de Mombason5 verder van 't hoff verzonden. Aen den hertogh van Vendosme ende zijne kinderen heeft zeer verdroten dat daer nae des conings doot de coninginne zich op haer meest vertrouwde ende zij zeer hadden gearbeit opdat de coninginne de absolute regence zoude becomen, nu als alle anderen die van buiten weder zijn gecomen haere oude gouvernementen ofte nieuwe in plaets becomen hebben, aen henluiden 't gouvernement van Bretagne werdt onthouden,6 'twelck de coninginne aen haer hout7 omdat het is een frontierlandschap ende dat den hertogh van Vendosme vanwegen sijne moeder8 gemeent werdt eenige pretensie te hebben op Bretagne. In recompense van dit gouvernement was den hertogh van Vendosme belooft het admiraelschap,9 maer mijnheer den prins ende zijne zoon den hertogh van Anguien stellen haer daertegen,10 verzoeckende dat Breszé, hertogh van Fronsac, hetzelve admiraelschap moge behouden. Ende als den hertogh van Beaufort hierover den cardinael Mazarini had aengesproocken, heeft hij geen ander antwoord gecregen als: ‘spreeckt met mijnheer den prins’. Dit heeft den hertogh van Beaufort gespeten ende den cardinael Mazarini Dyncxdagh geleden acht dagen,11 meenende dat op hem wierd toegelegt, dorst

539

Den hertogh van Anguien werdt gezegt te trecken nae den marescal de Guebrian om zich daerbij te vougen14 ende zijne wegh te zullen nemen langs de Sare, ende dat den heer Ransou15 alrede vooruit is gegaen derrewaert met de avantguarde. Den marescal de Guebrian heeft een brugge tusschen Straesburg ende Benfeld ende zijn volck ten deele aen d'andere, ten deele aen deze zijde van den Rijn. Maer veele van zijn volck verloopt, zoodat de Beyerschen, die haer houden ontrent Offenburg ende Oberkirch hebben becomen, gehouden werden wel zesduizent man stercker te zijn.16 Ende hertogh Carel, despererende van in Vrancrijck te connen becomen dat hij wenschte, heeft zijn voetvolck ende een deel van zijne ruiterie gezonden nae de Mozel om zich met Beck te vougen. De rest van de ruiterie is bij Mercy, die op de pas van de Franschen let. Denzelve Beck heeft zijn volck geld doen ontfangen te Saint-Vyt ende verwacht over de drieduizent keizerschen uit het stift van Colen.17 Den hertogh van Angoulesme heeft eenige trouppes tuschen de Maes en de Mozel om op Becx actiën te gade te slaen. Men zegt den keizer zelve gaet nae 't leger dat in Behmen ende Meerenland is om den Hongerschen adel derrewaert te trecken.18

De coninginne-regente heeft wederroepen als subreptys veele giften, wel bedraegende tot vijfhondertduizent croonen. De financiers om alle accusatie van mishandeling te ontgaen zullen tien millioenen furneren bij naem van leeninge.19 Eenige slaen voor op het zout zooveel meer te stellen dat men daervan zoude connen trecken vijfendetwintich millioenen. Den hertogh van Guise is gemaect duc et pair de France.20

540

Uit Spaegnie hooren wij dat den coning is te Saragozza, Taragone ter zee gevictaillieert, La Motte-Odincourt met de vloot te Barcelone,21 dat de cleine vloot van West-Indië in Spaignie is aengecomen.22 Uit Italië dat Tryn blijft belegert,23 dat den hertogh van Parma opperste generael is over alle de legers van de ligue,24 dat tot Mantua gehandelt werdt van vrede. Uit Engelant dat oock in de lage camer verdeeltheden zijn, zulcx dat de stadt van Londen bij haerzelve ordre stelt tot haere verzeeckering. Dat den coninc in de entreprinse op Clocester wat volckes heeft verloren,25 maer dat daerom zijne macht niet en laet te groeien. Dat de Schotten niet en comen tot hulp van de parlamentarissen, omdat men haer geen gelt en weet te verschaffen, ende dat in Ierlant een trefves is gemaect voor één jaer26 ende terstont daeraen tot Dublyn ontslagen uit de gevanckenisse die den coning hadden gefavorizeert ende anderen in de gevanckenisse gestelt die tegen den coning waeren geweest.

19 [sic] Septembris 1643.

Den hertogh van Anguien belegert nu Longuy,27 ende off zijne Hoocheit verder zal gaen, werdt bij eenige getwijffelt. Saint-Germain,28 die zooveel boecken gemaect heeft tegen den cardinael de Richelieu, is nu hier ende is bij den cardinael Mazarini gebracht ende gerecommandeert aen de coninginne-regente. De bisschoppen van Bauvais ende Lizieux scheiden uit het hoff.29 Den paus heeft veel wapenen, buscruit, scheepsvolck gezonden nae zijne custe om te connen wederstaen aen de galeien van Venetië ende Toscane. Heeft oock gezonden hondertehdevijftighduizent croonen nae Boulogne tot onderhout van zijne soldaten. Te Naples is verbot gedaen van niet te dienen aen uitheemsche princen, waeronder den paus is begrepen, die daerentegen vertoont de verbintenisse die dat rijck heeft aen de Stoel. Wij verstaen dat het volck van den coning van Engelant belegeren Glocester ende Barstapel.30 In Hollant zal men weten off het waer is dat hier

541

In dorso staat in een onbekende hand: Den 19 Sept. 1643.