167

1481. 1630 februari 21. Aan J. Wtenbogaert1.

Mijn heer,

Den uwen van den 4 Februarij2 heeft mij vertroost soo omdat ick verlangde bryeven van uE. te syen als om de tijdingen van Nijmmegen ende Amsterdam. Sal voorts verlangen te weten, hoe het met het sitten van de magistraet in den kerckenraedt, met de schuyr ende met het project gesonden aen de vroedschappen tot vaststellinge van de religie sal gaen. De boecxkens bij uE. vermelt sal ick met d'overcomste van eenige vrienden verwachten.

Wat mij aengaet, ick sal garen nae soo veel verloren tijds zijnde het beste deel van mijn leven noch eenige maenden inzyen, hoewel mij occasiën voorcomen, dye niet en dyenen versuymt, ende ick niet en can zyen, dat yemant in ons landt - ick spreeck van deghene, dye de macht hebben - sorge draegen om t'ongelijck mij aengedaen te repareren. Dat ick nae soo lange patientie anders als met eer in t'land soude comen, meen ick niet, dat uE. mij soude raiden; ende hyer in Vrancrijc houd men de remonstranten voor Trefvisten ende soeckt middelen om dye swart te maecken. T'is gevaerlijck bij sulcke lang te blijven. Ick heb Dor3 ende Mercier4 gebeden op de biddagspredicatiën te passen maer de moeyte lust haer niet. Twee professoren van de religie van Nismes5, d'eene van de Gryecksche, d'andere van de Hebreeusche tael, geleerde luyden, comen bijwijle bij mij ende improberen de handeling van de synode van Dordrecht ende t'gevolgh vandyen. De sollic[it]atie voor dye van den Bosch6 is meest pro forma, omdat den coning van Spaignie hoc exemplo genoodsaeckt soude werden voor de catholycken in onse landen yet te bedingen, t'welck een goede stock in 't wyel soude zijn van de trefves. De voorseyde professoren seggen mij, dat Cyrillus7 een nieuwe Confessie in t'Gryecx stelt wat generaler om alle de protestanten te contenteren. Hij ende enige bisschoppen met hem gaen bij wijlen hooren de Italiaensche predicatie, dye nu ten huyse van Haga8 geschyet. Van de Geneefsche Messias9 derven noch Diodati10 noch Anjoran11 meer spreecken. D'Ailly12 laestmael hem voorgestelt zijnde bij een catholyck jongman veele questiën onder anderen, waerom zij d'Arminianen hadden afgesneden,

168

Godt Almachtigh wil uE. lang bewaeren met alle de uwen ende de broeders, vooral de gevangenen15. Quousque?

Vale 21 Febr. 1630.

Ick ben weder door een derde versocht met alle mijne familie te comen in de communie van Charenton sonder eenige recerche in t'stuck van mijn gevoelen. Ick vraechde van Tilenus16 ende D'or. Daerop meende de persoon, dat wat swaericheyt soude vallen. Hij seyde, dat dat soude meest dienen tot accommodement van de saecken in Hollant, alsoo de predicanten aldaer souden mogen exempel nemen aen t'gunt men hyer dede. Ick vraechde, wat men dan doen soude met de remonstrantsche predicanten, ende off dat niet dyenen en soude om deselve weder uyt het landt te setten. Hij meende 't soude soo wel schijnen nae de letter. Ick seyde nae den geest oock: ende dat mij niet redelijck docht te verlaeten dyeghenen, dye de gemeente in soo grooten peryckel bijgestaen hadden, houdende in mijn gemoet, dat sij lijden om de waerheyts wil ende dat ick geloofde, dat dye van de religie in Vrancrijc in gelijcke gevallen niet anders souden doen dan wij doen.

Dye van de religie alhyer houden Cambrids voor seer remonstrants.

Adres: A monsieur Monsieur van Meden.

In dorso schreef Wtenbogaert: Grot. 1630. Recepta 3. Martii. Resp. 6a Maii daerbij ick sende d'Apol.