2800. 1636 oktober 17. Aan L. Camerarius1.

Illustrissime Domine,

Scripsi breves literas ad te, sed septimo quoque die, ut rerum hic saepe mutantium faciem quam saepissime ac recentissime conspiceres. Tuas datas XXVIIo Augusti2 nunc demum, id est, plus3 sesquimense quam scriptae sunt posterius accipio. Non tota in ventis culpa est, sed quod navigia nulla sunt ad4 id instituta, ut cum literis ultro citroque commeent. Spero Batavos nostros5 huic malo remedium reperturos, ut sic quoque maris possessionem retineant.

Schawatskius6, ut et antehac significavi7, si forte perlatae sunt literae, me non adiit nec, ego cum vidi, excusatores misit8. Valedixit reginae9 - nam rex10 ab urbe est11 - domum rediturus per Venetias.

Literas habeo Dantisco, quae pendere adhuc nuntiant illud de conjugio cum Palatina virgine negotium12. Cum Veneto hic legato13 ita locutus est Schawatskius, quasi plurimae difficultates intervenirent ob religionis dissidium; alii putant haec fingi omnia, ut, si fieri potest, labefactetur virginis summatis circa sacra animus; caeterum si constantiam, de quo ego non dubito, retineat, non14 eo minus constitutum rem conficere.

446

Legam literarum tuarum filum, ut de singulis, quod nunc intelligimus, significem.

In Burgundia hactenus pares bellantium copiae mutuo metu tempus extraxere. Nunc, quid futurum sit, postquam e Silesia septem ferme millia Hispano militantia caesaris15 vires auxere, exspectamus.

In Italia malae adhuc res sunt. Cuncta circum Placentiam, etiam flumen Trebiam tenet Hispanus16 et ab urbe id abducit; atque eum principem17 bello opprimit, alios conditionibus tentat. Dux Rohanius18, cum ad res agendas multa ei desint, suo exemplo probat non esse eam fortunae vim, ut eripere sapienti possit, ne se utilem publico praestet. Edidit nobis Commentarium in Commentarios Caesaris, dignum opus et se et Caesare, quo19 perfectissimum ducem - is libri titulus est - et describit et facit20.

Classis Gallica a Vado rediit nullo effecto operae pretio, quod tantis impendiis respondeat. Tamen archiepiscopus Burdigalensis21, qui classi praeest22, quod potuit, id est, vota sua contulit.

Non videntur Angli remissuri id, quod jam magna spe devorarunt piscarium vectigal. Et haud dubie Batavorum privatis privata et praesentia tantum respicientibus blanditur onus initio modicum et magna pensatum utilitate, quod ipsos Angli a Dunquercanis praestare velint immunes. Spero rectorum prudentia concordiae viam inveniet, ad quam comes Licestrius23, magnae nunc auctoritatis - in reditum ei praefectura destinatur Hiberniae - adferet24 quicquid a viro egregie cordato et publici amante exspectari potest.

Landgravio25 cuncta bene procedant, optandum est. Hanoviae novum parari obsidium multae literae nunciant.

Daniae regem26, quando mos ei a nostris gestus est, spero nobis paulo plus quam non inimicum fore. Et ad id operam suam pollicentur Angli.

De septem hostium cohortibus Suedica virtute caesis auctorem habemus Sanctichaumontium27.

De Turcae28 in Polonum29 odio consentiunt cum tuis Constantinopolitanae quas vidi literae. Sed potentiae illius30 cursum mire sufflaminant et

447

In Picardia res quiescunt; et morbi magis magisque fluentes brevi, ut puto, regem hic sistent dilato in ver bello, nisi pace praecedatur33.

Huc usque scribendo processeram, cum literae mihi tuae recentes admodum, quippe VII Octobre datae, quas Maurerius34 pertulit, redduntur. Gratias pro iis ago maximas, quod non minus sunt uberes illis, quarum modo memini prioribus; tum vero gaudeo meas in non parvis rebus conjecturas tuo firmari, quod facio plurimi, iudicio. Responderem et his singulatim, nisi me ipse opprimeret obsignandi mittendique articulus. Praeterea sunt non pauca, de quibus jam dixi, quid aut didicerim aut suspicer. Pauca tantum festinans addam.

In cardinalem35 odia haud dubie publico nocent. Rex eum tutari perstat.

Princeps Arausionensis36 multa habet hoc tempore adversa, quae Galli spe et ingenio festinabundi non suis ponderibus aestimant. D. Ioachimum37 feci semper maximi; ac dignum censeo, cui obtingat honos reconciliatae cum Anglis patriae. Navem istam Indicanam spero jam Batavi intra sua praesidia duxerint, ne id quoque alimentum ad tot discordiae causas accedat.

De Brasilia puto esse cur bene sperent. Non deseret princeps Arausionensis, cujus summa est auctoritas, res, quibus propinquum suum38 passus est inseri.

Quid sit, quod a Maguntiacensi in causa Palatina Hispanus desideret, tam scire aveo quam nequeo suspicari. Cum Gallis nullum dum fedus coiit Angils39, quod sciam, et promittunt legati40, qui me amant, se quod41 fiet me non celaturos; et ostendunt, si iniquitate Austriaca vim experiri cogantur, etiam Suedicam a se societatem expeti.

De supplementis, quae ad nostros exercitus pervenere, multum gaudeo. Magni cancellarii42 praesentia haud dubie egent res Germanicae. Sed ille ubi ubi erit43, publico semper erit utilissimus.

De Zavaskio quid nobis adversum agitaverit aut egerit, facilius est suspicari quam resciscere. Discedet puto cras, ut domestici ajunt, bene confectis rebus. Galli in spe danda liberales sunt, dum ne federibus se obstringant44; etiam federibus adstricti saepe elabuntur.

448

Meas ad Deum preces cum tuis iungo, ut, si non ubique, certe inter christianos sit pax, qualis esse debet, utque tibi ac tuis cuncta e sententia eveniant.

Illustrissimae Dominationi Tuae observantissimus
H. Grotius.

Lutetiae, XVII Octobris nov. Cal.45 MDCXXXVI.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala in margine: Redd. Hagae Comit. A.o 1636 cal. nov. st. novo.