5021. 1641 januari 19. Aan N. van Reigersberch.1

Mijnheer,

Wij hooren hier dat het parlement van Engellant versoect dat den coning van Engellant

45

't Gerucht van het ongeluck van de Fransoisen bij Tarragone, niet heel verre van Tortose, werdt hier zeer besnoeit ende in generael gesegt dat de saecke soo quaelijck niet en is gestelt ende dat den coning datelijck groote machte soo te landt als ter zee derrewaert sent; waertoe wonder sal helpen de revolte in Portugael getuicht bij brieven van de nuntius van de paus residerende te Madril3 soo verre, dat sij seggen dat dit desseing twee jaeren lang onder hondert ende meer personen is soo secreet gehouden, dat het niet en is uitgebroocken dan met den slagh den 2 December tot Lisbone, alwaer het volck opgemaect door den bisschop,4 die het cruys in de hant dragende het volck verseeckerde dat den coning van Castille geen recht en hadde tot het rijck van Portugael, de vice-reine eertschertoginne5 van het palais hebben doen vertrecken ende doen logeren in een clooster, haeren eersten secretaris Vasconcellos6 armen ende beenen afgehackt ende doot geworpen in de riviere, haerselve meesters gemaect van de casteelen uitgenomen een op de mont van de rivier, 'twelck nevens de steden van Setubal, Cascas, Oporto ende Viana sich noch hout voor den coninck van Castille. Van hetwelcke den hertogh van Braganza zijnde verwitticht, is van Villa Vitiosa als van een plaets van quaed augurie7 vertrocken nae Ebora ende aldaer gecroont den vierde December nae gewoonte ende genaemt Jan den Vierde, sijne wapenen overal gestelt, de ordre van sijne nieuwe Majesteit ontfangen van pardons, lossing van de gevangenen ende diergelijcke, die in blijde incomste gewoon sijn gebruict te werden. Desen coning bij haer genoemt Jan de Vierde is gecomen van Catharina de Portugal, hertoginne van Braganse, dochter van Eduard van Portugal, soon van Emanuel, coning van Portugal, welcke coning Emanuel vader was oock van Heindrick, dewelcke coning is geweest nae Sebastiaen, ende van Isabella van Portugael, moeder van coninck Philips de Tweede van Castille,8 sijnde nae de doot van den coning Heindrick dispute geresen over de successie onder veele pretendenten, waeronder de apparentste waeren de voorgenoemde Catharina van Portugael, wiens recht wierd voorgestaen bij de theologanten ende rechtsgeleerde van Coimbra als representerende haer vader Eduward, die soo hij lang geleeft had, coning soude sijn geweest, ende Philips den Tweede, coning van Castille, dewelcke voor hem hadde dat hij een man gecomen was, hoewel door een vrouw geboren uit de croon van Portugael, ende oversulcx bequaemer om te regeren, 't interest van alle de stucken van Spaegnië om te comen onder eene regiering, de macht van wapenen om te dwingen ende van gelt om de grooten tot sich te trecken, soodat hij pleegh te seggen, dat hij geen rijck en bezat met meerder recht als hetselve becomen hebbende door geboorte, door victorie ende door coophandel. De provinciën naest Portugael sijn alrede op de been bij Badajos om de afvallige Portugesen - soo sij die noemen - te bedwingen, waertoe oock bij den coning van Spaignië ontboden sijn vierduisent oude soldaten uit het graefschap van Roussillon ende Leganes9 in persone met volck uit Italië. De beginselen in die saecken sijn de periculeuxste. Soo het den nieuwen coning wat can harden, sal lichtelijck in Napels, Milan, Sicilië mede eenige moeiten vallen, alsoo den coning van Spaegnië veel heeft te bezetten, den inlanders niet en vertrouwt ende de Spaegniaerden te weinigh sijn om Spaignië selff, dat nu peryckel loopt aen twee canten, Nederlant, Italië ende

46

Den prins Thomas is met sijn suster12 vertrocken nae Nizza, welcke stadt den cardinael de Savoye seer fortificeert, gelijck Fransoisen doen St. Damian en Montechiaro bij Ast ende Villanova. Denselve prince Thomas heeft aen Leganes gesonden il conte Masserati13 ende een secretaris uit Spaignië is aen den gemelte prins gesonden. Bij Final is een plaetse genaemt Cincio toecomende een particulier heer, vasal van den keiser; den coning van Spaignië tracht dat door wisseling te becomen ende werdt daerin gefavoriseert door de keiserlicke commissarissen Fondenovo ende Mulasso.14

't Geeft mij wonder dat vanwegen Swede niet en werdt getracht om weder te becomen de Sweedsche schepen bij de Duinkerckers genomen, alsoo tusschen Sweden ende Spaignië geen oorlogh en is, oock niet en behoort te wesen, alsoo sij maegschap sijn.

Jan de Waert15 is onder goede bewaering gegaen nae Nancy om verlost te werden tegen den marescal Horn, wanneer de alliantie tuschen Sweden ende Vrancrijck sal sijn vernieuwt.

Comte Philippo,16 favory van mevrouw van Savoye, [is] bij ordre van den coning van Vrancrijck te Thurijn gevangen genomen ende is alrede Lions gepasseert om gebracht te werden in 't Bois de Vicenne tegen wille van mevrouw van Savoie, die daerover sieck is. Hij is oorsaeck geweest, dat Mommillan niet en is gecomen geweest in handen van de Fransoisen, die daerop seer geloert hebben. Nu verstaen wij noch dat de Fransoisen die bij de Spaignaerden onder conditie waeren vrijgelaten, tegen belofte blijven in Catalagne, alwaer de saecken groot peryckel loopen, dewijle de Spaignaerden Barcelona belegeren met tweeëndetwintichduisent man van de zijde van Valence ende van Arragon.

19 Ian. 1641.

De vicereine van Portugael is een weduwe van een hertogh van Mantua.17 D'heer Erlach18 werdt hier noch opgehouden. Jan de Waert heeft voor sijn vertreck den coning gesien. Enckefort19 blijft in 't Bois de Vincenne. Die van 't garnisoen van Arras hebben een convoi geslagen tuschen Douai ende Cambrai.

Men seit dat monsieur de Mélian,20 die ambassadeur van den coning is geweest in Switserlant, nu gaet nae Hamburg ende monsieur d'Avaux21 nae Colen ende dat men denct om een ambassadeur extraordinaris te senden naer Engellant22 ende te sien off den tijd bequaem is om daer wat goeds te doen voor het gemeen.

Men gelooft niet dat den coning van Denemarcken iet goeds sal doen voor den palsgraef,

47

De drie ambassadeurs van de vrije mogende Catalans23 hebben 's daegs vijftien croonen tot haer onderhout van den coning alhier.

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 19 Ianu. 1641.