eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    correspondent

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    7399. 1645 april 1. Aan J. Oxenstierna en J.A. Salvius.1

    Illustrissimi et excellentissimi domini,

    Perlata fama proelii feliciter pugnati a domino marescallo Torstensonio ad Taborem2 vehementer caesarianos qui Francofurti sunt et alibi perculit. Rogavit imperator principes qui in proximo sunt, ut suos mittant Ratisbonam, quo et ipse imperator iturus creditur et Bavarus, aut ibi aut alibi cum eo locuturus. Antequam pugna ista fieret, Johannes Waertius mandata domum redeundi acceperat. Nunc, rebus mutatis, Merciacus iussus est ire ad Danubium. Spes omnis in copiis quae in Westphalia sunt, quibus se additurus putatur Lamboius. Coningsmarckium in Franconiam venturum metuunt multi et Torstensonium alii in Austriam, alii in Bavariam iturum arbitrantur. In Austria ad O[e]nasum a rusticis arma sumi dicuntur,3 sperantibus sic reditum exulibus, quos olim inde eiecit imperator Ferdinandus II, inter quos familiae sunt clarae ultra trecentas. Frangipanus Francothaliam advenit cum pecunia, speratque se Gallis in eius loci obsidione absumturum tempus semestre.

    Hic onera instituuntur in domuum mensuras, in faenum, avenam et alia. Plebis ad reginam regentem concursus fuit ista deprecantium. In parlamento hac occasione liberae dictae sunt sententiae de pecuniis non bene impensis. Ea de causa praeses Barillonius iussus ire Pinerolum extra Galliam, alii tres consiliarii rus ablegati. Constituerant senatores parlamentarii nihil rerum agere, priusquam collegae isti, magnae existimationis viri, sibi redderentur. Sed non videntur in eo proposito perstituri.

    Romae vult papa, ut legati carrucas sistant praetereuntibus cardinalibus. Hispanis dolet, quod cardinalis Medicaeus Hispanica insignia foribus suis praefigere noluit quodque Florentiam nuntius mittitur Bentivolius, ex domo Gallis addictiore.

    Qui Mottae sunt in Lotharingia saepe cum obsessoribus pugnant. Mittuntur hinc qui obsidentium augeant numerum, sed et dux Carolus ad eximendum obsidio locum accingi dicitur. Marescalli Turennae milites ex Lotharingia exituri non sunt, nisi medio Aprili aut eius fine.4 Beckius in Luxemburgicum venit cum sexcentis florenorum millibus ad novos dilectus et ad munitiones faciendas. Dux Longovillanus itineri Monasterium se parat. Indictio facta est in eos quibus pecuniae reditus debentur; ea effectura putatur mil-

    613

    liones duodecim. Anglorum parlamentariarum copiae ad Pontemfractum cladem accepere.5 Spes pacis ibi nulla.

    Deus, illustrissimi et excellentissimi domini, Excellentiis vestris det omnia prospera,

    Excellentiis vestris inservire paratissimus,
    H. Grotius.

    Lutetiae, XXII Martii/I Aprilis 1645.

     

    Galli Rosas in Catalania parant obsidere, arrepta occasione, dum naves Neapolitanas et Siculas detinet metus a Turcis, qui dicuntur ex Dalmatia Hydruntum6 transire velle. Et rex Hispaniae, cum in itinere esset ad Caesaraugustam, dicitur retro Madritium reversus, ideo quod ibi seditio esset orta. Regina Angliae quinquaginta millia librarum sterlingicarum transmisit Excestriam. Civitas Londiniensis octoginta millia eius pecuniae Farfaxio tradidit. Princeps Robertus et Marmalucus se cum principe Mauritio iungunt, ut recuperent Schrusburiam et Brewertonum, ducem parlamentarium, caedant. De possessio[ne] partis occidentalis Angliae armis certatur. Rex autem Angliae et princeps Walliae erant Bristoli.

    Rumpuntur a caesarianis et Bavaricis pontes et impediuntur vada Danubii. Augentur praesidia Donawertae et apud Ratisbonam et in Palatinatu Superiore. Hassici Lichae praesidium posuere.7 Intra Francothaliam sunt milites mille quingenti. Multi suadent electori Magontiacensi, ut Hockstae et Urselae pro caesarianis sua praesidia ponat. Ab Agatha, qui est Provinciae portus,8 octo millia militum mari eunt Barcinonem. Classis Turcica tota parata fore creditur fine Maii. Interea Saram in Dalmatia tum veterem tum novam oppugnarunt Turcae et apud Meliten habent XV naves longas et alias aliquot ad prohibendas victus et rerum belli advectiones. Qui regiarum in Anglia sunt partium, dant principi Walliae ad corporis custodiam mille et quadringentos pedites, equites sexcentos. Lamboius duodecim militum millia per Thuringiam, Superiorem Palatinatum et O[e]naso adsita ad imperatorem ducere creditur. In Badaioxa inter Castellanos et Portugallos pugnatur.9 Ex Ulyssipone quatuor naves ad Asiae Indiam ivere.10

    Bovenaan de brief staat in een onbekende hand: 1 April 1645.
    Notes



    1 - Hs. Hannover, Niedersächs. Landesbibl., ms. XIIc, 723, f. 89. Eigenh. ondertek. De tekst is opgenomen in de uitgaven van F.C. von Moser, Diplomatische und Historische Belustigungen V (BG no. 1254), p. 124, en Hugonis Grotii ad Ioh. Oxenstiernam et Ioh. Adl. Salvium epistolae ineditae (BG no. 1224), p. 99.
    2 - Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch, dd. 1 april 1645 (no. 7398).
    3 - Aartshertog Leopold Wilhelm van Oostenrijk bracht in Linz een troepenmacht bijeen ter verdediging van Freistadt en Enns tegen de oprukkende legermacht van de Zweedse veldmaarschalk Lennart Torstensson: ‘Les habitans du païs sur l'Ems [Enns] ont offert à l'Empereur de fournir quinze cents fantassins, outre les six mille soldats qu'ils veulent lever pour leur défence. Et pour empescher tous les desordres qui pourroyent naistre au mesme païs à cause du dernier Edit de Sa Majesté Impériale contre les Protestans, l'Archiduc Léopold doit demeurer à Lintz’ (Gazette 1645, no. 42, dd. 15 april 1645).
    4 - De Franse maarschalk Henri de La Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne, gaf op 24 maart het sein tot vertrek. Op 8 april bracht de Gazette 1645, no. 40, het nieuws van de aanvang van de mars naar de kwartieren van de Zwabisch-Beierse bevelhebber François de Mercy te Schwäbisch-Hall, Nördlingen en Bad Mergentheim (Mergental).
    5 - Het ontzet van het koninklijke garnizoen van Pontefract Castle door de ruiterij van sir Marmaduke Langdale (Gazette 1645, no. 37, dd. 1 april 1645).
    6 - Hydruntum (Otranto).
    7 - De Hessische generaal-majoor Johann Geyso plaatste in Lich, ten zuidoosten van Giessen, een garnizoen van 26 soldaten (Gazette 1645, no. 36, dd. 1 april 1645).
    8 - Agatha (Agde).
    9 - De strijd was nog niet losgebarsten. Uit Lissabon kwam slechts het bericht dat koning Jan IV het bevel over zijn troepen aan de Portugees-Spaanse grens bij Badajoz had toevertrouwd aan João Rodrigues de Vasconcelos e Sousa, graaf van Castelo Melhor (GEPB VI, p. 199-200).
    10 - De Gazette 1645, no. 37, dd. 1 april 1645, geeft een andere lezing: ‘De Lisbonne, le 3 Mars 1645, le premier de ce mois un navire est sorti de ce port pour les Indes, où il doit estre bien tost suivi de quatre autres qu'on équippe à ce sujet’.