3990. 1639 februari 26. Aan L. Camerarius1.

Illustrissime domine,

Bene ad me pervenit gratissima, ut omnes, Excellentiae vestrae epistola data 14 Februarii2.

Helvetios terret fama venturi in eas partes fratris caesarei3. Manent tamen hactenus benevoli commodique duci Vinariensi4, praecipue Bernates et Basileenses. Rhaetos conspecta Janaskii5 caede paullo mollius tractat Hispanus ac possessionem ipsis Vallis Telinae promittit integram cum omni jure.

Lotharingi6 copiae in Lutsenburgicum agrum recessere derelicto comitatu Burgundico, cujus agros late tenent Vinariensis et Guebriani7 milites, hi ad Nazaretum, illi ad Pontarlerium in magna victus ubertate, cum hostilia oppida Dola, Graia, Vesontio strenue esuriant.

Marchionis Villae8 exspectandus erit reditus, ut judicemus, an aliqua spes sit Lotharingum ducem abducendi ab Austriaca parte. Nam Chevreusiam9 ob idem negotium accitam venturam vix puto.

De Palatina domo quid dicam? Restant pia vota, cum spes humanae ab ea magis magisque fugiant.

Dux Vinariensis in aula quidem hac exspectatur misso ad ipsum Insulano10, qui iter hoc suadeat magnasque offerat pecunias honoresque et commoda pro Brisaco. Caeterum ipse a Pontarlerio Brisacum ivit, ut XII millia saccorum frumenti ad Novum Castellum, quod Pontarlerio abest septem horarum itinere, inde in Arani amnem, qui ad Lauffenburgum in Rhenum illabitur, ac porro Brisacum invectet.

Est ei duci controversum quid cum D. Mockelio11 de mandanda Brisaci praefectura. Sed ei negotio legem ponere rectorum12 est Suediae.

D. Bannerius13 Erfurdum iturus etiam hic creditur. Bene evenit, quod illi,

124

Clivensis territorii cum loca quaedam non spernenda jam invaserint caesariani, haud mirum foret, si, qui apud electorem Brandenburgicum17 potest omnia, ei suaderet jus controversum et possessionem incertam, si non Hispano, certe imperatori18 transcribere.

Regis Poloni19 cum eodem Brandenburgico congressus videtur mali aliquid minari Suediae. Sed, ut recte judicat Excellentia vestra, restinguent, siquid tale inardescat, proceres Poloni, in quos casura sint belli adversa, de victoria nihil lucraturos, nisi periculum imminuendae libertatis.

Turcas a Persis malum accepisse partim vi, partim amne in ipsos abacto multae literae nuntiant adduntque non modo Venetis commercia per Turcicum imperium restituta, verum et a Cahimachano20 fidem datam legato Veneto21 intra annum vertentem nihil in ipsos motum iri. Itaque belli navalis paratus in armamentario et Turcico et Veneto interquiescere. Gallorum erit accipere vacuum tempus, ut bene componatur haec controversia, quod processurum puto.

Scoti magnam rem se confecisse putant, quod episcopos loco movere omnes, qui nunc in Anglia exulant, quodque decreta in synodis facta antehac jusserunt esse irrita dejectis insuper quibusdam pastorum. Haec quantopere displicitura sint non Angliae modo episcopis, sed et regi22, ipsi non ignorant. Itaque arma parant, quibus ut obsistat rex, Walonum ex Belgica quatuor, ut audimus, advocavit millia ipse23 vicissim Anglorum octo millia in Hispaniensem Belgicam mittens. Haec quid nobis spei de foedere cum Suedis relinquunt? Praesertim accedente et rumore alio de belli instrumentis e Suedia missis ad imperii regii desertores Scotos, quod quanquam injussu publico factum certus sum, tamen suspicionibus sermonibusque

125

Regina Angliae25 immaturo partu levata non bene se habet medicisque mutari caelum suadentibus cogitat de itinere in Galliam. Sed id hic ob matrem26 suspectum est, cujus scriptum Londini editum27 vidi temperatum ex materna gravitate et reverentia in regem praesidis Coignaei28, ut creditur, opus haud paullo prudentius iis, quae in Brabantia prodierant29. Sed, ut de cardinalis30 formidine taceam, regis31 ipsius adhuc valde aversus a matre animus nuper apparuit, cum apud ipsum de ducis Valettae32 causa consultaretur. Itaque videtur nec in Galliam reditum obtentura nec a rege alimenta, quamdiu in vicinis suspectisque Galliae locis se tenet. Quantum fortunae etiam in eminentissima capita liceat, non aliud puto saeculum documenta dedit majora.

Viennae laborabitur haud dubie, ut propriis honoribus ac commodis princeps Rubertus33 a domo sua avellatur. De Transilvano34 siqua spes, quam hactenus certior affulgeat, gaudebo et scire et cum Galliae primoribus ea de re loqui.

Principem Casimirum35, quantum audio judicoque, dimissuri non sunt Galli manente bello; eaque causa est, cur huc non veniat qui venturus putabatur extraordinarius a Venetis legatus36.

Wyckefortius37 ducis Vinariensis missu ibit brevi in Hollandiam, inde ad Hassicam viduam38 et Melandrum39, ut si fieri potest, quod ego tamen sperare non audeo, rumpatur pactio Magontiacensis aut, si pax coeat, copiae ad Vinariensem perveniant. Verum et illae copiae tradantur nemini, sed libertas cuique fiat eundi, quo velit, in pactionibus comprehensum est.

Novae a Pontarlerio literae datae 20 Februarii novi Calendarii nos docent arcem Iouxiam, quae sola olim Ludovico XI regi40 restitit, venisse in potestatem ducis Vinariensis partim41 internis dissidiis. Arcem quoque Villanam Rosae42 deditam.

Vidi literas ducis Vinariensis ad Wyckefortium, in quibus ostendit se et quomodo a Gallis tractatus sit magno suo et exercitus periculo et quid43 optimum sit Germaniae, quid etiam familiae suae intelligere ac meminisse.

126

Laborat adhuc Venetiis pro libertate principis Casimiri Bibonius44, legatus regis Poloni.

Landstulium et Caesaris Luteram Hispani tenent concessu caesarianorum.

Mortuus in Italia est dux Candalius45, frater ducis Valettae.

Deus, illustrissime domine, Excellentiam vestram omnesque ei caros sospitet.

Excellentiae Vestrae perpetuo cultu addictissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 26 Februarij anni 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Redd. May st.n. 639.