Search
Add panel
[tiler debug info]
321
Mijnheer,
Tot accommodatie van de zaecken van Duitschlant werdt hier voorgeslagen2 dat men den Pals zoude wedergeven ende dat den vorst van Beieren voor zijne gedaene costen3 zoude genieten de vruchten van het bisdom van Salzburg, ende dat men den tegenwoordigen bisschop van Saltzburg4 zoude maecken churfurst van Trier; dat Pomeren zoude blijven aen de Sweden5 ende dat den churfurst van Brandenbourg in plaetse van zijn recht op Pomeren zoude hebben in eigendom de bisdommen van Breme ende Halberstadt.6
Hier is vrese voor onrust omdat den hertogh van Bouillion,7 niet willende afstant doen van zijn recht op Sedan ende qualiteit van prince souverain, schielijck is vertrocken ende zich begeven heeft in Switserlant, alwaer men meent nu mede te zijn den hertogh van Vendosme.8 Men gelooft oock dat den hertogh van Espernon, die te hove niet en wil comen, met haer correspondeert.9 Eenige meenen dat die van de religie, die in eenige plaetsen clagen dat de edicten niet en werden onderhouden,10 licht haer zoude[n] vougen bij de gemescontenteerde, bijzonder alzoo den hertogh de La Force ende ande-
322
ren11 oock eenige clachten meenen te hebben. Den cardinael om te toonen zijne onbevreestheit is Donderdach laestleden met de coninginne in haere coetse geweest in 't Bois de Boulogne12 om daer te zien de monstering van de regimenten van de guardes tot vijfduizent man. Daer is een duel geweest tusschen het volck van denzelve cardinael ende die van den hertogh van Longueville.13 De bisschoppen die de approbatie gegeven hadden voor het boeck van doctor Arnaud, submitteren haer aen het oordeel van den paus.14 De universiteit van Loven heeft geschreven aen de universiteit van Parijs, opdat de opinië[n] van Jansenius, bisschop van Ypren, niet en werden gecondemneert.15Vijftich stucken canon ende veele soldaten gaen dagelijcx nae Picardië ende t'Amiens werdt gemaect een groot magazijn van vivres. Den hertogh van Guise wil dienen als volontaire16 onder den hertogh van Orleans. De heer Gassion is te Retel; Chauny, Vitry, Saint-Desir ende de omleggende plaetsen vol volck.17 Don Melos meent tegen Mey zich te toonen.18 Hem is eenigh retardement vanhier veroorzaect door het ophouden
323
van de courier die de wisselbrieven bracht uit Spaegnie.19 Den marescal de Turaine heeft eenige cleine steden ingenomen in de Franche-Comté20 als Baume, Lixeul, Vesoul, 't casteel van Melisse; belegert Clerval,21 heeft gebreck van vivres.Den hertogh van Beieren hebbende bij de twintichduizent man schijnt noch gedachten te hebben op Brisac,22 handelt met Spaignie over eenige plaetsen van den Pals23 ende heeft bij den keiser tewegegebracht Traumansdorffs verzending.24 Hertogh Carel handelt met Vrancrijck, den keiser, Spaignie, Beieren;25 is te Homburg, hebbende zijn volck meest bij de Mosel, schijnt Falkestein, vanwaer de Spaignaerden door vrese van overval waeren afgetrocken, weder te willen aentasten.26 Den gouverneur van Frankendael heeft den hertoch van Simmeren verzocht van Creutzenach27 te willen vertrecken om alle bedenckinge wech te nemen. De ruiterie is wat teruggegetrocken van Uberlingen om voerage te zoecken,28 maer het voetvolck tast de plaetze met gewelt aen. Die van 't garnisoen van La Motten hebben twee compagniën van dragons den Fransoisen afgeslagen bij Frizolore.29
324
In Italië hout men de paix tuschen Rome ende de ligue nu zeecker,30 de difficulteiten zijnde wechgenomen die over de qualiteiten waeren gerezen. Geduirende de handeling hebben die van Venetië niet stil geweest, maer de vijanden verjaecht van Bondino ende Stellata ende becomen Francolin ende eenige andere plaetsen bij Ferrare.31 Den gouverneur van Milan maect zich gereed ende men meent dat het oorlogh aldaer van de Fransche zijde alleen zal zijn defensyf.32 In Catelagne zal de macht groot zijn van de Spaignaerden. Maer de Fransoisen hebben hoop dat de vivres aen dezelve Spaignaerden zullen manqueren33 ende dat den coning van Portugal de Fransche vloote op die custen met twintich schepen zal verstercken. Veele trouppes uit Languedoc gaen nae diezelve quartieren.34
De advysen van Francfort leeren ons dat Haezfeld, zijn volck uit Frankelant bijeentreckende,35 ging nae Duringe, dat de Hongersche haer niet en stellen tegen Rakoczy, ziende door zijn manifest36 dat hij niet anders voor en heeft als de voorstant van de vrije regiering ende religie, zoodat den keizer op geen steden zich can verlaeten dan alleene die daer Duitsch guarnisoen in is. Denzelve keiser heeft ondertuschen twaelffduizent man gezonden nae de grentsen van Oostenrijck om den inval aldaer te beletten37 ende belast de regimenten die in Boheme waeren zich te stellen tuschen Rakoczy ende Duglas38 om de t'zamenvouging te beletten. De hoope van de keiserschen is dat den gouverneur van Cassau,39 die nae 't overgeven van de stadt nae Wenen is gegaen met
325
eenige voorslagen,40 de zaecke zal brengen tot vrede ende daerbenevens dat zij de Sweden meenen te contenteren. Dat oock den coning van Denemarck geen vrede apart zoude maecken, alzoo hij geschreven had aen de churfursten41 ende die verzocht geen vrede te maecken anders als hem daerin begrijpende. Dat Gotz noch schijnt desseing te hebben op Wolau, maer dat overal het keisersche crijgsvolck gecomen is tot zulcken licentie dat ydereen voor dezelve niet min en vreest dan voor openbaere vijanden. Voorts dat men hoop hadde gehadt van Leipsich te belegeren, maer dat zulcx zoo verandert is door de marche van Coningsmarck42 dat men becommert is voor de keiserlijcke ende Saxensche trouppes die in die quartieren zijn.Te hoof alhier is wat verandering. Madame d'Hautefort,43 die in groot credyt is geweest bij de coninginne, werdt wechgezonden door beleid van den cardinael Mazarini. Montresor44 comt weder bij den hertogh van Orleans, zijnde voordese wechgezonden geweest. Den resident van Polen heeft vandaeg audiëntie45 ende werdt buiten gewoonte te hove geleidt door des conings ende coninginnes coetzen door faveur van sijne Eminentie.
Uit Spaignie verstaen wij dat den coninck van Spaignie 't gelt aenhout dat voor de coopluiden uit West-Indië was gecomen,46 overzulcx twee millioenen gereedt heeft om het oorlogh te doen in Catalagne,47 waertoe die van Arragon furneren vannieuws vierduisent man, tweeduizent paerden, 't rijck van Valence vijftienhondert muilezels.
16 April 1644.
326
Adres: A monsieur/monsieur de Reigersberg, conseiller au parlement. A La Haie. Port.
In dorso staat in een onbekende hand: Den 16 April 1644.
