2799. 1636 oktober 16. Aan A. Oxenstierna1.

Excellentissime Domine,

Pontificius quidam Romae bene notus pro certo sibique cognito mihi affirmat habere Polonum regem2 a pontifice3 perscriptam permissionem ducendae Palatinae4, sed occultari id, ut virginis animus incerto eventu tentetur ad mutandam de sacris rebus professionem. Zavaskius5, si domesticis ejus credi potest, votorum compos reditum parat per Venetias jamque reginae6 propter regis7 absentiam valedixit.

Quo saepius ac diligentius Gallorum, qui ad me veniunt, avertere a me suspiciones volunt omnium adversus res nostras molitionum, eo minus fido blandienti sereno.

Constat apud omnes Ioannis Waertii8 copias caedi potuisse et flagranter id concupuit comes Suessionensis9; sed fratrem regium10, qui aderat, ad cunctandi consilia perpulit comes ejus et speculator individuus Butillerii filius11. Hoc ipsum

443

Ad Anglos ut veniam, dicitur Arondelius14 prae se ferre offensam; sed arcana ejus cum Bavaro15 colloquia cumque Hispaniae et Poloniae legatis16, deinde vero incalescentia Anglorum cum Batavis certamina de piscatu et de Flandrico commercio, et milite, pecunia paratuque bellico, quae ex Hispania in Flandriam sub Anglorum praesidio perducuntur, argumentum videntur praebere, quo credamus promissis Austriacorum de reddendo Palatinatu et partiendo forte electoratu, devinctos esse Anglorum animos, nisi ea gentis socordia est, ut et publicam salutem et dignitatem propinquorum pari supinitate abs se segregent. Certe quin Batavi tot Anglorum - sic enim interpretantur - injuriis ad ingens desiderium indutiarum, quo maxime spectant Hispani consilia, impellantur velut praecipites, dubitari non potest. Galli vero sicut sua negotia clam Batavos habent, ita de Batavis idem suspicantur mireque formidant Aysemae17 moram Viennae accedentibus ad diffidendi causas cardinalem Riceliacum et principem Arausionensem18 inter plus quam simultatibus.

Vidi Londinio literas, quae nunciant Hispanicum illic legatum19 iterum adiisse regem20 palamque profiteri portare se Palatinatus restitutionem; classemque Anglicam iterum in mare prodiisse, ut neminem sine regis sui permissu piscari patiantur. Hollandi piscatores quanquam nolentibus rectoribus facile inducuntur, ut florenum in lastam, leve in praesens onus, sed quod introducto semel exemplo immensos auctus accipere possit, persolvant pollicentibus Anglis praestituros se, ne quid a Dunquercanis damni sentiant, quod haud obscurum est ipsorum cum Hispanis consensus indicium.

Rex Galliae sub finem mensis hic exspectatur; justa est a Picardia abeundi causa grassantes in castris et oppidis morbi multa hominum strage.

Neque ex Suedia neque ex Pomerania neque ex Germania ullas a multo tempore literas habui. Sed is, quem hic miserat dux Vinariensis21, mihi significavit habere eum literas de septem cohortibus hostium nostrorum virtute caesis. Addebat idem bono loco esse castra ducis, sed valde ei dolere, quod pecuniae a rege nec quantum promissum esset acciperet nec suo tempore, eoque novo milite augere copias suas non posset. Is ipse, ex quo haec intellexi, in Angliam ad Ponicam22 ibat propero itinere. Audio tamen aliquem ex Leodiensi agro militem duci adve-

444

Anglis ab India Orientali duae naves advenere, Batavis dives una a Coromandelensi ora quod portionibus in societate pretium incendit.

Comes Mauritius25 itineri in Brasileam se parat egregio comitatu.

Conqueritur landgravius26 non impleta sibi Galliae promissa. Wardenburgii27 et Mulleri28 cohortes Gallico stipendio militantes apud Batavos inopia diffluunt. Idem multis locis in Gallia fit.

Dux Rohanius29 non satis habens exemplo instruere milites addidit et librum30, quo ex Caesaris Iulii rebus gestis31 utilia profert documenta.

Corbiae aditus a Gallis eminus clauduntur.

Comiti Licestrio32, ubi in Angliam redierit, destinari audio Hiberniam provinciam. Angli legati33 regis sui operam offerunt, si quid apud Danum34 e nostra re fieri possit.

Non desunt hic ad populum phalerae; nostrae victoriae attolluntur in duplum; affirmatur princeps Arausionensis in Flandriam, in Brabantiam dux Bulionius35 incubituri, ut eodem tempore hinc invadantur Atrebates; pari famae libertate conjunx Polono destinatur Borbonia, Condaei filia36.

Rex ipse pacis praecupidus et plebi parcens lactatur quotidie spe auri alchimistici egregio ad hanc artifice eo, de quo scripsi, Boismaillaeo37 ridentibus et tacentibus aliis.

Batavi et Bohemiae regina38, ut jam nunc ex literis cognosco, credunt Arundelio sine circuitione edictum Palatinatus partem utramque redditum iri, ubi persoluta fuerint facta in eum ab Hispano Bavaroque impendia; electoratum Bavarae domui, ad quam et olim pertinuit, auferri non posse. Inde illi spem concipiunt - utinam non vanam - ad aperta fortiaque consilia venturam Angliam.

Aysemae Viennae multus honos habetur et ut legato et privatim redditis ei, quae in Germania possederat, auctisque titulis.

Principi Thomae39 conscribere militem in Anglia negatum.

445

Opto, Excellentissime Domine, reginae40, regno, Tuaeque Sublimitati cuncta prosperrima.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius41.

Lutetiae, 6/16 Octobris 1636.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.