eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    correspondent

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    1539. 1630 september 6. Aan N.C. Fabry de Peiresc1.

    Tibi, qui plus quam ego debeat, vir nobillissime et amplissime, puto esse neminem et eorum, qui tua in se benefacta agnoscunt, cedo nemini. Quo magis doleo, quod grati in te animi signa promere non tam facultas est quam est voluntas.

    256

    Literas, quas XX Novembris2 ad me dederas quibusque Eclogas illas3 ad me destinaveras, non recepi ante hujus anni mensem Iulium pariter scilicet cum posterioribus, quas hujus ipsius anni mense Iunio ad me dederas4. Eclogas non videram ante, nisi in transcursu.

    At literas tuas ut vidi, volui eas serio inspicere et cum laborem conferendi ea quae in editis exstant, susceptum a juvene Graece erudito intelligerem, ipse ad pauca illa Nicolai Damasceni fragmenta5 me converti iisque emendatis, quibus scribentis error vitium obtulerat - sunt autem haec nec multa nec gravia - addidi latinam versionem, talem, qua sensus mihi satis commode exprimi videbatur. Addidi, quae de vita Nicolai exstant; praeterea, quae mihi occurrebant ex scriptis ipsius adducta verbo tenus aut rerum libera relatione, quibus addi debent illa, quae Stobaeus ex historia ipsius6 excerpsit ad diversos gentium mores pertinentia, quae non nunc demum Cragii7 opera, sed jam Photii tempore8 - vixit autem is sub Michaele Paphlagone9 - ita seorsim in corpusculum redacta legebantur, cum jam caetera Nicolai periissent. Nusquam enim operis ipsius τῆς ϰαϑολιϰῆς ἱστοϱίας mentionem facit Photius, sed tantum illius collectionis τῶν παϱαδόξων ἐϑῶν, quae nihil aliud erat quam excerpta a Stobaeo ex magno opere. Nam quod Assyriacam quoque historiam ab eo dicit scriptam Photius10, id non eo dicit, quod ipse eam legisset, sed quod alibi sibi id lectum meminisset. Credo ei obversatum tunc animo Iosephi locum11, ubi de diluvio verba adfert Nicolai. Dubitet forte aliquis, sintne

    257

    vere haec Damasceni, quae tuae Eclogae sub isto nomine ostentant12. Solent enim saepe posteriorum γυμνάσματα argumenti ejusdem in vetustiorum nomina irrepere. At ego cur mentitum hunc titulum credamus, causae nihil invenio; sive dictionis formam spectamus, sive scribendi genium, sive argumenta alia. Quae forma dictionis Nicolai fuerit, difficile est cognitu, cum paucissima habeamus apud Iosephum et Athenaeum ipsius verba13. Scriptos ab eo ait Suidas14 praeter librum de vita Caesaris Augusti libros octoginta, ubi suspicor addendum esse, qui scriptoris festinatione exciderit numerum centenarium, quando Athenaeus in testimonium vocat librum ipsius et quartum et octavum supra centesimum15. Iosephus vero sextum et nonagesimum, item tertium et vicesimum cum eo, qui sequitur, utrumque supra centesimum16.

    Tam multa qui scripserit homo occupatus inter gentis suae principes, florens amicitia Caesaris et regum, nulla civilis vitae officia deserens, mirum ni multa ex aliis descripserit: Assyriaca ex Assyriis, Graeca ex Graecis, et ex aliis alia. Nam certe tota illa de Romuli impetu in Amulium deque primis ipsius bellis narratio paucissimis, quas annotavi, vocibus demptis sumpta est ex Dionysio Halicarnassensi17, qui vivebat eodem tempore et, ut credibile est, sua ediderat, antequam magnum illud opus Nicolaus absolveret. Ac forte, quia nondum multorum in manibus erat is liber, hoc confidentius aliena abusus est pro suis. Credo si quis externus res Lydias aut populi alterius minus Graece scripsisset, Nicolaum, qui ita Syrus erat gente, ut Graecae linguae non cognitionem tantum, sed et elegantiam esset assecutus, mutasse quod a recti sermonis regula aberrabat. At in Halicarn[ass]ensi scriptore et Graeco et disertissimo cur id faceret, causae nihil erat.

    Illud tamen a me observatum omittere non possum, ita Graece scribere Nicolaum, ut tamen, quod aliquid peregrini sapit, interdum verba non nisi poëtis usurpata contra aliorum morem historiae immisceat. Caeterum quod illi dat Photius18 de perspicuo ac tereti dicendi genere, quae heic habemus, ei non eripiunt.

    Venio ad scribentis genium.

    Pleraque scripsisse Nicolaum in gratiam potentum, quibus amicis utebatur, notat Iosephus19; quae in illos culpari poterant, obvolvisse silentio, quae aliquid laudis recipiebant, ea liberalissime praedicasse et ultra historiae morem.

    Sane tale est hoc, quod de prima Octaviani, qui postea imperavit, institutione habemus, vere non historicum, sed declamatorium opus, quo cuncta in illum contulit, quae de recte formandis adolescentibus cogitari possunt quaeque valent exprimere felicem indolem. Quo minus mirari convenit, si eorum, quae memorat,

    258

    apud Suetonium20, tantae diligentiae scriptorem, et alios nihil paene aut minimum exstat. Ita tamen sibi temperavit, ut nihil diceret, quod rebus cognitis repugnaret aut personae temporibusve discongrueret.

    Restant argumenta alia, ex quibus scriptores operum cognosci solent.

    Apud Suidam - vixit is, ni fallor, paulo post Constantinum Leonis filium21; nam, quantum memini, hic est imperatorum postremus, quem in libro suo nominat - exstant non pauca e fragmentis, quae heic habemus: totum illud de Hippomene et de Magnete, particulae quaedam in vocibus ϰομμὸς et ϰεϰοϱυμευμένη, et de educatione Augusti in voce πϱοσάντως22. Nomen quidem Nicolai non addidit Suidas, sed verba ipsa sunt eadem; et Nicolaum Suidas magni fecit, quod satis ostendit, ubi de ipso agit.

    Totane historia Suidae temporibus exstiterit, an partes quaedam, unde haec deprompta sunt, temerarium sit dicere. Accedat, quod eorum, quae narrat, multa aliorum quoque testimoniis nituntur; ut de Croeso23, quam partem mire supra alios exornavit compositis orationibus Croesi ac filii ad movendos animos efficacibus tum et Sibyllae oraculo, et illud notissimum de Lycurgo24.

    Ne in caeteris quidem subsidia eum destituant. Nam in prima narratione, cuius nobis initium deest, is, qui nominatur Sardanes25, rex Lydiae fuit, Omphales pater memoratus poëtis et Apollodoro26 et ei, qui alienum Palaephati nomen occupavit27.

    In eo, quod sequitur Amythaonidae sunt Bias et Melampus Pyli reges, ex quorum sanguine fuit Amphiaraus, omnes prudentiae laude celebratissimi. Hanc generis seriem docet nos Apollodorus28. Lycaonem Pelasgorum regem, poëtae

    259

    infamant; at contra culpae eum exuit idem ille Apollodorus29; et forte dedit aliquid Nicolaus Italorum auribus, quos ab Oenotriis primum ortos, Oenotrios a Lycaone prodidit acer talium inquisitor Halicarnassensis30. Acasti uxor Nicolao memorata nomen habuit Astydamia, quae Pelea a se frustra sollicitatum illati stupri reum fecit. Meminit Apollodorus31. Periandri crudelem dominatum Pausanias32 arguit Corinthiacis; insigne illud ab eo commissum nefas in Terpsichore Herodotus33. Idem Clio Sadyatae meminit34, Lydorum regis, cuius filius Halyattes, Croesi pater, Straboni libro nono celebratur35 et lib. octavo. Philonomus ille, qui Heraclidis Laconicam cum prodidisset, Amyclas in praemium accepit.

    Ad Augustum ut veniam, pater eius, mater, vitricus ex Suetonio36 noti. Item laudatio aviae, dona in triumpho Caesaris Africano, iter in Hispanias, ubi urbs, quam Calpiam Nicolaus vocat, est Carteia ad Calpen sita. Marium sanguine fuisse junctum Caesari etiam Dio Cassius37 nos docet.

    Nec illud omiserim Nicolai vestigium, quod morum Graeciae quam Italiae peritior Romana tractat vocibus Graecis et secundum Graeciae instituta. Nam illud τῆς εἰς ἄνδϱας ἐγγϱαφῆς38, item εἰς τὴν τοῦ γένους ἐγγϱαφὴν39, ex iure sunt Atheniensium, apud quos et genus et virilis aetas in acta publica referebantur,

    260

    quod Romani moris non erat. Quare nec illud mirabimur, quod cum consules Feriarum latinarum causa abessent ab urbe, sacerdotes dicit40 in eorum ius successisse, cum constet nobis solitum a consulibus praefectum urbi fieri senatorem aliquem aut alium etiam, non necessario pontificem, aut flaminem.

    Haec cum mihi persuadeant Nicolai Damasceni esse, quibus hoc nomen in Eclogis tuis inscribitur, valde mihi gratum hoc accidit, quod eadem opera haud sane gravi licuit et tibi, nostro saeculo viro apud omnes literatos celeberrimo, morem gerere et illius viri suo saeculo celeberrimi memoriam suscitare. Nam, ut caetera ejus sileam, non puto negotia principum tractantibus specimen illustrius prudentiae posse proponi quam quo Nicolaus periclitantem de toto statu Herodem in Augusti amicitiam restituit; ut jam minus sit, quod miremur, si virum tantum consiliis suis intimum habuerit Herodes ac ipse Augustus ita dilexerit, ut e Syria dactylos ab ipsius nomine appellaverit. Ita enim tradidit Athenaeus41, et apud Serenum Sammonicum42 exstat is usus ejus nominis. Nam placentae quod ita dici coepere, forte et hae e dactylis, serius natum puto, quamquam hoc apud Athenaeum legisse se putavit Eustathius43, memoriae lapsu, vocis ejusdem veterem et recentiorem significatum permiscens.

    Satis de Nicolao dissertavimus; recipio me ad reliquum epistolae tuae argumentum.

    Optime sane de literis orientis meretur Golius44, qui tantam nobis librorum supellectilem inde attulit et laudabili audacia multo plus impendit quam fuerat imperatum. Videris haud dubie jam indicem, quem edidit Gassendius45. Restat conspirata manu urgeamus omnes gnaros Arabum sermonis, ut quam plurima inde

    261

    donent latino cultu, initio facto ab illis Aristotelis et Apollonii Pergaei46 operibus et praeclarissimis historiis rerum Saracenicarum Timuri Lechi47, quem vulgus Tamerlanem vocat, et eorum, quae Franci in Palaestina gesserunt. Gabriel Sionita48 non gravabitur in partem venire laboris et, ut puto, non negabunt nostri libros uti in bonum publicum cupientibus. Habet praeterea Golius tabulas exactas Syriae, Arabiae, Aegypti et praeterea annotationes longitudinis ac latitudinis illustrium locorum, quae ut aut publico dentur aut amicis communicentur, operae non parcemus.

    Ex magna Britannia nihil habeo boni post marmora Arundelliana49, nisi hoc unum, libero coelo frui virum optimum ac civem fortissimum Seldenum50 faventibus bonis omnibus. De Spelmanni Lexico51 partem priorem vidimus sane utilem et in Saxonicis maxime vocibus accuratam. Nunc Uranologium verso, Petavii opus52, etiam in hoc utile, quod scriptores optimos repertu raros promiscui usus fecit. Vellem literarum caussa, quas non immerito humanas dicimus, ne vir ille indefessi laboris funem rixosae contentionis cum eruditissimo Salmasio duceret53. De hujus in Batavos itione54 res pene conclamata est: agunt cum eo nimium ϰαπηλιϰῶς.

    Nicolai Cabei Ferrariensis e Societate Iesu Philosophiam magneticam55 nescio an videris. Liber omnino dignus est, quem videas: tanta diligentia, quae Gilbertus56 observaverat, propriis experimentis exploravit, tam multa ac praeclara de suis addidit, tanta solertia in causas inquisivit et, si partem naturae latentem hactenus non totam eruit, certe ad eruendam maximum gradum fecit.

    Ea est bonitas tua et in me conspectus toties animus, ut post publica litterarum privati aliquid ad me meosque pertinens ausim adjungere.

    Mitto insignia familiae apud nos, cui nomen Cornets vel des Cornets, respondens scilicet ipsis insignibus. Sed scutum, quod in medio est stellatum, nota est alicujus ex ea gente minoris filii. Gentem e Gallia venisse et nomen ostendit et constat aliunde. Nunc intelligo in Provincia vestra fuisse gentem nominis ejusdem,

    262

    cujus et in Arausionensibus chartis mentionem scio reperiri57. Scire velim, an haec eadem dempto illo scuto insignia usurpaverit. Id aut nemo noverit aut tu, qui inter tot praeclarissima studia etiam hanc de familiarum originibus tuae semper curae esse voluisti et pro ea, qua merito flores, auctoritate atque amicitiis, etiam ad illa, quae alios fugiunt, aditum habes.

    Vale, vir amplissime et maxime, bono publico nate.

    Lutet. Paris. 6 Sept. 1630.
    Notes



    1 - Copie U.B. Amsterdam, coll. R.K.R. 22, waarvan echter een blad ontbreekt, dat het gedeelte van de tekst bevat beginnende met de woorden ‘Nicolaus periclitantem’. Van de lezing der Amsterdamse copie, die ik volg, wijkt op sommige punten de tekst der Epistolae en der Epistolae ad Gallos af, deze afwijkende lezingen worden in de noten aangegeven. Aan onbelangrijke schrijffouten wordt stilzwijgend voorbijgegaan; zie ook no. 1540, p. 262 n. 2. Voor verklaring van sommige persoonsnamen zie men de aantekeningen bij bijlage no. 7. Gedrukt Epist., p. 89; Ep. ad Gallos, p. 212. Nicolai Damasceni Historiarum Excerpta et Fragmenta Qvae Svpersvnt Graece Nvnc primvm separatim edidit versionem latinam dvplicem alteram Henrici Valesii hinc inde emendatiorem alteram Hvgonis Grotii in locos plerosqve Henrici Valesii notas integras aliorvmqve virorvm doctorvm vndiqve collectas et svas nec non testimonia vetervm ac recentiorvm de Nicolai vita scriptorvmqve notitia adiecit Io. Conradvs Orellivs diaconvs Tvricensis Accedit Sevini dissertatio de Nicolao Damasceno Gallice scripta Lipsiae svmtibvs librariae Weidmanniae MDCCCIV, p. 262; zie voor deze uitgave Ter Meulen-Diermanse, no. 539. De beste uitgave der fragmenten is die van Felix Jacoby, Die Fragmente der Griechischen Historiker (Fr. Gr. Hist.) Zweiter Teil Zeitgeschichte A Universalgeschichte und Hellenika Berlin Weidmannsche Buchhandlung 1926, no. 90, p. 324 vv. en idem C Kommentar zu Nr. 64-105, Berlin Weidmannsche Buchhandlung 1926, p. 229 vv. Antw. op nos. 1447 en 1522. Betreffende Nicolas Claude Fabry de Peiresc zie men III, p. 219 n. 1.
    2 - No. 1447.
    3 - Zie no. 1447, p. 128 n. 2.
    4 - No. 1522, dd. 27 juni.
    5 - Zie hiervoor en voor hetgeen volgt bijlage no. 7; zie ook no. 1447, p. 128 en n. 3 t.p.
    Nicolaas van Damascus, Grieks geschiedschrijver en geleerde, geb. ± 64 v. Chr., was bevriend met Herodes de Grote (37-4 v. Chr.) en schreef o.a. een geschiedenis van Augustus en een Historia Universalis, waarvan uittreksels en fragmenten bewaard zijn. Zie voor deze uittreksels en fragmenten de op p. 255 n. 4 genoemde uitgave van Von Orelli, waar ook de fragmenten uit Stobaeus zijn afgedrukt met de latijnse vertaling van Cragius - zie hierna n. 6 - op pp. 140-161, het fragmentum poeticum met de vertaling van Grotius op pp. 162-165; vgl. Ter Meulen-Diermanse, no. 539.
    6 - Vgl. no. 1522, p. 235 n. 8.
    7 - Nicolaus Cragius - Niels Krag - (1550-1602), Deens historicus en diplomaat. Het hier bedoelde werkje is zijn Ex Nicolai Damasceni Universali Historia seu De moribus Gentium libris excerpta Johannis Stobaei collectanea opgenomen in Nic. Cragii Ripensis De Republica Lacedaemoniorum Libri IV Lugduni Batavorum, Ex Officinâ Joannis à Gelder MDCXX, pp. 545-573. De vroegste uitgave der Historia, die ik heb kunnen achterhalen, komt eveneens slechts in combinatie met de De Republica Lacedaemoniorum voor en is in 1593 te Heidelberg verschenen.
    8 - Photius (± 810-± 891), patriarch van Konstantinopel. De erkenning van zijn patriarchaat was de inzet van een felle strijd met paus Nicolaas I (858-867) en met diens opvolger Adrianus II (14 dec. 867-14 dec. 872). Hij schreef o.m. ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΝ Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, uittreksels uit 280 door hem gelezen boeken; zie Migne, P.G. CIII en CIV.
    9 - Grotius vergist zich hier: Michael IV, de Paphlagoniër, was Byzantijns keizer van 1034-1041. Bedoeld is Michael III, de Dronkaard (842-867; geb. 836).
    10 - Migne, P.G. CIII, resp. kol. 604/605 en kol. 605 (latijnse vert. ibid., resp. kol. 603/606 en kol. 606); zie ook bijlage no. 7. De tekst der Epistolae en der Epistolae ad Gallos heeft hier ‘observatum’; dit is in de Amsterdamse copie gecorrigeerd in ‘obversatum’.
    11 - Flavius Josephus, Antiquitates Judaïcae (ἡ Ἰουδαιϰὴ Ἀϱχαιολογία) I 3 (4), 6; zie ook bijlage no. 7.
    12 - Zie no. 1447, p. 128 n. 2.
    13 - Zie bijlage no. 7.
    14 - Zie bijlage no. 7.
    15 - Athenaeus, Deipn. resp. VIII, 332 en XV, 682; vgl. bijlage no. 7.
    16 - Flavius Josephus, Ant. Jud. resp. I 3 (4), 6 en XII 3, 2; vgl. bijlage no. 7.
    17 - Dionysius van Halicarnassus vestigde zich in 30 v. Chr. in Rome. Zijn Ῥωμαιϰὴ Ἀϱϰαιολογία behandelt, als aansluiting bedoeld op het Griekse geschiedwerk, Ἱστοϱίαι, van Polybius (± 201-± 120 v. Chr.), de oudste geschiedenis van Rome tot kort voor het uitbreken van de eerste Punische oorlog in 264 v. Chr.; de tekst bij Dionysius in bk. I c 82, 3-c. 84, 3; zie ook Dionysius van Halic. II 32/3. Vgl. bijlage no. 7.
    18 - Migne, P.G. CIII, kol. 605.
    19 - Zie bijlage no. 7; de tekst der Epistolae en der Epistolae ad Gallos heeft ‘in illis’ i.p.v. ‘in illos’.
    20 - Gaius Suetonius Tranquillus (± 77-± 130), romeins historicus, schrijver o.m. van De vita Caesarum en van een groter werk De viris illustribus, waarvan slechts fragmenten over zijn, o.a. De grammaticis et rhetoribus en De poetis.
    21 - Suidas is de naam van de verder onbekende auteur van een lexikon (volgens sommigen de naam van het lexikon zelf), dat ontstaan is in de tweede helft van de 10e eeuw en gedeeltelijk een verklarend taalkundig woordenboek, gedeeltelijk een encyclopaedie is. Constantinus, de zoon van Leo, is Constantinus VII. Porphyrogennetus, keizer van Byzantium van 912-959 (geb. 905), zoon van Leo VI de Wijze of de Filosoof (886-912).
    22 - Zie de editie van Gaisford, ΣΟΥΙΔΑΣ, Suidae Lexicon post Ludolphum Kusterum ad codices manuscriptos recensuit Thomas Gaisford S.T.P. Oxonii MDCCCXXXIV, resp. I, kol. 1812; II, kol. 2371/2; II, kol. 2147; II, kol. 3423 en II, kol. 3110, met op deze plaatsen de aantekeningen van Gaisford. Zie ook bijlage no. 7.
    23 - De vermaarde koning van Lydië (561-546); de betreffende plaats bij Suidas ed. Gaisford II, kol. 2213/15 met aantekeningen kol. 2213 en 2214. Zie ook bijlage no. 7. De uitgaven der Epistolae en der Epistolae ad Gallos hebben i.p.v. ‘supra alios’: ‘supra alias’; beide hebben ook i.p.v. ‘unde haec deprompta sunt’: ‘unde haec desumpta sunt’.
    24 - Ibid. II, kol. 2358/61 met aantekeningen kol. 2359, 2360 en 2361. Zie ook bijlage no. 7.
    25 - Iardanes of Iardanos, mythische koning van Lydië; de tekst der Epistolae en die der Epistolae ad Gallos hebben beide abusievelijk de lezing ‘Sardanes’. Omphale was een mythische koningin van Lydië, bekend uit de Heraclessage; zij maakte een zo diepe indruk op Heracles, dat deze haar als slaaf in vrouwenkleren diende.
    26 - Apollodorus, Bibliotheca II 6, 3; zie in de uitgave van Sir James George Frazer, Apollodorus The Library, The Loeb Classical Library, London-New York MCMXXI, I p. 240 en de aantekening aldaar.
    27 - ΠΑΛΑΙΦΑΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΙΣΤΩΝ c. XLV.
    28 - Apollodorus, Bibliotheca I 9, 11. De mythische ziener Amphiaraus was een gunsteling van Zeus en Apollo; hij nam deel aan de tocht der Argonauten.
    29 - Ibid III 8, 1; zie in de uitgave van Frazer de aantekening op p. 90 vv. van dl. I. Het woord ‘exuit’ is in de Amsterdamse copie een correctie van ‘eximit’; dit laatste geven de Epistolae en de Epistolae ad Gallos.
    30 - Dionysius van Halic., I 11, 2.
    31 - Apollodorus, Bibliotheca III 13, 3; zie ook bijlage no. 7.
    32 - Pausanias, een tijdgenoot van de romeinse keizer Publius Aelius Hadrianus (117-138; geb. 76), schreef een lexikon in 10 boeken Πεϱιήγησις τῆς Ἑλλάδος, verdeeld in Ἀττιϰά (I), Κοϱινϑιαϰά (II), Λαϰωνιϰά (III), Μεσσηνιαϰά (IV), Ἠλιαϰά (V, VI), Ἀχαιϰά (VII), Ἀϱϰαδιϰά (VIII), βοιωτιϰά (IX) en Φωϰιϰά (X). Zie voor de hier bedoelde plaats niet bk. II, maar bk. I c. 23, 1, p. 112 van de editie van W.H.S. Jones and H.A. Ormerod, Pausanias Description of Greece, The Loeb Classical Library, London-New York MCMXX-MCMXXXV, vol. I. Vgl. bijlage no. 7 en de betreffende aantekening aldaar.
    33 - Herodotus V, 92 § 7.
    34 - Herodotus I, 16.
    35 - Strabo (64/3 v. Chr.-21 n. Chr. of later), historicus en geograaf; zijn Ἱστοϱιϰὰ ὑπομνήματα in 47 boeken zijn verloren, zijn 17 boeken Γεωγϱαφία zijn overgeleverd. Zie voor de genoemde plaatsen bk. IX 3, 7 en VIII 5, 4.
    36 - Augustus (Gaius Julius Caesar Octavianus, 63 v. Chr.-14 n. Chr.) was de zoon van Gaius Octavius en Atia, de dochter van Gaius Julius Caesar's zuster Julia. Nadat zijn vader in 58 v. Chr. plotseling was gestorven, nam Lucius Marcius Philippus, met wie zijn moeder Atia was hertrouwd de opvoeding van de jonge Gaius op zich; vervolgens nam Caesar hem als zijn zoon aan en benoemde hem tot erfgenaam; de verderop vermelde ‘avia’ is zijn grootmoeder van moederszijde, Julia, de zuster van Julius Caesar. Zie Suetonius II (Divus Augustus), 3 en 4; 4, 1; 8, 1; 8, 6; 8, 2; 8, 3 en 4; zie verder ook bijlage no. 7.
    37 - Gaius Marius (157-86 v. Chr.), de bekende overwinnaar der Teutonen (bij Aquae Sextiae in 102) en der Cimbren (bij Vercellae in 101) en verwoede tegenstander van Lucius Cornelius Sulla (138-78 v. Chr.), de latere dictator van Rome. Marius was gehuwd met Julia, een tante van Gaius Julius Caesar. Dio Cassius, XLIII, in de uitgave van Earnest Cary, Dio's Roman History, The Loeb Classical Library, London-New York MCMXIV-MCMXXVII, vol. IV p. 216; zie ook bijlage no. 7. Dio Cassius of Cassius Dio Cocceianus bekleedde verschillende ambten en schreef zijn Ῥωμαιϰά of Ῥωμαιϰὴ ἱστοϱία in 80 boeken, vanaf het begin van de romeinse geschiedenis tot het jaar 229, de regering van Alexander Severus (222-235).
    38 - Nicolaus Damasc., ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΙΣΑΡΟΣ ΑΓΩΓΗΣ (De Vita Augusti) IV; ed. Orelli, p. 90.
    39 - Ibid. XIV; ed. Orelli, p. 109.
    40 - Zie bijlage no. 7; vgl. in de uitgave van Cary: vol. VI, p. 297 n. 2.
    41 - Athenaeus Δειπνοσοφισταί XIV, 652 a.
    42 - Quintus Serenus; identificatie met Serenus Sammonicus († 212) of met diens gelijknamige zoon berust van oudsher slechts op hypothetische gronden. Quintus Serenus is de schrijver van een leerdicht Liber Medicinalis; de door Grotius gebruikte uitgave is waarschijnlijk die van 1581: Qvinti Sereni Sammonici Poetae et medici veteris, de re medica, sive Morborum Curatione Liber: cum Gabrielis Humelbergij Rauenspurgensis medici doctissimi Commentarijs. His recens accesservnt Emendationes nouae ex vetere manuscripto codice collectis Epithetorvm item & Morborum qui .... nantur, Indices quinque MDLXXXI. De bedoelde plaats is XXVII Ventri molliendo, vs. 5 (op. cit., p. 151): Prunaque conueniunt, quae mittit clara Damascus. Zie de commentaar hierop (op. cit., p. 152): Quae clara Damascus: Hoc est Damascena, & ut Plin. lib. 13. cap. 5. ait, in Damasco monte nata. De quibus idem etiam libr. 15. cap. 13. sic scribit: In peregrinis arboribus dicta sunt Damascena, a Syriae Damasco cognominata, iam pridem in Italia nascentia, grandiore quenquam ligno & exiliore carne.
    Een moderne uitgave is die van Pépin: Qvintus Serenvs (Serenvs Sammonicvs) Liber Medicinalis (Le livre de médecine) Texte établi, traduit et commenté par le docteur R. Pépin Presses Universitaires de France Paris 1950.
    43 - Eustathius († 1194), geleerd schrijver van theologische en contemporaine historische boeken alsook van werken op het gebied van de Grieks-klassieke oudheid, die vooral van belang zijn wegens de verwerking van sindsdien verloren gegane antieke bronnen. Zie voor de bedoelde plaats Eustathii Archiepiscopi Thessalonicensis Commentarii ad Homeri Iliadem et Odysseam ad fidem exempli Romani editi. Volumen I-II 1960 Georg 0lms Verlagsbuchhandlung Hildesheim, ad Odysseam Σ 1834, 30 (tomus II, p. 163): ϰαὶ τοὺς Νιϰολάους τὰ μελίπηϰτα ἔϰ τινος ὁμωνύμου ἀνδϱὸς εὑϱόντος παϱαλαλοῦσι τινὲς, ἀπὸ τοῦ Ναυϰϱατίτου σοφιστοῦ ἔχοντὲς ἀφοϱμήν.
    44 - Jacobus Golius; zie over hem III, p. 408 n. 9.
    45 - Over deze door Pierre Gassendi uitgegeven lijst zie no. 1447, p. 126 n. 9.
    46 - Apollonius van Perga (± 262-190 v. Chr.), mathematicus, van wiens voornaamste werk ϰωνιϰά vier boeken in het Grieks en zeven in het Arabisch over zijn; het achtste boek en de rest van Apollonius' werken is verloren gegaan.
    47 - Timoer Lenk - Tamerlan - (1336-1405), Tartarenvorst.
    48 - Over Gabriel Sionita zie III, p. 355 n. 5.
    49 - Zie p. 273 n. 1; zie ook no. 1447, p. 127 en n. 5 aldaar.
    50 - John Selden; zie no. 1518, p. 229 en nn. 1 en 2 t.p.
    51 - Archeologus in modum Glossarii ad rem antiquam posteriorem continentis; zie ook no. 1528, p. 245 en n. 4 aldaar.
    52 - Dionysius Petavius, Vranologion, sive Systema variorvm authorvm, qvi de sphaera ac sideribvs eorvmque motibvs Graece commentati svnt .... Lutetiae Parisiorvm Sumptibus Sebastiani Cramoisy, viâ Iacobae â sub Ciconiis M.DC.XXX.
    53 - Over Petau's strijd met Claude de Saumaise zie voorts diens brieven van deze tijd.
    54 - Over Salmasius' benoeming te Leiden zie o.a. no. 1521, p. 233 en n. 7 aldaar.
    55 - Nicolas Cabei (1586-1650) uit Ferrara schreef Philosophia magnetica in qva magnetis natura penitus explicatur, et omnivm qvae hoc lapide cernuntur, causae propriae afferuntur: nova etiam pyxis constrvitvr, qvae propriam poli elevationem, Cum suo meridiano, vbique demonstrat. Multa qvoqve dicvntvr de electricis, et alijs attractionibus et eorum causis. Avctore Nicolao Cabeo Ferrariensi Soc. Iesv. Ferrariae apud Franciscum Succium superiorum permissu, 1629; zie voor de Keulse uitgave no. 1534, p. 251 n. 8.
    56 - William Gilbert (1540-1603), Engels medicus en filosoof, gaf in 1600 te Londen in het licht: De Magnete, Magneticisque corporibus, et de Magno Magnete Tellure, Physiologia Nova.
    57 - Vgl. Jhr. Mr. E.A. van Beresteyn, Bijdragen tot de genealogie van het geslacht De Groot in Maandblad van het Genealogisch-Heraldisch Genootschap ‘De Nederlandsche Leeuw’ 1925, p. 27.