2657. 1636 juli 4. Aan A. Oxenstierna1.

Excellentissime Domine,

Indicavit mihi legatus Venetus2 a nuntio pontificis3 verba facta de pangendis induciis duraturis usque dum pax inveniatur perpetua. Cardinalem4 proferre

237

Quemadmodum nunc in aula rumor spargitur, prudentibus rerum Italicarum nondum firme creditus, transgressas Ticinum Gallorum foederatorumque copias statim ita feliciter pugnasse, ut duo aut tria hostium millia, Germanicae maximae gentis, conciderint. Additur implendum ad gaudium adfuisse huic rei Sabaudum8, de quo per id omnis sinisterior suspicio excussa sit animo. Cumque sociorum copiae ad XX millia sint, hostem non amplius quam XII millia posse educere, quod Mediolano jam propinquent arma, praeterea ex Montiferratensi agro Novaria, Alexandria, Dertona, ex Placentino et Parmensi lacus Pompeja, Cremona, Crema, Ticinum in metu sint eoque plurimo milites9 in suam tutelam absumant.

Ducem tamen Parmensem10 ad sua penetrasse nondum accepimus. Nec quicquam eam in rem profuit postrema ultra lacum Larium Rohanii11 expeditio, qui, ut scripsi his diebus12 et attestabantur hae Marini literae13, et machinis et pecuniis destitutus non modo a rebus magnis agendis impeditur, sed et militari seditione et Rhaetorum a signis decedere cupientium minis vexatus fuit.

Pacta nuper facta de Valle Telina14 in magna adhuc offensa sunt apud Helvetios Rhaetosque. Accessit apud Helvetios alia ex bello comitatensibus Burgundis illato, quam causam Friburgenses calidius agunt, lentius caeteri misso eam ob rem ad regem legato15 et aliis ad Condaeum principem16, qui Dolam strenue defensam nondum cepit, sed cuniculos parat incedere, per quos ad moenium oppugnationem via fiat vulnerato nuper, cum hostes erupissent, Ransovio17, nisi jam et mortuus est.

Sauciatus etiam manum fuit dux Bernhardus18, dum impetum in Tabernas facit amissis suorum ducentis. Quo statu nunc id oppidum sit19, nescimus, quod nuntii aliquot per dies cessaverint.

238

Classis in Oceano Gallica nuper abiisse credita, quantum nunc intelligo, adhuc ad Bellam Insulam detinetur, ventis an imperio non satis affirmaverim. In mari Mediterraneo alia regis classis constans galeonibus duabus, duodecim galeris, quadraginta tartanis defendit oram Massiliensem, cui imminet hostis XLV galeonibus, XXX galeris, multo milite.

Venit huc quidam a Leodio videoque mutuo accusari a Gallis Batavos, a Batavis Gallos, quod tam bella occasio non diligentius arripiatur.

Angli legati20 nihil propius ad causam communem accedunt: veterem urgent cantilenam de reddenda a rege Lotharingia, ut vicissum et Palatinatus reddatur. At Bavarus21 e suis domesticis unum misit ad caesarem22, quantum conjici potest, ut certus sit, mansura sibi quae possidet, priusquam ad conventum Ratisbonensem veniat. Arundelius23 jam eum conventum in ipso Ratisbonae oppido exspectat. Magnifica loquuntur Angli, sed videtur is futurus tandem eventus, ut commutationem aliquam pro Palatinatu accipiant. Certe, si quid fortiter facere vellent, non hoc tempore ita a se alienarent Batavos coacta nuper suppara demittere navi, quae legatum Joachimium24 ferebat, et refricata illa odiosa adeo de piscatu controversia.

Tum vero Roma ex Tirolensi agro nondum progressos hostes: sed congeri eo, quae alendo militi belloque sunt necessaria. Praeter Germanos, qui jam transiere Alpes, ad II MD pedites, equites sexcentos, exspectari et alios, qui Ulmam pervenerunt.

Basileenses perseverantur deprecari, ne frumenti copiam Galli sua in urbe deponant: a rege sollicitari ducem Wirtenburgicum25, ut castellum Hansuiliense ipsi vendat.

Alcalam26 pacis negotio praepositum, ut et nuper scripsi27, abiisse. Secuturum Franciscum Melonem28 pari cum potestate, cancellarium Mediolani29 et tribunum Schinchinellium30, ut adjutores. Leganesium31 Dertonae esse; Valentiae praesidium auctum accessu D militum. Castellum Sancti Johannis a Villa32 captum, cum ab hominibus tantum XL defendebatur. Quos dus Etruscus33 per Senam obligatus Mediolano tuendo milites miserat, eos maximam partem defugere. Ducem eundem invigilare firmandis opere et milite maritimis suis oppidis, habere et Pisis equitem et Griffonem34, virum nobilem legari ab eo ad Ratisbonensem conventum.

239

In Hispana classe maris Mediterranei, cujus memini ante, VII esse militum millia. Ab Hispanis muniri Sanctum Stephanum, metu Gallicae classis Massiliensis.

Neapoli pacandae plebi ob id commotae mitigatum vectigal impositum conductis aedibus, ita ut non majus sit futurum quam vicesima in minores mercedes, in majores decima.

Ab eo, qui res agit Poloni regis35 dici nolle regem suum fructus praediorum, pecuniam velle praesentem.

Ad amoeniora venio. Attulit mihi Jolivetus36 XII libros dicatos honori magni regis Gustavi37, quibus nomen fecit Fulmen in Aquilam. Legi; amor in regis memoriam, gratiam et praemium meretur, sed ego edendi operis suasor esse nolim. Tam multa sunt latinitati, tam multa versuum legibus, quaedam et rerum gestarum veritati contraria; si pauca fuissent, monuissem: sed Augiae erat stabulum. Materiam ex libro maxime Gallico sumsit, cui titulus Militis Suedi38.

Proficiscuntur hinc cras in Angliam Ponica39, in Hollandiam Hogendorpius40, deinde in Pomeraniam ad Tuam Sublimitatem, cui Deus, Excellentissime Domine, omnia optima concedat.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius41.

Lutetiae, 4 Iulii novi Calendarii anni 1636.

Iam nunc miles a Crequiaco42 advenit certa ferens de proelio ad Ticinum. Audax fuit Gallorum facinus. Nam Crequiacus absente Sabaudo, qui alioqui cura summi in omnes copias imperii defugiturus aleam fuerat, cum amnem transiisset, X peditum millia secum habens, equites MD misso feciali hostes multum numero praecellentes - erant enim XVIm peditum, equites IIIm - ultro ad pugnam vocavit et, donec parati essent, exspectavit. Pugnatum est per sex horas dubio Marte. Interea advenit Sabaudus. Caesi Gallorum mille; hostium ter mille. Victoriae a Gallis partae non dubia documenta duces hostium interfecti Martinus Arrago43, Gambicurtius44 et tertius, qui sub illis praeerat45; capti octingenti,

240

Tabernae Alsaticae jam pactis se dedere voluere, sed simplicem deditionem volebat dux Bernhardus. Metus est, ne hostis obsessoribus superveniat, priusquam Dola capiatur. Leodium rex misit hominem idoneum46 et pecuniam.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.