Search
Add panel
[tiler debug info]
Mijnheer,
Den cardinal Mazarini werdt wat beter, doch niet zonder coorts.2 Hoopt haest te comen te Chaliot3 ende de coninginne-regente te Paris, dewelcke groote becommernisse heeft getoont over de ziecte van sijn Eminentie, haer onthoudende van comediën te zien spelen. Den hertogh van Orleans met het heele hoff is noch te Fontainebleau,4 alwaer den prins van Condé mede werdt verwacht.5 Den hertogh van Anguien werdt
52
oock gezegt derrewaert te zullen comen.6 Zijne Hoocheit7 ende den marescal de Turenne hebben nae Mentz becomen Bingen, Baccherach, Neustad, Fridelshem, Landau8 ende een casteel bij Landauw, genaemt Magdeburg;9 hebben oock geslagen eenigh volck uit Frankendael10 ende anderen uit Friburg, ende beuit becomen;11 hebben een goed magazijn te Sint Miel.12 Den churfurst van Mentz is te Asschafneburg.13 De stadt had weinigh guarnisoen,14 maer en heeft daerbij gevoecht duizent ruiters. Vehlen ende Gleen hebben haer volck bijeengevoecht te Coblentz,15 verwachtende Lotteringsche,16 ende meenen alsoo haer te vougen met de Beiersche, dewelcke onder Mercy ende Jan de Waert met eenige keizerschen onder Hazfeld zijn over de Necker, passende op hetgunt de Fransoisen zullen willen aentasten,17 dewelcke vergetende het belegh van La Motte in53
Lotteringe18 haer best doen om de cant van den Rijn ende Mosel te bewaeren. Zullen nu gesterct zijn door eenigh volck van Magalotti tot drieduizent ende hoopen den marescal Torstenson daer te crijgen,19 alzoo men zegt denzelve marescal zijn tocht neemt nae Erford, hoewel andere zeggen dat bij Leipsich een slagh zoude zijn gepasseert. Brouai werdt gezegt vier regimenten van Coningsmarck geslagen te hebben,20 Galas ende Enkeford21 met haere zoo keiserschen als Saxensche trouppes in Anhalt haer te stercken. Den vorst van Beieren arbeid zeer om de zaecke van Rakoczy22 te accommoderen, beclagende dat men denzelve niet eer en heeft gecontenteert.23 Van dezelve Rakoczy werdt gezegt dat hij de rivier Tibisco zijnde gepasseert, is in Over-Hongeren. De Oostenrijcsche die te Francfort zijn, toonen niet veel apparentie te zien tot die vrede.24 Don Michel de Salamanca, comende uit Spaignie als ambassadeur nae Munster, is hier doorgetrocken25 ende heeft don Melo, gaende nae Spaig-54
nie, gesproocken niet verre van hier.26 Geen van beide hebben de coninginne-regente gezien. Ontrent Philipsburg werden veele forten gemaect,27 zoodat men het noemt Duitsch Casal.28 Den keizer werdt gezegt te Lintz te gaen, omdat de peste is te Wenen.29Te Rome zoecken de Barbaryns, [die] tevoren zoo hooch dragende zijn geweest, de goede gratiën van den neef van den tegenwoordige paus.30 De nonces tot Wenen, in Spaignie ende Vrancrijck werden verandert.31 Prince Thomas heeft de citadelle van Aste becomen.32 Men zegt daerbij dat het Spaensche crijgsvolck in 't lant van Milan33 door faute van betaelinge mutineren ende dat de boeren haer stellen tegens dezelve. Aen Motte-Odincourt, die nu is te Serviere,34 zijn gezonden vierduizent man, te weinigh om de gelede schade te repareren. Denzelve Motte-Odincourt werdt hier zeer beschuldigt,35 als in het belegh weinigh volck gehadt hebbende ende weinigh cogels ende buspoeder, daer hem nochtans toegezonden was meer gelds ende eerder dan hij hadde begeert. Achthondert uit de vloote van den marquys de Breszé, die hem waeren toegezonden, zijn alle in den slagh gebleven.36 Den grave van Harcourt, verzocht zijnde om
55
derrewaert te gaen, zoect zich te excuseren,37 zoodat in zijne plaetze de marescal de Chomberg werdt voorgeslagen als bekent bij den adel van Languedoc,38 die bij deze gelegentheit extraordinaire diensten can doen. Tarba, een dorp in Catelagne,39 is door overloop van wateren wechgedreven. Den coning van Spaignie werdt gezegt zieck te zijn te Lerida.40 Den marescal Gassion heeft becomen Cambron ende Aguien ende 't casteel van Ruschure in Vlaenderen; heeft zevenendedertich cornetten van de vijant verdreven van Steinfurt.41Uit Portugal comt tijdinge dat daer een nieuw verraed is ontdeckt tegen de persoon van den coning, coninginne ende prince,42 ende om de stadt van Lisbone in brand te steecken. Dat eenige daerover zijn geëxecuteert, onder anderen den marquis de Montalvan, favoryt van den coning van Portugal,43 aen denwelcke den coning van Spaignie belooft had het hertochdom van Bragance.
De coninginne van Engelant is noch te Nevers;44 hoopt te Parijs te comen wanneer
56
de coninginne-regente hier zal zijn. Eenige brieven van haere Majesteit, alsoock van monsieur Germain45 aen den coning van Engelant, zijn bij de parlamentarissen onderschept,46 brengende mede vaste hoope van hulpe uit Vrancrijck voor den coning, hoewel ick hoor dat men hier wel eenige hoope had gegeven, maer dat men nu excuse neemt op 't ongeval in Catelagne. Dezelve onderschepte brieven geven advys dat men den prins [van] Orangie moet disponeren om niet te doen tot voordeel van Vrancrijck, tenzij Vrancrijck den coning van Engelant assisteren. Diergelijcke advysen, voordezen gegeven zijnde als Gravelinge was belegert,47 hebben niet veel geopereert.De havenen in Engelant zijn gesloten,48 men zegt om eenige tumulte die te Londen zoude zijn ontstaen, zoo [door] 't verschil in de religie onder dieghenen die de oude Engelsche voet verwerpen,49 als omdat de articlen van de vrede bij den coning voorgeslagen bij eenige werden aengenomen, bij eenigen afgeslagen.50 In Schotlant is oock een partij voor den coning in wapenen gestijft door de Iersche.51 Die voor den coning zijn in Engelant hoopen dat de Schotten die in Engelant zijn, daerdoor genoodzaect zullen werden
57
nae huis te keeren.52 Den ambassadeur Goring neemt zijn afscheit53 ende werdt gemeent te Caen te zullen blijven om van verre te zien hoe de zaecken van Engelant zullen afloopen, zijnde gehaet bij het parlement ende niet zeer wel bij den coning om te veel oncosten die hij hier heeft gedaen. Den coning van Engelant zend Digby nae Rome.54Aen den churfurst Palsgraef werdt alhier hoop gegeven van dat zijne Hoocheit gestelt zoude werden in 't bezit van de regiering ende justitie in den Pals,55 mids toelatende het roomsche exercitie,56 waerop de zijnen antwoorden dat de roomschgezinden haer exercitie connen hebben in de naeste bisdommen van Mentz, Spier ende Worms. Hier loopen oock geruchten, doch onzeecker, van de doot van den hertogh van Beieren.57
15 Octobris 1644.
Den paus behalven dat hij de nonces verandert, zend drie legaten nae den keizer, nae den coning van Vrancrijck ende nae die van Spaignie om de generale vrede van de christenheit te recommanderen.58 Den paus is out 72 jaeren. Wij hooren dat in de stadt Eisenstad in Hongrie59 de Hussars ende de burgers handsgemeen zijn geworden, ten wederzijde eenige gedoot, eenige gequetst. Den Beyervorst werdt gelooft te hebben vijftienduizent man,60 die ontrent Francfort veele dorpen hebben in brand gesteecken,61 om[dat]
58
de stadt van Francfort haer geen passagie hadde willen verleenen. Heeft oock de boeren tot zevenduizent in wapenen gebracht, maer dewelcken niet en verstaen te dienen buiten haere frontieren. De Beyerschen verwachten niet alleen verstercking van Gleen, Vehlen ende Lotteringen, maer oock duizent paerden, vijftienhonder[t] te voet onder Gil de Haes.62 De partij voor den coninck van Engelant in Schotlant is tot tienduizent man; heeft becomen de steden van Johnston, Dundee ende eenige andere.63 Tot Lisbone zijn oock gearriveert uit Brasyl eenige schepen, brengende tot twaelffduizent kisten zuicker.64Adres: Mijnheer/mijnheer van Reigersberg, eerste raed in den Hoogen Raide in Hollant, in Den Hage. Port 10 st.
In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot uyt Paris, den XV Octob. 1644.
