1200. 1627 november 27. Aan N. van Reigersberch1.

Mon frère,

D'uwen sonder dach, waerbij was den brieff van den coning van Polen aen Dansick, ende de andere van den VIIe Novembris sijn mij op eenen tijdt behandight. De wegh over Brabant can uE. wel gebruycken, maer most gepast zijn op de bode, dye daer arriveert, ....., eer de brieven nae hyer afgaen.

Ick bemercke uyt uE. schrijven ende oock uyt de advysen van Van Mede2, dat de saecken van Claudius3 niet heel quaelick en gaen ende dat de wederpartije

203

't Verlyesen van de Sondt soude groot quaed connen doen. Ick heb advys uyt Emden, dat dye stadt de protectie van de Ansen moede is ende staet nae neutraliteyt. De Anzesteden verlangen oock nae rust ende nae 's keysers gunste.

Ons dyeper met Engelant te engageren waer mijns bedunckens schadelick. Sij en hebben de middelen niet om groot secours te doen te lande ende wat zij ter zee doen, heeft geen naedruck, maer bestaet meest in roverije. Sij waernemen ons de Oost-Indische traffyck ende de visscherije, soo van de walvisschen als van de haering, een groot deel van ons onderhoudt.

Over Vranckrijck vallen wel dye bedenckinge niet, maer houden geen steeck. De massacre van Parijs4 - men vreest noch alle dage hyer voor dyergelijcke -, de ongevoullicheyt (?) van de Franschoysen ten tijde van den hertogh van Plessis5 geven groot bedencken. Ende als nu dye opinie haer waer ingesteylt, soude lichtelijck haer accoord maecken ende de proye deelen t'onsen naedeel. Sonder naerder handeling de saecke blijvende bij het beloofde secours can ons niet redden. 't Is te weynich nae ons gebreck. Het trefves sage ick garen ende heb waergenomen de inclinatie, dye de coninginne-moeder6 daertoe hadde. Maer monsr. de Hayes7, dye sij daertoe gebruyckt hadde, is syeck ende in peryckel van sterven. Staet oock te vresen, dat den cardinael8, sonder dewelcken niet en geschiet ende wyens overgroote authoriteyt van nieuws is gewassen door het goede succes in het eylant van Ré, tot de trefves niet en sal genegen zijn door de onderichting van monsr. d'Espesse9, dye onsen staet stercker voorschildert dan hij is ende soo ick wel weet altijdt in zijne brieven van de trefves ende trefvesmaeckers quaelijck spreeckt. Veele weten wel, dat hij niet meer bequaem is om daer dyenst te doen, hebbende hemselve gestelt buyten credyt. Mair 't particulier gaet boven het publyck ende de authoriteyt van monsr. Defiat10 overweeght alles. Daerentusschen gaet den tijdt voorbij. Een geduyrige paix met Spaignie te besluyten sonder eenige erkentenisse, zye ick niet wel doenlijck in dese hare prosperiteyt. Ende wat staert seecker erkentenisse soude hebben in een staet, dye vol is van eersuchtige ende geldsuchtige menschen, can ick wel bevroeden. Men heeft eertijds gesproocken van onsen lande te brengen onder het rijck11. Wilde de coning van Spaignie sulx toestaen, 't waire goedt, want de constitutie van het rijck is soodanig,

204

Dit alles overleyt hebbende sal ick een ding seggen, dat ick zye, dat het uytstel veeltijds quaed doet. Den palsgraeff12 heeft over eenigen tijdt met voordeel connen handelen, oock den coning van Denemarcken. Nu is voor haer niet ten beste. Hyer moet hem den prins van Orangie aen spyegelen, dye meest bij het landt heeft te verliesen. Wist ick zijne intentie, ick soude dye soucken te seconderen, jae soo sulcx nodigh gevonden wierd ende met 's conincx goede wille conde geschieden mijne woonplaetse daernae veranderen.

Wat d'ambassade alhier te senden belanght, ick heb voor desen geschreven13, dat ick dyenst sal doen nae de luyden sullen zijn, dye hyer comen. Daer blijff ick bij.

Nopende 't gepasseerde van de schepen van den coning14 heeft monsr. d'Espesse hyer geadviseert vrij wat tot naedeel van de onsen, insonderheyt van dye van Numerianus15, op denwelcken oock Severus16 zeer gebeten is, soowel als op Gallus17, gelijck ick uyt zijn eygen propoosten wel heb gemerckt. Dat Caracalla18 blijft daer hij is, vinde ick niet vremdt. D(aer) mocht een arger comen. Evenwel sal ick uE. in 't seecker advisen doen secretelijck, dat hij ......... duysent gulden nu versch van Antoninus19 heeft genoten ende aen twee parthijen beleydt. Dat ....... om wel te advyseren 'tgunt meer tot voordeel van Decius20 als Verus21 soude dyenen, daer dyent wel een vaster ordre te zijn op dyergelijcke saecken, insonderheyt in dese conjuncture.

Hyer is men blijde, omdat d'Engelschen oock het eyland van Oye verlaeten hebbende zijn getrocken in zee. Buckingam22 rust op zijn vertreck, sondt Beaulieu23, een Fransch edelman, vrij aen den coning met vyer ofte vijff andere slechte gevangenen ende alsoo Beaulieu ontwapent was, gaff hem zijn rapier ende banderol, hem biddende aen den coning te seggen, dat hij scheyde met contentement, paert hebbende in de glorie van den coning, als overwonnen zijnde van soo treffelijcken prins. Dese Engelsche courtoisie heeft den coning afgeperst, dat hij oock den baron de Montjoye24 ende andere gevangenen, dye hij hadde

205

Den coning blijft voor Rochelle. De intelligentie, dye hij daerbinnen heeft, opereert nock niet sonderling, nochte oock het canon, dat op de haven is geplant, mids de groote wijtte. 't Landt rondom Rochelle is gedevasteert ende men belet den handel soo veel men can om de stadt tot gehoorsaemheyt te brengen. Middelertijdt monsr. de Rohan27, dye soo braeff hadde uytgegaen, dat hij 't was, dye de Engelschen hadde doen comen, is benauwt ende geretireert soo men seyt in 't landt van Foix. soo eenige meenen om, wanneer hij het te quaed sal hebben, nae Spaignie te vluchten. Verus' moeder28 heeft discoursen gevoert, alsoff dye van Tiberius'29 volck hyer selfs in dese stadt niet en waeren buyten peryckel. In somme, daer is veel perplexiteyt bij de swackste. Ende 't schijnt de luyden van Maximinus30 op eenen tijdt hebben geruineert soo dye sij hebben willen helpen als dye sij niet en hebben willen helpen.

Uyt een briefken van mevrouw van Valckenburch31 uyt Orangie merck ick, dat sij daer maer tamelijck contentement en heeft.

Wilt mij wat advyseren van Harsholtes32 humeur, want van Randwijck33 weet ick wat van ouds ende oock nu nieus uyt den heer van Oosterwijck34. Men doet Arsens35 veel eer, dat men hem soo bidt.

Als ick soude stellen 't latijn van Grol36, soude ick caerten ende memoriën van noode hebben gelijck ick voor desen heb geschreven. Mij dunckt, dat nootelijck van de scheepstrijden ontrent denselven tijdt ter zee gevallen ende van de fortificatiën ten wederzijde ontrent Santvlyet, midsgaders van het canael bij

206

Mijn huysvrouw heeft gesonden om monsr. van der Nat, maer de heele academie van monsr. Benjamin40, daer hij bij woont, is wech te landewaert. Van permissie hyer uyt te voeren weet ick niet, off yet soude zijn te doen in absentie van 't hoff. Sal evenwel omhooren, wetende wat coopmanschap meest begeert werdt.

De Spangnaerden beclaegen haer, dat haer schepen niet eer en zijn gecomen, doch seggen, dat dye op wegh waeren ende vougen daerbij nae haere gewoonlijcken rodomontade, dat dye schrick de Engelschen heeft doen vluchten.

Den resident41 van den keyser continueert mij te versoecken tot vrundschap. Ick heb tot noch toe beleefdelijck geëxcuseert bij hem te gaen.

't Huwelijck van 's conincx broeder42 met de dochter van Florence, waervan voor desen veel discours was geweest, werdt gehouden af te zijn, doordyen den prins van Parma, aen dewelcke zij was belooft, niet geïnduceert en can worden om van zijne pretensiën te desisteren. Ick verstae daer soo terstont, dat den cardinael de Richelieu boven het desseing van een drijvend fort, dat zij dominicatar noemen, in de haven van Rochelle te maecken43, noch een ander heeft, waertoe hij veertich schepen in Bretaigne heeft gecocht, dye hij met vastgemetste steenen wil doen laden ende .... ende deselve doen sincken.

Mij wert verseckert, dat den autheur van dat boecxke, 't welck den tytel voerde van een brieff van den hertogh van Savoyen aen den coning van Enge-

207

Ick heb aen mijn broeder de Groot gerecommandeert47 het proces van de confiscatie. Hij ende mijn vader moveren mij eenige difficultyten over het publique van Delff, 't welck ick hyer bij mij niet en hebbe ende can daerom daerop niet particularizeren. Ick bid uE. de moeyte te nemen om het advertissement, als het gemaeckt sal zijn, te overzyen, gelijck ick oock wel wilde, dat het bij monsr. Stryens48 verders wierd overgezyen ende vooral wel gelet, dat daer niet gestelt en werde, dat mijn onschuldt te cort soude doen. Soo monsr. Couwenburg49 daerover niet en sal seggen (?), waer het goed, dat hij 't mede sage. Soo hyervan yet goeds te verwachten is, sal het oorboir zijn te vorderen, maer soo onpartijdige oordeelen, dat de saeck peryckel loopt, sal het beter zijn op te houden ende te zyen, wat den tijdt sal geven, want het soude mij hyer oock quaed doen, soo men seyde - gelijck mijne vijanden alle occasie waernemen -, dat de sententie van de gedelegeerde rechters van nieus bij de ordinarisse justitie soo veel als geconfirmeert waere. Ick bidde uE. ende de anderen vrunden op alle dese consideratiën wel te letten. Het doet mij hyer veel quaed, dat men meent, dat ick in ons landt ben buyten consideratie. Evenwel doe ick wat ick can.

Eenige slaen voor ter accommodatie van 't geschil over het schip bij de Engelschen van onse rede gehaelt50, dat de Staten de coning vergelding soude doen, niet in gelt maer in schepen. Men houdt hyer, dat de Engelschen 't eenemael nae Engelant zijn, hebbende groot gebreck van vivres. Daer zijn hyer dye veele meenen te weten van de secreten ontdeckt door Montaigu51, dye seggen, dat nevens Savoye ende Lorraine de infante52 oock is geweest van de parthije ende dat Spaignie met Engelant heymelijck genoechsaem was geaccordeert, dat noyt soo groote conspiratie geweest tot renversement van dese croon. Men noemt oock

208

Den XXVII November XVIcXXVII

tot Parijs.

UE. dyenstwillige
H. de Groot.

Adres: Ed. Erntfeste Hoochgeleerde Heere Mijnheer Mr. Nicolaes Reigersberg, raedt in den Hoogen Raide in Hollant. In 's Gravenhage.