Orationem Davausii iam acceperis ea qua habita est lingua, nam postea etiam Belgico sermone impressa est.2 Foederati Ordines dicunt sibi ex postremis e Gallia litteris constare a rege et regina actum eum non probari, neque se ita mandasse.3 Et sane ista beneficiorum in patriam collatorum commemoratio nimia est et exprobrationem sapere videtur; postulata vero, ut sapientiores iudicant, intempestiva, cum certum sit vix centesimum romanensium bonum civem et bene erga rempublicam nostram animatum esse. Quodsi ex maiore libertate mutationem quis speret, cogitandum est eam spem certum non habere fundamentum, praesertim in iis qui de regis Hispaniae in has provincias iure

271

etiamnum durante persuasi sunt, atque ita nihil cum reipublicae periculo facile novandum.

De Latio quid constituere velis expectabo,4 nam ut hic aliquis reperiatur qui eum pro meritis tractet frustra expectaveris.5 Cur Arnouaeus a regina Romam ire iussus fuerit,6 cur se clerus et parlamentum opposuerit, ex litteris tuis cognoscere non potui, quare eius rei merita latius discere avebo. In ecclesia romana serio cogitari de restituendis publicis paenitentiis et differenda in secretis confessionibus absolutione laetus intelligo; illud male me habet quod reformatorum coetus alicubi claudi, ubique vero libertatem accidi audio, nequedum ille modus est uniendi ecclesiam.

Hic iam nihil fere habemus Conventu Ordinum in duas septimanas intermisso.7 Post id tempus de rebus Suedicis et Danicis aliquid statuetur. Pacem in Italia factam intelligimus,8 quo magis de filii maioris negotio sumus solliciti.9 Dissertationem Graswinkelii de iure praecedentiae,10 etsi magnam satis, quia publicam tractat controversiam per nuntium mitto, de qua iudicium tuum expectabo. Interea et ipse percurram, nam nunc primum accipio exemplar.

Deus te, tuam, tuos sospitet. Vale,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

Hagae, XXVIII Martii, postridie natalis tui anni 1644.11

Jacobus Laurentii12 contra medicorum regulas postquam satis evomuit vivere desiit.

Adres: A monseigneur/monseigneur l'ambassadeur de Suede, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 6 April.

En in dorso: 28 Martii 1644 W. de Groot.

Notes

1 - Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 300. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6768, beantw. d. no. 6803.

2 - Grotius had al kennis genomen van het ‘Extrait de l'Harangue du comte d'Avaux, ambassadeur extraordinaire du Roy tres-chrestien Louys XIV, faite en l'Assemblée des ... Estats Generaux des Provinces Unies, en la Haye le 3 du mois de Mars’; vgl. no. 6780. In de Nederlandse bewerking heette het pamflet met het pleidooi van de Franse gevolmachtigde Claude de Mesmes, graaf van Avaux, ten gunste van de geloofsvrijheid van de katholieken in de Republiek: ‘Auctentijc extract wt de propositie van den grave van Avaux, extra-ordinaris ambassadeur ... van Vranckryck; aengaende de paus-gesinde hier te Lande, gedaen in de Vergaderinge van de ... Staten Generael in 's-Gravenhage, den 3 Martii 1644; midtsgaders de resolutie van hare Ho. Mogende, den selven dito, daer over genomen, ende aen de voorsz. Heere Ambassadeur gecommuniceert’, Dordrecht 1644 (Knuttel, Cat. v. pamfl. nos. 5105-5107).

3 - Het pleidooi was niet voorzien in de instructie die de Franse gevolmachtigden op 30 september 1643 in ontvangst hadden genomen (Acta pacis Westphalicae; Instruktionen, p. 139-149). In een schrijven van 19 maart 1644 merkte de Franse staatssecretaris Henri-Auguste de Loménie, graaf van Brienne, echter op: ‘Sa Majesté a trouvé rude que Messieurs les Estatz ayent si peu considéré ses offices qui tendoient au soulagement des Catholiques ... mais l'estat des choses et les règles de la prudence prescrivent qu'on dissimule’; zie no. 6690, en Acta pacis Westphalicae; Die Französischen Korrespondenzen I, p. 8-9.

4 - Willem de Groot had de Responsio ad dissertationem secundam Hugonis Grotii, de origine gentium Americanarum van de geograaf Johan de Laet (BG no. 733 en BsG no. 214) meegezonden met zijn brief van 15 maart (no. 6765).

5 - De Amsterdamse hoogleraar Gerardus Joannes Vossius had Grotius in november 1643 gewezen op een initiatief van de in de Republiek woonachtige Fransman Robert le Comte (nos. 6057 en 6553 (dl. XIV)).

6 - De jansenistische theoloog Antoine Arnauld, auteur van de geruchtmakende memorie De la fréquente communion où les sentimens des Pères, des Papes et des Conciles, touchant l'usage des sacremens de pénitence et d'eucharistie sont fidèlement exposez, Parijs 1643. Op 11 maart ontving hij van de koningin het verzoek om zich naar Rome te begeven ‘pour rendre raison de sa doctrine au pape’.

7 - De Staten van Holland gingen op 24 maart voor veertien dagen op paasreces (Res. SH, dd. 24 maart 1644).

8 - De geruchten liepen op de feiten vooruit. Op 31 maart 1644 werd te Ferrara de vrede getekend in het conflict van paus Urbanus VIII met Venetië, groothertog Ferdinando II van Toscane, Francesco I d'Este, hertog van Modena, en Odoardo Farnese, hertog van Parma, over de rechten op het hertogdom van Castro.

9 - Cornelis de Groot mocht nauwelijks meer hopen op een aanstelling in Venetiaanse legerdienst.

10 - De Dissertatio de iure praecedentiae inter serenissimam Venetam rempublicam et serenissimum Sabaudiae ducem, opposita dissertationi iussu serenissimi Sabaudiae ducis evulgatae, van de Haagse advocaat-fiscaal mr. Dirck Graswinckel was zojuist van de persen van de Leidse Elzeviers gekomen.

11 - Grotius was op eerste Paasdag (27 maart 1644) 61 jaar geworden.

12 - De Amsterdamse predikant Jacob Laurentius, opsteller van de geschriften Hugo Grotius papizans, Amsterdam 1642 (BsG no. 306), Hugonis Grotii epistola ad Jacobum Laurentium anatomizata, Amsterdam 1642 (BG no. 1204 en BsG no. 307), en Idolum Romanum. Paepschen af-god, dat is, wederlegginge van de verdedinge des paepschen psalters van Bonaventura. ... Toe-ge-eygent den heer Hugo de Groot, Amsterdam 1643 (BG no. 297 en BsG no. 323), was op 19 maart overleden (Biographisch Woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland V, p. 623-631).

Searchform

Fulltext search

Metadata search

Search domain

6787. 1644 maart 28. Van W. de Groot.1