2856. 1636 november 28. Aan A. Oxenstierna1.

Excellentissime Domine,

Mitto orationem, qua regem2 a bello reducem salutavi 12/22 mensis hujus, brevem, quod amant reges, Franci praesertim.

Respondit rex benigne gaudio sibi semper fore res Suedorum laetas; ab ipsis hoc anno initium bene gerendae rei factum; Gallos exemplum secutos, magnos Hispani3 fuisse conatus - de imperatore4 tacebat -; bene evenisse, quod

532

Constat Corbiam deditam Italis contradicentibus, qui in praesidio erant, Hispanis, quae gens alioqui in tutandis oppidis minime ignava est, volentibus, ea de causa eum6, qui praefecti7 locum implebat apud Atrebates in vincula datum8 sunt qui dicant. Id nisi sit, latuit sub negotio arcana cum cardinali Hispano9 pactio, quam credibilem faciunt nuntii pontificii10 ad festinandum conventum Coloniensem labores.

Est ibi Guenettius11: in itinere sunt Alcala12, Melo13, cancellarius Mediolani14 et pro Gallis cardinalis Lugdunensis15, cujus se rationem ut legati Gallici, non ut cardinalis habituros testantur Hispani.

Dixit mihi legatus Venetus16, cum nuntius pontificius suscipere in se nollet operam obtinendi liberi commeatus pro Suedicis legatis17 ab imperatore, se per eum, qui res ibi Venetas agit18, id negotium agere.

Acturum tantundem S. Chaumontium19 apud Sublimitatem Tuam aut eos, qui Suedicis rebus praepositi sunt20, pro legatis Saxonis21 aliorumque.

Dixi ego incompertum adhuc mihi, quid factura esset Suedia, tum eorum memor, quae pridem ex Sublimitatis Tuae literis cognoveram22, tum ex auctoritate ea, quam ibi habiturus est pontificis legatus, e praesentia Poloni23, ex omnium pontificiorum in nos odio multa augurans nobis aut noxia aut inhonora.

Libenter intelligo optare et Batavos, ut alibi sua res agatur, cum omnibus ad pacem, si ita successerit, praeparatis possit addi lex, ne conventa ante valeant, quam et cum Gallis convenerit. Sed hanc ego curam Tuae Sublimitatis summae prudentiae relinquo.

Angli nihildum confecere: spem conficiendi foederis neque tam propinquam

533

Discessus duorum principum25 a Lutetia rege insalutato, qui in propinquo erat, nihil dum mali parturire videtur. Comes Suessionensis Sedano, quo profectus est, scripsit se nec quicquam cogitantem, quod regi displicere posset nec male de Gallia meritum abiisse libertatis retinendae causa, cui malum strui multis indiciis comperisset.

Creditur cardinalis ultro submisisse homines, qui ei metum carceris facerent, ut sic ipsum sicut olim reginam matrem26 Gallia extruderet, minus e longinquo nociturum.

Susurrabant quidam cum duce Bulionio27, Sedani principe, ejusque avunculo principe Arausionensi28, aliquid in cardinalem Riceliacum, de quo conquerendi causas illorum uterque habeat, moliri comitem. Eam suspicionem ut avertat, dicitur comes obtulisse regi paratum se, si is velit, abire in Helvetiorum fines, ubi Novum Castellum affinis ipsius Longavillanus29 tenet.

Frater regius Blesis scripsit factum se alieni metus participem, daturque opera, ut in aulam pertrahatur, quo minus spei in eo habeant, quibus praesentia displicent.

Socova in Vasconiae ora tribus castellis ab Hispano munitur, ad exscensus faciendos naviumque receptum aptissimus locus.

Bressiam incendiis populationibusque incursat Gallasianus30 miles. Cardinalis Valetta31 et dux Bernhardus32 Burgundiae ducatum tueri posse satis habent.

Placentia adhucne defendatur an jam in Hispanorum sit manu, dubitatur, planeque conclamatae judicantur res principis illius33. Perdidit illum et res ibi Sabaudus34 Gallicas spe ipsi ab Hispano facta, ut per pacem Pignerolum recuperet; jamque palam frater ejus cardinalis35 Romae Austriacis partibus se applicat suscepto Germaniae patrocinio. Itali omnes, et36 in his Veneti, pacem ardenter optant.

In Valle Telina nihil agitur. Perstat rex in illis, quae praescripsit antehac multorum Rhaetorum animis ad Austriacas amicitias respecturis, nimirum quod futura pericula subire malint quam jamnunc certam servitutem.

Literae Constantinopoli datae 12 Sept. novi Cal. ajunt visiro37, qui in Persas bellum gerit, res prope omnes deesse necessarias, ex mille quadringentis,

534

Dici et ab iis, qui Babylonae praesidium habent, fugatum Achmetem bassam39. De sultani40 in Asiam itinere nullos etiamnunc sermones esse; sed naves mitti, quae alimenta militi ferant. Abiisse ab ea aula Poloni legatum41, de Moldavia irritus labor. Dictum ei Tartarorum populationibus finem facturum Turcam, si ipsi Cosaccos compescerent. Spem ei aliquam factam abducendi Cantanutii42. Ceterum servorum nulli libertatem impetrasse nec immunitatem iis, quae asportabat demtis, quae ipsius usibus erant, necessaria. Tartarorum chanum Precopensem43 id agere, ut se in gratiam sultani restituat pollicitus nihil sibi commune cum Cosaccis fore. Dissimulari a Turca offensas et, si fidem praestet, spem ei fieri amovendae classis, quae in ipsum immissa fuerat.

Fratrem Bethlehemi Gaboris44 Stephanum45 donis ambire sultani bassarumque amicitiam. Iamque effecisse, ut sangiacis, qui in proximo sunt, praeciperetur, suis ut copiis auxilio essent, quo procerum Transilvaniae consensu dejecto Ragosckio46, in eum principatum inducatur. Ragosckii, qui in aula fuerant, legatos47 nihil eorum, quae voluerant, obtinuisse.

Ex Italia praeter quae dixi discimus Genuates satis se medios gerere.

Esse ad Vada Hispanicas naves longas itemque Etruscas; alias naves XIII per Neapolitanum regnum, per Hispaniam novem armari, ut Gallis opponantur, quorum in insulas conatum haud valde metui. Crequiacum48 nihil posse exhaustis copiis.

Cardinalem Riceliacum, si qua res anxium habet, haec est, quod neque pacem vult serio, quanquam invidiae declinandae aliud prae se fert, neque ad alendum bellum pecunias reperit sine odio ac periculo.

Pendet adhuc consultatio, an imminuta parlamenti Parisiensis omnium augustissimi jurisdictione, duo erecturi sint nova, Lugduni alterum, alterum Pictavii, ut ex eorum dignitatibus ingentes summas faciant. Proponuntur et alia non minus difficilia: quorum metu magnum apud omnes Ordines est pacis desiderium.

Heufdius49 de pecunia debita adhuc trahitur dicitque maximam partem perire interusuriis. Nihil ita collectim datur, ut usui esse possit.

Comes Egmundus50 natus domo ut perillustri regumque affinitatibus saepe

535

Die 21 Novembris novi Cal. cardinalis Valetta ad Marsiliacum erat prope Lingonum oppidum, Lotharingium54 versus ducere cogitans militem ad terras minus exhaustas.

Gallasiani exercitus pars major ad Ararim haerebat Lamboio55, qui ipse nuper vix elapsus est Gallos equites cursores, cum decem cohortibus, quas regimenta vocant, Rhenum transiit. Ardet eum insequi dux Bernhardus Vinariensis eaque de causa in aulam hanc venturus accipiendis mandatis creditur.

Postremae ab Italia literae nuntiant Placentiam centum quinquaginta equitibus, musquettariis trecentis non amplius defendi. Hispanos in via, quae Parmam ducit, castellum fecisse et loca in montibus intersitis occupasse. Cerbellonis56 cohortes ad minorem numerum reduci, quo pauciores sint ductores minusque impendii. Ex Hispana classe, quae ad Vada est, peditem in terram exponi ob curam valetudinis. Frumenti exportationem vetitam in agro Mediolanensi, aliaque edici, quae victum faciant parabilem.

Duos milliones et dimidium a civitate Neapolitana sperat regni ejus rector57, et cum Florentinis mercatoribus agitur, ut pecuniae aliquae Mediolanum transmittantur.

Dimissi sunt, qui in usum classis detenti erant, nautae, pars maxima Belgae, minore per hiemem a Gallis metu et ab Hispania atque aliunde accitis, qui naves impleant.

Praeter haec nihil nunc habeo, nisi perpetuum illud, Deum ut precer, Excellentissime Domine, pro reginae rerumque Suedicarum ac Tuae Sublimitatis salute.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius58.

18/28 Nov. 1636.

Quidam Gallos et Anglos cum Austriacis jam putant convenisse, sed tegi conditiones, ut honos confecti negotii pontifici servetur. Arondelius59 dicitur adhuc haerere Ratisbonae. Et quando nos sua celant etiam Angli, metuo, ne quid Polonici subsit.

536

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.