110

5064. 1641 februari 16. Aan N. van Reigersberch.1

Mijnheer,

Op eenen tijd heb ick ontfangen twee van uE. brieven van den 28 Ianuarii ende van den vierde Februarii.2

Aengaende Engellant men siet claerlijck dat den coning andere intentiën heeft als het parlement, 'twelck gebleecken is oock aen een roomsche priester3 bij 't parlement gecondemneert ende bij den coning door pardon gesalveert. Op het huwelijck met de dochter van Engellant4 staet veel te discoureren, op de opentlijcke ende heimelijcke conditiën ende off het is om ernst ofte om tijd te winnen. Ick wenschte den churfurst palsgraef5 daer mochte gaen met des conincx beliefte om sijne saecken waer het mogelijck te vorderen, waeraen ick twijffele. Den coninc sal apparentelijck middel soucken om de saecke van den eertsbisschop6 te trecken in longeur. Van 't leven meene ick niet dat hij peryckel loopt. Comt hij in den Tour, hij sal daer wel uit raecken mettertijdt. Den ambassadeur alhier,7 wiens swager Northomberlant groot credyt heeft in het parlement, seit mij dat noch in den staet nochte in de kercke iet anders sal vallen als hetgunt geweest is ten tijde van de coninginne Elisabet. De coningen moeten bijwijlen toegeven, maer mettertijdt ende goeden raed connen veel te boven comen.

Van d'heer van Beverweert8 hadde ick geene vermaening gedaen, omdat ick de coustume ken van Vrancrijck, die in het eerste rouw sijn ende daernae veel toegeven, 'twelck sijne Ed. wel verstaende, alsoo hij getracteert wierd bij den grave van Chavigny,9 seide dat hij ongeluckigh was gecomen te sijn in Ianuarius, alsoo men van de Hollanders alhier niet gewoon en is werck te maecken dan in Maert ende April. Naedat hij ongedeckt den coning had gesproocken, heeft men in sijn paspoort gestelt: ambassadeur extraordinarie de nostre très-cher cousin le prince d'Orange.

Den hertogh van Longueville10 heeft apparentelijck den prins van Orangië niet veel willen toegeven om twee redenen, ten eerste omdat hij pretendeert bij acte van de coningen ende Staten gesubstitueert te sijn aen de princen van het bloed van Vrancrijck ende dat om de diensten eertijds gedaen bij den comte Dunois, bastard d'Orléans,11 ten tijde de la Pucelle, ten tweede om 't recht dat hij meent te hebben tot Orangië, waervan de prescriptie noch onlancx door nieuwe instantie voor het Grand Conseil is geïnterrumpeert ende, soo veele rechtsgeleerde meenen, niet en is buiten apparentie van fundament vanwegen eene oude substitutie. Dat men

111

Die van Amsterdam behooren te arbeiden om alle personen die aldaer de vrijheit beminnen, te disponeren tot eenicheit ende door resolutie van de Staten alle wortelen van onlust wegh te nemen. Welck geschiet sijnde, sullen buiten twijffel de crijgsluiden aldaer garnisoen houdende gehouden sijn in het stuck van de regiering van die provincie haer te reguleren ende niet nae de commandementen die uit Den Hage souden mogen comen. Dit ende 't privilegium de non evocando13 sijn de rechte fundamenten van de vrijheit.

't Is niet quaed dat de woorden van de heer Ripperda14 sijn gestelt in de acten van Hollant, maer de groote menichte van dieghenen die door deselve wegh in de regiering sijn geraect, sal hem geduirende sijn leven voor eerlijck doen passeren. De posteriteit, wanneer sij de vruchten daervan sal voelen, sal misschien anders oordeelen.

De alliantie tuschen Swede ende Vereenigde Nederlanden15 is inderdaet van geen importantie, maer ingestelt tot groot gerucht, gelijck oock de myne van sooveel schepen ten oorlogh gereed te maecken. UEd. seit seer wel dat die gestaedige ende hooge negotiatiën ende veroorsaect door het aennemen ende onderhouden van crijgsvolck boven macht, mettertijdt swaerlijck moet uitbersten. Maer wie sal dat steuiten.

Ick danck de heeren die om mijne gesontheit dencken, bidde Godt om de haere ende dat sij oock mogen dencken om de gesontheit van den staet, die mij mede eertijds, nu, sonder mij, haer is bevolen.

In Portugael dient wel iemant te gaen meerder kennisse hebbende van taele ende historie als wel doet monsieur Euskercke,16 alsoo aen het voeden van soo teere beginselen veele is gelegen. Soo die nieuwicheden stant grijpen, can veel soo verwacht als onverwacht daerbij comen.

Het uitstroyen van de propositie van Bruissel17 meene ick dat gaet buiten de waerheit, doch evenwel sijn die provinciën in quade poincten ende bij continuatie van 't verloop van de saecken van Spaignië soude licht aldaer oock remuement connen vallen tot voordeel van de Vereenigde Nederlanden, indien men op de vrijheit van deselve landen ende op de belofte in materie van religie fundament conde maecken.

't Middel voorgenomen tot beveiling van de zee is niet vremd. Ick en sie in Vrancrijck gantsch geene ... stellen tot vrede, bijsonder de saecken sooseer gaende tot haer voordeel ende 't beleid sijnde in de handen van een persoon die de opperste eer meent te sijn de limyten te verbreiden.

Den Beyervorst roept om vrede, soolang ons leger hem soo naebij is. Daernae sal hij weder sijne oude gang gaen. Ende den coninck van Denemarcken soect maer sijn particulier. Ick heb mijne opinie geseit18 van de comste van den grave van Auersperg; sal garen het progres verstaen.

In Engellant mogen de geestelijcke in haere synoden wel eenige canones maecken van de clericale discipline, maer connen de gemeente niet verbinden sonder geauthoriseert te sijn bij het parlement. Selff het clericael raeckende mogen sij niet statueren sonder 's conings consent

112

'tGunt uE. adviseert van de geretardeerde vlooten uit West-Indië20 is van groote importantie ende dient daerop gelet. Dat Mascarange21 is van de partij van den nieuwen coning gelove ick, alsoo een van denselven naem22 bij denselven coning als ambassadeur is gesonden aen de Catelans. Evenwel hoore ick dat in Brasyl de Hollanders al van veel schade hebben geleden. Den haet tegen de Castillanen moet groot sijn, dewijl de conspiratie soo lang heeft geduirt ende onder sooveele personen secreet is gebleven.

Die van Seelant dunct mij niet dat seer geobligeert waeren tot de congratulatie daer uE. van schrijft,23 uitgenomen van het huwelijck.

Van den man van Verus24 te sien ofte niet te sien stel ick garen aen Iovinianus'25 discretie. Ick meene sijne Ed. wel sal doen daerin te volgen de coustume van anderen van sijn collegie. Dit is wat breder geschreven, opdat uEd. op een ander tijdt, als ick mischien minder tijd sal hebben, mij excuserende als persisterende circa generalia bij 'tgunt alhier ende voor desen geseit is.

16 Febr. 1641.

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 16 Feb. 1641.

In dorso staat met andere hand:26 Brieven van De Groot, Rijgersbergen.