304

6804. 1644 april 9. Aan N. van Reigersberch.1

Mijnheer,

De theologische questiën alhier slapen noch niet. Doctor Arnaud laet zich noch niet vinden,2 ende de Sorbonne heeft noch haer advys over zijne zaecke niet gegeven op het verzoeck van de coninginne. De jesuïten beclagen haer zeer over een arrest tegen haer gegeven bij het parlement van Renes.3 Van de handeling met den hertogh van Lorraine werdt verscheidentlijck gesproocken.4 Eenige zeggen het accord met Vrancrijck gesloten te zijn; dat hij zijn volck, die voor Falkestein5 ende aen de Rijncant waeren, vandaer heeft ontboden nae de Moselcant ende dezelve - dat is die willen - zal overgeven aen Vrancrijck, oock La Motte,6 ende dat alle andere steden ende forten die nu in handen zijn van Vrancrijck daerin zullen blijven tot de generale vrede; dat hij middelertijd zal genieten het incomen van zijne landen. Andere zeggen dat hij ten zelven tijde als hij met de Fransoisen handelde, had een‹ig›e genoemt Ville te Bruissel,7 gedenckende oock dat hij voordezen gezegt heeft driemael bedrogen te zijn bij Vrancrijck ende haer maer eens bedrogen te hebben, dat hij daerom noch twee reisen goed heeft. Daer zijn daer oock die vresen zoo hij [in] Vrancrijck comt, dat hij eenige factie zoude mogen aenrechten met het huis van Guize ende haere verwanten, waeronder is den hertogh van Vendosme.8 Die van het Paltzische huis wenschen dit accommodement niet, hebbende gehoopt dat haere zaecke gelijckelijck met de Lorrainsche te Munster ende Osnabrug zoude werden gehandelt.9

305

De trouppes beginnen te gaen nae de frontieren ende zullen haer in 't velt begeven zoo ras als daer voeder zal zijn voor de paerden, 'twelck men verhoopt te zullen zijn in 't beginsel van Mei. Den hertogh van Orleans hoopt te hebben vierentwintichduizent te voet, zevenduizent te paerd ende dreigt Sint Omer ofte Camerijck.10 Den hertogh van Anguien zal mede een groot leger hebben tot defensie van Picardië. Twee vliegende legers zullen gecommandeert werden bij Villeroi ende Gassion.11 Den marescal de Turaine, hebben[de] drie regimenten te paerd gelaeten in Lorraine, is voorts met vier ofte vijf stucken geschuts getrocken in 't graefschap van Bourgogne12 om eenige cleine, onvaste steden te vermeesteren ende zijn volck daer te verfrischen. Achtienhondert paerden, hier zeer duir gecocht, zijn tot zijne verstercking gezonden ende zes paerden met gelt geladen gecomen tot Basel.13 Binnen Uberlingen is door schepen wat provisie van speck ende caes ingebracht,14 't verleng van haere miserie.

In Italië hapert de vrede op de qualiteiten, alzoo die van de ligue zeggen geen oorlogh aengenomen te hebben tegen de Apostolische Stoel.15 Die van Venetië hebben het casteel Francolin;16 lichten veel volcx in de Grisons, in Switserlant ende bij Constance. De Barbaryns17 ter andere zijde hebben patenten gegeven voor tweehondert capitainen ende wapenen ende amunitie gecocht tot vijftichduizent croonen. Prince Thomas hadde gemeent eenige conquesten te doen in het Milanees,18 ziende veele plaetzen quaelijck

306

Brieven uit Francfort zeggen ons dat Haezfeld zoude met eenigh renfort uit Beieren gaen tot hulpe van den coning van Denemarck, hoewel andere schrijven dat den hertogh van Beieren zulcx zoude hebben geëxcuseert, gelijck den keizer hulpe aen den churfurst van Colen,22 waertoe hij verzocht was. In alles23 hoopen de keisersche en de catholycken te hebben dit jaer drie groote legers onder Gallas, Haezfeld, Mercy; drie minder onder Goetz, Lamboi, Jan de Waert.24 Den keizer heeft een manifest uitgegeven tegen Ragosky,25 de Saxensche meende Leipsich de vivres af te snijden,26 maer den tocht van de heer Conincxmarck zal de zaecken aldaer veranderen.27 Tubadel28 hoopt Falkestein te ontzetten. Eenige te Francfort meenen den keizer zijne commissarissen van Munster ende Osnabrug te huis zal roepen om de Fransoisen te betaelen voor dat zij anderen zoolang

307

Uit Engelant hooren wij dat de heeren die bij den coninck te Oxford zijn ende haerzelve den tytel geven van parlement die van het parlement tot Londen als rebellen hebben verclaert,31 zijnde bij haer genoemt geweest verbreeckers van de wetten, al olie in 't vier, de partijen noch zijnde overal zeer gelijck, hoeveel men zegt dat eenige provinciën haere gedeputeerden van Oxfort thuis roepen, dat Glocestre is ontzet32 ende dat de stadt Neucastel eindelijck zal moeten vallen in de Schottsche handen.33 Den eertsbisschop van Canturberg, naedat hij laest geweest zijnde voor het parlement wedergebracht waer nae de Tour, toonde een quade uitcomste van zijne zaecke34 te verwachten, hebbende gemerct de onstuimicheit van die luiden.

De synode die tot Londen is, hadde brieven geschreven, gelijck nae veele andere quartieren,35 alzoo mede aen de gereformeerde kercken van Vrancrijck. Een van de predicanten van Charenton36 heeft den brief gesloten gebracht aen een van de secretaires d'estat van den coning volgens d'ordre die haer over eenigen tijd over uitheemsche brieven gegeven is. Den raed van den coning heeft den brief geopent, gelezen ende bij haer behouden. Men handelt noch met den hertogh van Bouillon over de wisseling voor Sedan,37 ende de zaecke van den hertogh van Espernon staet in poincte van accommoda-

308

De Fransoisen slaen voor om de vrede te maecken tusschen Swede ende Danemarck, dat men de twee casteelen van de Sond zoude stellen in handen van de Switsers, haere vrunden.40 De coninginne-regente van Vrancrijck heeft last gegeven om het kindt dat verwacht werdt van de coninginne van Polen41 op den doop te houden in haeren naem. 'tGunt gezegt werdt van den inval in Castille, daer en is niet anders van dan dat op de frontieren tusschen de Castillanen ende Portugezen eenige rencontres zijn geweest van geringe importantie. Men begint hier te geloven dat de Castillanen in Catelagne onder schijn van Flix te willen aentasten intentie hebben op Lerida.42 't Garnisoen van Orange zijnde vermeerdert, eenige stucken van het casteel op de vesten van de stadt gebracht, eenige poorten toegemuirt, schijnen teeckenen te zijn van eenigh mistrouwen.43

9 April 1644.

Mijn zoon Diderick44 op mijnen brief aen den churfurst van Beieren heeft oorlof gecregen om te vertrecken, betaelende rantzoen.

In dorso staat in een onbekende hand: Den 9 April 1644.