3979. 1639 februari 19. Aan L. Camerarius1.

Illustrissime domine,

De Brisaco justa est Excellentiae vestrae sollicitudo in literis 7 Februarii datis2. Perstat aula cupere urbem. Dux3 in aulam nondum venit et causas habet justas appropinquante belli gerendi tempore, quod ipsum in Germania impendi quam in Burgundiae comitatu publice4 utilius fuerat. Gallorum multi, nec protestantes tantum, sed et alii, ipsi Galliae tutius ac conducibilius fore existimant Brisacum duci et rebus propinquo et vigilanti custodiendum relinqui, simul efficacius id fore ad amicitias Germanorum retinendas aut quaerendas. Videbimus, an rationes istae et ducis constantia plus valiturae sint quam cupiditates Gallorum.

Lotharingi ducis5 interceptae sunt literae, quibus non dissimulat ingens dedecus imperatoris6, ni hic annus prioris anni peccata corrigat.

Ubi redierit huc marchio Villa7, videbimus, ecqua spes sit ducem illum ad Gallorum partes transducendi. Ego id vix fieri posse arbitror.

D. Bannerii8 tam bonus prae hostili exercitus, praeterea colloquium ita deproperatum cum D. Davausio9 aliquid nobis magni pollicentur.

106

De pace nihil sperari potest, quamdiu pro Batavis negatur diploma, quale datum olim fuit. Haec hostium tergiversatio causam nostram meliorem facit.

Imperator videtur caetera post Brisacum ponere; itaque sedem positurus in aliqua urbe, quae a Rheno non multum absit. Rex10 autem Galliae et cardinalis11 concessuri putantur ad Belgicae fines magna ad eam partem successuum spe. Interim vastitas agrorum, populorum miseriae, et si Persa12, quod et hic creditur, ad pacem adigatur, gravis primum Pannoniae Turca13, mox metuendus et aliis, magna sunt ad dandam accipiendamve pacem argumenta, nisi spes ut agricolas, ita principes aleret, meliora sibi semper in futurum ominantes.

Nacti sunt largiendo Veneti potentes amicos, per quos sperant in gratiam sultani se posse restitui; quo et Gallia allaborabit parato jam ad iter legato illuc ituro Lahaio14 nomine.

D. Hagae15 periisse ex16 naufragio fructum diuturni laboris et literatis, quam is attulerat in qua se exercerent17, materiam, dolendum sane. Sed maxime mors patriarchae Cyrilli18 et, quae inde consecutura est, rerum mutatio.

De episcopis dejectis et coitionibus armatis Scotorum contra regis19 voluntatem intellexi et ego. Cumque etiam e Batavis duces ad se rex vocet, videtur res utrinque ad vim spectare et ad illa domestica versis regni curis mansura domus Palatina, quo nunc est in statu, id est, miserrimo. Nec aliud hic, quod dicam, habeo quam τῶν ἀδοϰήτων πόρον εὗρε Θέος20.

Cepit jam dux Vinariensis in comitatu Burgundiae Nazaretum oppidum. Alterum S. Claudii oppidum ad pactiones venit. Arx Iouxia firmissima in eo tractu obsidione ab eo premitur. Castra et quae loca comitatus vicinorumque montium in potestate sunt ducis plena sunt21 frumenti, vini, laridi. Neque minus Brisacum, quo et XXX machinas novas misit dux, videturque ipse eo se transferre velle. Comitatenses Burgundi ad Orsanum sub principe Francisco22 se colligunt ipso duce Lotharingo tenente se ad Remiremontium et consiliorum quae capiat incerto.

Caesariani quae circa lacum sunt Constantiensem implevere alimentorum copia; militem, qui in Franconia hyemavit, in Sueviam revocant; literis et promissis tentant primos Vinariensium23, atque ipsum ducem, qua de re literas immensa pollicentes, sed24 apud tam constantem animum inanes vidi. Ex iisdem caesarianis ductorum non pauci Viennam ivere consultatum de hujus anni rebus. Non nimis

107

Hohentwilae quoque praefectus Widerholtius26 cessator non est. Cepit is modo Dutlingam. Magnae duci Bernhardo, magnae D. Bannerio ostentant se occasiones, si pecuniae non desint27.

Deus cuncta ad bonum regat universalis ecclesiae ac Excellentiam vestram sospitet.

Excellentiae vestrae sincero cultu observantissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 19 Februarij 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: R. 16/26 Febr. 639.