eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    5152. 1641 april 20. Aan N. van Reigersberch.1

    Mijnheer,

    De preparaten ten oorlogh sijn hier niet quaed: onder den hertogh van Lorraine,2 dewelcke nu nae Bar is vertrocken, naedat hij de hertoginne sijn huisvrouw3 drie uiren lang ge-

    250

    sproocken heeft in presentie van den bisschop van Lisieux,4 voorts onder de mareschaux van Chastillon ende La Millerai ende den grave van Guiche,5 neve van den cardinael. Maer Sedan geeft hier bedencken, alsoo mijnheer den cardinael seit verseeckert te sijn dat den hertogh van Guise ende die van Bulion het tractaet met Spaignië, langen tijdt beleidt door den gouverneur van Lutsenburg,6 hebben geteickent ende vijfhondertduisent gulden van den cardinael-infant ontfangen, sonder dat mijnheer den cardinael opentlijck noemen wilde den grave van Soissons, hoewel die gehouden werdt het hooft te sijn van de partij ende sich sooverre heeft verclaert dat sijne Altesse in persone is gegaen buiten Sedan ende met wapenen heeft aengetast 's conincx soldaten die de toevoer uit Lutsenburg nae Sedan gaende wilden beletten. Men hoopt hier dat mijnheer den prins van Orangië door de hertoginne van Bouillon,7 die in Den Hage is, een goedt accommodement sal tewege brengen, opdat de forces van den coning tegen den vijant gedestineert niet op andere plaetsen getrocken en werden.

    In Italië heeft den prince Thomas het tractaet met Spaignië volcomentlijck gesloten ende Maserati8 gesonden nae Spaegnië om daer te haelen de ratificatie ende sijne vrouw ende kinderen.9 Den coning van Spaegnië belooft bij hetselve tractaet boven de vijfduisent mannen te voet, vijftienho[nde]rt paerden die hij hem in handen geeft, noch vijftigduisent croonen ter maendt in de ses somermaenden, twintichduisent in de wintermaenden om daermede te onderhouden de reste van sijn leger, 'twelck hij meent te maecken soo uit Piedmontoisen als uit Duitschen ende Bourgognons. Den coninck van Spaegnië om dit tractaet te voldoen ende op andere noodsaeckelijckheden te verzien, soeckt geldt waer hij can ende schijnt dat eenige goede sommen sal becomen van den hertogh van Toscane ende die van Modena10 bij leening, ofte oock van den gemelde hertogh van Toscane bij vercooping van eenige plaetsen als Pontremolio.

    In de Grisons sijn twee die Planta11 laestmael hadden doen ombrengen, in de gevanckenisse gestorven, de eene door vergift, d'andere doorschoten, 'twelck men seit beleidt te sijn door de eigene vrunden van de gevangenen om de oneer van de executie te ontgaen. De Switsersche generale landdagh te Baden12 is gescheiden sonder resolutie, niet naelaetende als zaet van oneenigheit, soodat nu de roomsche ende de protestanten elck apart haere raedslagen houden,13 de roomsche om 't belegh van Constance, soo de Franschen hetselve voornemen wilden, te beletten, de protestanten om te letten op 't versoeck bij Vrancrijck gedaen om volck aldaer te lichten, welck versoeck die van Bern ende Valles simpelijck hebben geconsenteert, die van Glaren ende Abbezelle niet anders dan met conditie dat de gelichte Switsers niet en sullen dienen dan in Vrancrijck tot defensie van de steden ende plaetsen, welcke restrictie den ambassa-

    251

    deur van Vrancrijck14 gantsch niet en wil aennemen, seggende dat sijnen coning volck begeert die hem dienen overal daer het sijnen dienst vereischt.

    Montaigu,15 een van de gebannen uit Engellant, is hier.

    Uit Constantinople verstaen wij dat aldaer hondert galeien gereedt sijn tegen Asac; dat de autoriteit van den grooten visyr16 peryckel loopt door contremine van de sultane de moeder17 ende dat noch geen seeckerheit en is dat eenige vrouw swanger soude sijn van den Grooten Heer,18 jae, dat getwijffelt werdt off hij oock geslacht sal naelaeten.

    Den marescal Horn19 is te Lindau ende wacht op de tijding van de vernieuwing van het tractaet tusschen Sweden ende Vrancrijck.20

    La Motte Odincourt,21 die nu de Fransche wapenen commandeert in Catelagne, is den vijant gaen soecken bij Taragona. Den coninck van Vrancrijck hebbende eene ligue gemaect met Portugal sent daer nae toe twee ambassadeurs, den marquis de Breszé, zoon van den marescal de Breszé, als extraordinarisse ende monsieur de La Boulée22 als ordinarisse ambassadeur. Desen sullen met haer nemen eenige bevelhebbers van ruiterie, aen dewelcken de Portugesen beloven volck ende paerden te furneren. Wij hooren dat in Portugael vier Hollandsche schepen met wapenen ende amunitie sijn aengecomen. De brieven houdende ‘aen de gedeputeerden van Luyck’23 sijn hier opgehouden, alsoo men haer mistrouwt, niet sonder reden.

    Den coninck heeft aen den hertogh van Lotharingen, als hij wegh ging, geschoncken boven alle defroy tienduisent nieuwe louysen. Den hertogh van Bouillon werdt gezegt te lichten vijftien compaegniën te paerd, twintich te voet.

    Leganes24 is van sijne reise nae Spaegnië door naerder ordre wedergekeert nae Milan ende doet coopen duisent paerden in Duitschlant.

    Den 20 April 1641.

    Adres: Mijnheer mijnheer van Reigersberg, raedt in den Hoogen Raide in Hollant, in Den Hage. Port.

    In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot uyt Paris, den 20 April 1641.

    Notes



    1 - Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 20k. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Geciteerd Brandt- Cattenb., Leven II, p. 295.
    2 - Karel IV, hertog van Lotharingen.
    3 - Nicole, hertogin van Lotharingen.
    4 - Philippe de Cospéan of Cospeau (no. 5151 n. 15).
    5 - Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon (no. 5119 n. 3), Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye (no. 5101 n. 7), en Antoine III de Gramont, graaf van Guiche (no. 4996 n. 16), allen maarschalk van Frankrijk.
    6 - Johann von Beck (no. 5140 n. 19). Het verdrag is gedateerd op 30 april 1641; zie no. 5129 n. 21.
    7 - Eleonora van den Bergh.
    8 - Balthazar Masserati (Messerati), graaf van Casalborgone (no. 5021 n. 13). Tommaso van Savoye was eind februari 1641 weer naar de Spaanse partij overgegaan; zie no. 4994 n. 14.
    9 - Marie de Bourbon, gravin van Soissons, prinses van Carignano, kreeg pas in 1644 toestemming Spanje met haar vier kinderen te verlaten; zie no. 5142 n. 17.
    10 - Ferdinando II de' Medici, groothertog van Toscane, en Alfonso III d'Este, hertog van Modena.
    11 - Rudolf Planta von Steinberg was in november 1640 vermoord door ene Prevosto, genaamd Zambra, en Rudolf Planta von Rietberg (no. 5035 n. 6).
    12 - De landdag te Baden was gehouden van 3 tot 9 maart 1641.
    13 - Conferentie van katholieke steden te Luzern (8-10 april 1641) en conferentie van protestantse steden te Aarau (5-6 april 1641); vgl. Vogel-Fechter, Eidgen. Absch. V, 2, 1, resp. p. 1195vv. en 1194v.
    14 - Jacques Le Fèvre de Caumartin (no. 5015 n. 5).
    15 - Walter Montagu (no. 5150 n. 5).
    16 - Kara Mustafa Kemankeş.
    17 - Mahpeïker.
    18 - Ibrahim, sultan der Ottomanen. Zijn zoon en opvolger Mohammed IV werd op 2 januari 1642 geboren.
    19 - Gustav Karlsson Horn (no. 5264 n. 1).
    20 - Het verdrag werd in juli 1641 verlengd.
    21 - Philippe, graaf van La Mothe-Houdancourt (no. 5060 n. 16).
    22 - Jean Armand de Maillé, markies van Brezé, zoon van Urbain de Maillé, markies van Brezé, maarschalk van Frankrijk (no. 5103 n. 9). Monsieur de La Boulée is niet nader geïdentificeerd.
    23 - Adrien Conrard de Bourgogne, Emile, baron d'Oultremont, en François de Fléron (no. 5151 n. 17).
    24 - Diego Mexía Felípez de Guzmán, markies van Leganés, Spaans goeverneur van Milaan (no. 4996 n. 15).