eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    4024. 1639 maart 19. Aan L. Camerarius1.

    Illustrissime domine,

    Dux Vinariensis2 literarum Excellentiae vestrae datarum 7 Martii3 spem in eo implevit, quod Brisacum Gallis flagranti studio id cupientibus non dedit. Caeterum inter praesentes offensas et cogitationes futuri anxius ex maerore contraxit morbum impeditusque Brisacum ire4 cubat in arce Jouxii. Deus fortissimum principem valetudini rebusque agendis restituat. Ab hac aula pensio illi ordinaria promittitur extraordinariorum sumtuum nulla habita ratione. Sed habebit, ut dicitur, in Alsatia exercitum Feuquerius5 seorsim a duce res Galliae promoturus. Et Germani duces regi6, qui militant in locis duci vicinis, militem conscribunt, ac sic7 duci auferunt facultatem suas augendi copias; quae si essent, quales vellemus et duci corpus nunc esset magni animi ministerio par, pulchra spes esset resuscitandi per Germaniam partes intermortuas Ulma et, ut credibile est, aliis civitatibus id cummaxime exspectantibus.

    Literas et imperatoris8 et Claudiae9 ad Helvetios vidi. Blandius agunt quam antehac idque vel unum Helvetios reddere debet cautiores. At ipsi non minus quam Rhaeti discordes inter se praebent viam externis factionibus. Et Galli et Hispani scribunt ibi militem. Caesariani etiam transitum postulant. Vallitelinates, cum videant eo loci res esse, ut ipsorum damno Hispani Rhaetorum

    177

    sibi amicitiam parent, ad exemplum Curiensium caedibus grassari et ipsi incipiunt interfecto Malacriadisio protestante10 et additis minis idem eventurum aliis. Senatorum Tigurinorum quidam11 sibi mortem fecit testatus saturum se vitae.

    Dux Lotharingus12 ad propinqua Vesontioni rediit habetque secum IV millia aut paullo amplius peditum, equites bis mille et quingentos.

    D. Bannerii13 sane egregii sunt processus, quibus si ex animo bene vellet Gallia, prospicio occasiones pulcherrimas, praesertim cum undique adsint nuntii de vi capto a Turca14 Bagdeto, unde secuturae videntur cum Persa15 induciae. Metuunt quidem rebus suis ac Dalmaticis16 maxime possessionibus Veneti nondum certi suae pacis, quanquam restitutis commerciis. Sed spero futurum, ut ibi reddito sereno inquieta illa tempestas incumbat alio, quod sine nostro sociorum que nostrorum bono fieri nequit.

    Sed terrent me alia, pontificis17 legationes pro pace ad imperatorem Galliaeque et Hispaniae reges18. Novi cardinales in fabrica, quos inter et Noyerio19 rerum Germanicarum tractatione id merito purpura destinatur.

    Pontifex et episcopis quibusdam, inter eos et Carnutensi20, qui frater est Estampii21, in alios episcopos animadversionem mandavit. Isti22 autem omnes, qui judices dati sunt, amicissimi sunt cardinali23. Et jam Mandensis episcopus24 ob amicitiam cum regina matre25 suspectus cardinali in Bastiliam datus est.

    Videamus autem, quod consilium capturi sint Infrasaxonici, a quibus, ut et a rege Daniae26 metus sperato citius nobis evanuit.

    Cadit et hoc nobis commode, quod hostis eam init viam, qua nulla est melior ad nos tardatae pacis invidia exonerandos, cum diplomata dari Batavis, qualia data sunt olim, tergiversatur. Quamquam enim distinctae sunt res Suedicae a Gallicis, ut et Gallicae a Batavicis, tamen cum ea facta sint, quae jam innotuerunt omnibus foedera, nulla aequitatis specie postulare rex Danus aut alius quivis potest, ut aut sine Batavis Galli aut sine Gallis Suedi ad conditiones audiendas veniant. Atque in hac re ut maxime probabili in praesens immorari nostros malim quam alias convehere disputationes, in quibus tamen quaedam juris, quaedam utilitatis publicae specie27 non carent.

    178

    Electoris28 totiusque domus Palatinae me, si quem alium, miseret; Scoticos autem morbos ad sanitatem perduci quam maxime cupiam, tum quod optime velim omni Magnae Britanniae Scotisque peculiariter ob eorum in rem Suedicam bona merita, tum quod res communes id flagitant. Solent in ejusmodi motibus calida esse initia, sed cum tempore lassari et plebs et nobilitas neque diu pati haec ab agris suis, illa29 ab opificiis absentiam. Externa auxilia apparent nulla. Pecuniae sterilis est Scotia, sine qua bellum non durabile est. Praeterea facile inter capita oriuntur discordiae. In summa: dies plerunque pro principe.

    Parlamentarius conventus nisi regis assensu justus haberi non potest. Merito autem rex quem dederat assensum revocabit, cum et in synodo, quae ipsis permissa erant, excesserint et contra regis praeceptum sumserint arma.

    De reginae Anglicae30 huc transitu mutata sunt consilia. Et qui ab ea huc venerat nobilis, Germanus nomine31, in materno illo negotio nihil expedit.

    In pace cum imperatore et ego arbitror Melandrum32 progressum longius quam ut pedem referre aut possit aut velit. Tum vero videtur mihi de religione difficultas non ejusmodi esse, ut extricari nequeat.

    D. Estampius hic est, nihil ei nocetur. Sed ad cardinalem aditum nondum habuit, qui eum incusat mandatorum suorum non bene observatorum, praesertim cum Melandro dedit pecuniam, priusquam stipulatus esset, ut ipse copiaeque ejus in Gallicum sacramentum transirent.

    D. Osterwyckius33 nihil aliud quam pecuniis instat. Caetera peraget Lestradius34, quando Cnutium35 huc remittere Batavis non placet. Plane credo propositum cardinali strenue agere in Belgico fine. Cavendum, ne rursus nimia propinquitas Gallorum et Batavorum suspiciones et simultates serat. Satis patet Belgica, ut dissitis in regionibus fines suos proferre utrique possint36.

    Deus et haec et alia omnia ad christiani orbis bonum regat Excellentiamque vestram et omnes ei caros diu sospitet.

    Excellentiae vestrae optima fide addictissimus
    H. Grotius.

    Lutetiae, 9/19 Martij anni 1639.

     

    Versus Caledonios37 legi. Videtur mihi qui scripsit nec bonus38 esse poeta nec civis optimus. Tum vero inscriptio satis inepta est.

    179

    Mantuana39 plane Galliam deserit. Incalescit tamen in Montisferratensi territorio bellum ob Casale et loca, quae Galli tenent. Sabaudorum consilia Genevensibus suspecta sunt.

    Gotzius40 capite luit non dolum, sed culpam.

    Dux Vinariensis extra praesidia contrahere poterit ad summum quinque millia peditum tria equitum.

    Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

    Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Redd. Haga Com: 16/26 martij 1639.

    Notes



    1 - Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 172; gedeelt. copie Hamburg, Staats- und Univ. bibl. supell. ep. 108, f.o 20-21 (met enige verschillen). Gedrukt Epist., p. 515. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.
    2 - Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.
    3 - Ontbreekt.
    4 - In de copie te Uppsala staat: via.
    5 - Manasse de Pas, markies van Feuquières.
    6 - Lodewijk XIII.
    7 - De copie te Uppsala heeft abusievelijk: si.
    8 - Ferdinand III.
    9 - Claudia de Medici, aartshertogin van Oostenrijk (1602-1648).
    10 - Een lid van de familie Malacrida; vgl. no. 3986, p. 117 n. 11.
    11 - Hans Rütschi, gestorven op 16 februari 1639.
    12 - Karel IV, hertog van Lotharingen.
    13 - De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.
    14 - Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.
    15 - Safī, sjah van Perzië.
    16 - De copie te Uppsala heeft: Dalmoricis.
    17 - Urbanus VIII.
    18 - Lodewijk XIII en Philips IV.
    19 - François Sublet, seigneur de Noyers; de copie te Uppsala heeft: Nogerio.
    20 - Léonor d'Estampes de Valençay (1589-1651), bisschop van Chartres.
    21 - Jean d'Estampes, markies van Valençay.
    22 - De copie te Uppsala heeft: Ipsi.
    23 - Richelieu.
    24 - Silvestre de Crusy de Marcillac († 1659), bisschop van Mende. De copie te Uppsala heeft abusievelijk: Mardensis, en in plaats van Bastiliam: Basiliam.
    25 - Maria de Medici.
    26 - Christiaan IV.
    27 - De copie te Uppsala heeft: spe.
    28 - Karl Ludwig van de Palts.
    29 - De copie te Uppsala heeft abusievelijk: illam.
    30 - Henriette Marie.
    31 - Henry Jermyn.
    32 - Peter Melander, graaf van Holzapfel.
    33 - Willem van Liere, heer van Oosterwijk, Staats gezant in Parijs.
    34 - Godefroi d'Estrades, Frans diplomaat.
    35 - Johan de Knuyt.
    36 - De copie te Uppsala heeft ten onrechte: possent.
    37 - De opmerking van Grotius biedt te weinig houvast om gedicht en auteur met zekerheid aan te wijzen. Dat verzen van Buchanan bedoeld zouden kunnen zijn lijkt niet erg waarschijnlijk. C.V. Wedgwood's Poetry and Politics under the Stuarts vermeldt wel een aantal latere Schotse politieke dichters, maar die schreven alleen in het Engels, en ik vraag me af of het hier om in het Engels of in het Latijn geschreven poëzie gaat.
    38 - De uitgave der Epist. heeft ten onrechte: vanus.
    39 - Maria Gonzaga, hertogin van Mantua.
    40 - Johann, graaf van Götz.