eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    4324. 1639 oktober 8. Aan L. Camerarius1.

    Illustrissime domine,

    Felicem Excellentiae vestrae reditum in Albiniana, felicem etiam in Suedia rerum suarum exitum precor.

    De Brisaco et exercitu Galli pro eventu sermones contrahunt. Nunc id expetunt, ut exercitus se exercitui ducis Longavillani2 conjungat, ad Iousium eximendum obsidioni, ad depellendum a Duslinga Mercium3, prohibendas novas

    646

    caesarianas copias a Rheni transitu ad Waldshutum; Brisaci autem postulant, ut pars altera praesidii e Gallis sit, quod quam sit periculosum Philippiburgi damno4 didicimus.

    Hohentwilum non nimis arcta circumsessione premitur. Galli ad Slestadium se tenent, Vinarienses equites prope Colmariam, pedites propius Ensishemum. Sed cum eorum parte ivisse dicebantur Nassavius5 ad illum, quem dixi, transitum impediendum, Rosa6 Iousium versus.

    Qui Palatini7 res egere8, jam inde abierunt. Longavillanus Basileae conduxit domum.

    Quid de Anglis judicem, nescio. Quae in mari aguntur, satis isthic intelligitis. Ait autem comes Licestrius9 illam maris partem, in qua nunc est classis Hispanica, littoribus insinuatam10 Angliae complexu contineri imperiique Anglici esse accessionem proptereaque Hispanicae classis praefectum11 jussum12 suppara13 demittere neque rursum attollere, in utroque paruisse. Si Batavos aliqua necessitas coegisset ibidem receptum quaerere, curaturum non minus fuisse Angliae regem14, ne quid ipsi ibi noceretur. Privatos vero Anglorum, qui naves suas aut operam ad transvehendos milites sive Hispanis sive Batavis locarent, suopte id facere periculo nihil curaturo rege, siquid illis inde15 mali provenerit. Quid ultra futurum sit, tanto jam Batavorum navium concursu, quibus et archiepiscopus Burdegalensis16, qui17 Brestae nunc est, parat se addere cum Gallica classe, vicini omnes intenti exspectabunt.

    De foedere cum Anglis, quale Hamburgi a nostris propositum fuit, nullam adhuc ex illustrissimi comitis Licestrii sermonibus spem concipio. Scoti, ut video, agunt quae volunt et rex, quod prudentiae est, quae corrigere non potest dissimulat. Caeterum ut animorum vulnera bona fide sanentur, difficile speratu est.

    Locutus mihi est Bulionius18 de induciis illis Italicis factis a cardinali Valetta19, qui nunc e rebus humanis excessit animi aegritudine, et a duce Longavillano. Excusabat id factum maxima necessitate, quod et pulvis et alimenta defuissent mala fide tractatis viduae20 rebus profusisque inutiliter pecuniis, quas annuas ad sex milliones rex21 dedisset. Vidua autem jam ad Gratianopolim, deinde in ipsa

    647

    urbe Gratianopoli cum rege, deinde cum cardinali22 collocuta est acceptisque verborum solatiis et Avelianam et Segusionem, vulgo Susam, dedit in regis potestatem laboratura insuper, ut filium suum ducem23 in Galliam perducat sub regis victurum praesidio; quod an effectum dare possit tanto procerum renisu dubitatur.

    Si diploma pro Batavis in manus Excellentiae vestrae venerit, gaudebo conspicere.

    Curtius24 facile se, ut puto, in imperatoris25 gratiam reponet.

    De rege Daniae26 et imperator recte existimat eum, in communi negotio suas utilitates quaerere. In Norembergensi conventu audio nihil actum iri, nisi de jure dicendo, quod inscio imperatore fieri nequibit. Mittent autem eo qui poterunt.

    Irruptionem in Livoniam Brandenburgici27 maxime impulsu factam an impune latura sit Prussia, videbimus.

    De Bannerii28 Hatzveldiique29 rebus certiora jam ad vos, credo, pervenerint. D. Bannerius maximam valetudinis suae habere debet rationem, tum ne eam ipse corrumpat, tum ut quibuscunque modis potest hostium insidias evitet. Nam ex sermone funebri habito Brisaci apud corpus mortui ducis Vinariensis30 cognosco, ducem non dubitasse, quin venenum sibi datum esset.

    Turcarum sultanus31 Syriae coelo et deliciis delinitus32 multum remisisse33 dicitur de Martio illo spiritu. Gentem tamen impigram diu quieturam non arbitror. Quem eventum habiturae sint tum Wolfii34 tum Gunterodii35 legationes, non diu latebit. Intelligo autem landgraviam36 ab imperatore non tam opimas obtinuisse conditiones quam ipsa ex sua utilitate vulgavit.

    Gaudeo Excellentiae vestrae copiam fore sermonum oratoris Hagae37, viri longa rerum maximarum tractatione ingentem peritiam consecuti. Cui velim a patria eum, quem meritus est, haberi honorem.

    Rhaetorum legati38 Mediolani in foedus cum Hispano39 jurarunt jamque Rhaetorum magistratus ex eo foedere introducti in Vallem Telinam protestantibus

    648

    habitatione ejus vallis interdicta. Est autem novi foederis hujus ea natura, ut non iter tantum per eas terras Hispano pateat, sed et sex millia conscribat e Rhaetis et Rhaeti, nisi cum ipsi in bello bellive metu sunt, auxiliaria tria millia publicitus Hispano mittant, et ut Hispano cum Gallis bellante vi sua careant, quae cum Gallis facta sunt foedera, utque in omnibus posthac foederibus excipi Hispanus debeat. In adjuvando Gullero40, qui se his decretis opponit, tardos esse video et Helvetios et Gallos; verum Helvetios more ingenii sui, Gallos metu ne offendatur pontifex41.

    Salzam Hispani oppugnant XL machinis aucti novo milite ad VI ferme millia, dum princeps Condaeus42, vereor ne sero, ex omni Languedocia nobilitatem et plebem concit ad arma. Caeteri exercitus in hyberna redeunt.

    Repeto hic vota pro incolumitate bonisque successibus Excellentiae vestrae.

    Excellentiae vestrae omni observantiae cultu devinctissimus
    H. Grotius.

    Scribebam Lutetiae, 8 Octobris anni 1639.

    Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

    Notes



    1 - Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 200. Gedrukt Epist., p. 568. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag. Hij had een buitenverblijf in Alphen.
    2 - Henri d'Orléans, hertog van Longueville.
    3 - Franz, vrijheer van Mercy, generaal in dienst van Maximiliaan I van Beieren. De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘mericum’.
    4 - De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘damna’.
    5 - Wilhelm Otto von Nassau.
    6 - Rheinhold von Rosen.
    7 - Karl Ludwig van de Palts.
    8 - Hun namen zijn mij niet bekend.
    9 - Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.
    10 - De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘insinuatum’.
    11 - Antonio de Oquendo.
    12 - De copie te Uppsala heeft ‘ejus cum’.
    13 - Opengelaten in de copie te Uppsala.
    14 - Karel I.
    15 - De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘ille’.
    16 - Henri II d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux.
    17 - Ontbreekt in de copie te Uppsala.
    18 - Claude de Bullion, sieur de Bonelles, surintendant des finances.
    19 - Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.
    20 - Christine de France, hertogin van Savoye.
    21 - Lodewijk XIII van Frankrijk.
    22 - Richelieu.
    23 - Carlo Emanuele II van Savoye.
    24 - Ferdinand Siegmund Kurz, graaf van Senftenau.
    25 - Ferdinand III.
    26 - Christiaan IV.
    27 - Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg. De copie te Uppsala heeft ten onrechte: maximo. Betreffende de inval in Lijfland zie Theatr. Europ. IV, p. 76, 1o kol.
    28 - De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.
    29 - Melchior von Hatzfeld und Gleichen, keizerlijk bevelhebber.
    30 - Bernhard, hertog van Saksen-Weimar; hij was op 18 juli 1639 overleden.
    31 - Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.
    32 - De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘delenitur’.
    33 - De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘revenisse’.
    34 - Hermann Wolff, Zweeds gezant bij de landgravin-regentes van Hessen-Kassel; vgl. no. 4313, p. 633.
    35 - De Hessische gezant Hans Heinrich von Günterroth.
    36 - Amalie Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.
    37 - Cornelis Haga, Staats ‘orator’ te Constantinopel. Via Danzig was hij op 10 oktober met zijn gezin te Nootdorp op de hofstede van zijn zwager Govert Brasser, de toenmalige thesaurier-generaal, aangekomen.
    38 - Zie no. 4335, p. 665 n. 10.
    39 - Philips IV. De Spaanse gouverneur van Milaan was Diego Mexía Felipez de Guzmán, markies van Leganés.
    40 - Johann-Peter Guler von Weinegg.
    41 - Urbanus VIII.
    42 - Henri de Bourbon, prins van Condé.