eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    correspondent

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    4313. 1639 oktober 1. Aan L. Camerarius1.

    Illustrissime domine,

    Dolendum est non successisse principi Arausionensi2 consilia in Hulstum, quae via fuerat ad capiendam Antverpiam. Θεοῦ δὲ γραμμὰς οὐχ ὑπερπηδᾷ βροτός3.

    Hassici meliora nos quam antea jubent sperare. Audio autem in pactis caesarianis aliqua circa religionem non ex ipsorum voto fuisse posita. Prudenter vero faciunt, quod cum Gallia conventis ultimam manum nolunt4 imponere, nisi et

    633

    Suedicae societatis certi sint. Ejus autem quid sit futurum, ab Hamburgo, quo et Wolfium5 et Vulteium6 profectos audio, exspectabimus.

    Quid pactione Wismariensi7 de induciis ultra tres hebdomadas seorsim non faciendis convenerit, memini et quomodo se de induciis Sabaudicis Galli purgent ex quotidianis hic sermonibus satis percipio. Sed an satisfactura sint haec Suediam regentibus8, dubito; quos tamen laudo, quod fidem liberaliter implere malunt, quam occasiones tales ad discessionem accipere.

    Cum Lotharingiae duce9 actum quidem, sed nihil peractum est; noluit enim se illigare inconsultis aut invitis imperatore10 et Hispano11.

    De comitatu Burgundico extra bellum ponendo pendet adhuc negotium multum id commendantibus Helvetiis, quorum nunc Badae conventus12, etiam de hoc acturus est. Pontifex13 pater, sed suorum est, et eorum inter se ferruminationi diligenter studet.

    Bannerium14 a Galassio15 ad pacem invitatum gloriosum est nobis. At quod rectores nostri etiam cum imperatore conciliatis prospicere cupiunt, id e re Germaniae esse non nego. Caeterum, si caesarianos novi, mansuri belli id praesagium est. Res Bannerii sane tales sunt, ut nos belli16 taedere non debeat, maxime si tam ex Bohemia quam ex Pomerania nostrorum vires in Silesiam concurrant.

    Concordiam civitatis Bremensis cum archiepiscopo17 opto. Verumtamen, quantum ego de eo intellexi, pertricosum mihi videtur negotium. Neque minus illud Hamburgense ad veteres controversias accedentibus tot novis odii causis.

    Batavica in Daniam legatio18 parum ibi, quantum video, gratiosa est. Itaque non miror, si Polonicae19 supersedetur, praesertim cum videatur Dantiscana civitas prona ad transactionem, quam minori cum dispendio dissimulare quam probare Batavi poterunt20.

    Inter Anglos et Scotos utinam omnia bene se habeant. Si quicquid volent Scoti, perpeti rex21 decrevit, mansura haud dubie pax est. Nuptiarum autem

    634

    Hispanicarum22 fama et pertinaciores faciet Scotos et multorum in Anglia permovebit animos. Caeterum dum in Anglia detinetur elector23, dum in Bataviam it, dum inde iter24 in Alsatiam molitur, tempora per ipsum vacua arripiunt alii.

    Imperator edicto vulgato25 omnes imperii subditos ad sua vocat arma veniam pollicens et, quem obtinent, militiae gradum.

    Bavaricae copiae non longe sunt partim sub Mercio26 ad Waldshutum partim ad Philippiburgum.

    Longavillanus27 per adventum Halerii28 majorem illo Vinariensi29 habiturus exercitum promittit se adversus aut hos aut illos Bavaricos iturum, si Vinariensium quantum praesidiis superest se ipsi conjungat ipse, si id eveniat, summam30 imperii haud dubie habiturus, ut dux et regius et majoris exercitus.

    Hic nec agitur quicquam nec agetur hoc tempore. Nam et Millereius31 de ducendo in hiberna milite scripsit ad regem32 et alii duces idem parant.

    Sabaudica vidua33 jam puto viderit regem.

    Nicaeae arx non trucidato, ut dicebatur, sed traducto in partes praefecto34 a principibus35 pro Sabaudico Pedemontanum accepit praesidium. Casale in periculo erit substitui in praesidiis pro aegrotis valentes non ferente Leganesio36 et in eum sensum trahente pacta.

    Hohentwilum circumsessum manet.

    Foedera37 cum Austriacis in Hispania facta per legatos nomine communi38 Rhaetorum missos Mediolanum confirmata sunt. At opponunt se iis Gullerus39 et Brugerus40 tribuni41, ille castelli ad Rhenum, hic Megenfeldi potens, et tanquam libertatis contra Hispanum vindices concient ad opem ferendam Gallos, Venetos et Helvetiorum protestantes.

    635

    Video et Polonum42 et Brandenburgensem43 Prussiae timentem a se amoliri culpam conatuum in Livoniam, quibus si fortuna adfuisset, non defuturus erat auctor. Sed illa, quae praecessere inter illos regem electoremque colloquia quo spectarent, etiam ante hunc exitum nemo dubitavit. Nunc in potestate erit rectorum Suediae transmittere hanc injuriam an in Prussiam vindicare velint.

    Milereius arcem S. AEligii cepit. Piccolominaeus44 in castello struendo pergit. De captivorum minoris fortunae redemptione actum, non item de ducibus. Itaque Viennam mittitur Feuquerius45.

    Statua equestris46 regi hic erecta in area quae regia dicitur.

    Intellexeritis naves Hispanicas quasdam Anglorum et noctis praesidio pervenisse Dunquercam.

    Deus Excellentiam vestram totamque ejus domum servet.

    Excellentiae Vestrae omni observantia cultuque addictus
    H. Grotius.

    Lutetiae, Calendis Octobris anni 1639.

    Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

    Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Red. Hagae 8 Octob. A.o 1639.
    Notes



    1 - Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 199. Gedrukt Epist., p. 567. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.
    2 - Frederik Hendrik.
    3 - Vgl. Sophocles Incerta frgm. 961 (ed. Pearson III 1917, p. 121): Θεοῦ δὲ πληγὴν οὐχ ὑπερπηδᾷ βροτός.
    4 - De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘volunt’.
    5 - Hermann Wolff, Zweedse hofraad en gezant bij de landgravin-regentes van Hessen-Kassel.
    6 - Johann Vultejus (1605-1684), raad van de landgravin-regentes van Hessen-Kassel.
    7 - Betreffende het verdrag van Wismar zie men het register van dl. IX s.v. Wismar, verdrag van.
    8 - Voor hun namen zie men no. 4277, p. 567 n. 2.
    9 - Karel IV, hertog van Lotharingen.
    10 - Ferdinand III.
    11 - Philips IV.
    12 - De landdag van Baden, gehouden van 25 september tot 5 oktober 1639.
    13 - Urbanus VIII.
    14 - De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.
    15 - Matthias, graaf Gallas, keizerlijk bevelhebber.
    16 - In de copie te Uppsala ontbreken de woorden ‘id praesagium est. Res Bannerii sane tales sunt, ut nos belli’.
    17 - Frederik III (1609-1670), zoon van Christiaan IV van Denemarken. In 1648 werd hij koning van Denemarken.
    18 - De bezending van Albert Coenraetsz. Burgh en Bernard Coenders van Helpen.
    19 - De copie te Uppsala heeft ‘Polonica’. Bedoelde bezending, waarmee men eerst Andries Bicker en later Dr. Cornelis Boom wilde belasten, vond geen doorgang.
    20 - De copie te Uppsala heeft ‘poterant’.
    21 - Karel I van Engeland.
    22 - Zie no. 4305, p. 617 n. 13.
    23 - Karl Ludwig van de Palts.
    24 - Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala.
    25 - Zie ook no. 4316.
    26 - Franz, vrijheer van Mercy, generaal in dienst van de keurvorst van Beieren.
    27 - Henri d'Orléans, hertog van Longueville.
    28 - François de l'Hospital, sieur du Hallier.
    29 - Bernhard, hertog van Saksen-Weimar; hij was op 18 juli 1639 overleden.
    30 - De copie te Uppsala heeft ‘summum’.
    31 - Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.
    32 - Lodewijk XIII.
    33 - Christine de France, hertogin van Savoye.
    34 - De Sales.
    35 - Kardinaal Maurizio en Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.
    36 - Diego Mexía Felipez de Guzmán, markies van Leganés, Spaans gouverneur van Milaan.
    37 - Op 3 september 1639 was te Milaan een verdrag met Spanje gesloten. Voor dit verdrag en de namen van de gezanten zie men Die Eidgenössischen Abschiede aus dem Zeitraume von 1618 bis 1648. Bearbeitet von Jacob Vogel und Daniel Albert Fechter. Der ambtlichen Abschiedesammlung. Band 5, Abtheilung 2. Basel, Buchdruckerei von E. Schultze. 1875, p. 1145: Beschwörung des ewigen Friedens zwischen Spanien und den III Bünden. Mailand. 1639, 3 September.
    38 - De copie te Uppsala heeft: communis.
    39 - Johann-Peter Guler von Weinegg.
    40 - Andreas Brügger.
    41 - De copie leest ten onrechte ‘tributi’.
    42 - Wladislas IV (VII) van Polen.
    43 - Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.
    44 - Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.
    45 - Manasse de Pas, markies van Feuquières.
    46 - Dit standbeeld, vervaardigd in opdracht van Richelieu door Pierre Biard (1592-1611), stond op de Place Royale - tegenwoordig Place des Vosges -. Het werd in 1793 afgebroken. Over de onthulling op 27 september 1639 zie men de Gazette de France, dd. 1 oktober 1639, no. 138.