3523. 1638 april 10. Aan A. Oxenstierna1.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Deditum est Rinfeldum duci Vinariensi2 13/23 Martii aequis conditionibus. Captivi, qui in eo erant oppido, quorum erat Schavaliskius3 sine pretio liberati. Commeatus et quae ad bellum usui cessere victori, qui non dubitavit in pactis Ferdinando4 huic imperatoris dare nomen. Ducenti ferme de praesidio in sacramentum ducis transiere. Literae ex capto oppido scriptae 15/25 Martii nos docent sub Tubaleto5 equitem in agrum ivisse Wirtembergicum, postquam minora quaedam oppidula Danubium versus spectantia Rosae tribuno6 se in potestatem dederant. Addunt alii Nortlingam et Tubingam aliaque oppida parata deditioni, ubi exercitus apparuerit. Eone iturus sit dux an Friburgum et Retelam an Constantiam petiturus an Brisacum, varie judicatur. Brisaci multarum rerum egestas est, salis maxime et igniarii pulveris.

Montepellicardi quae adventant literae ajunt caesos a ducis milite, qui commeatum inferre in Brissacum tentarant; Goetsium7 apud Francorfutum habere aliquid copiarum; majores opperiri. Nuntiatum etiam illuc, sed parum liquida fama, a Ratisbonensibus pulsum caesarianum praesidium.

Savellius8 Lauffenburgi satis negligenter custoditus sacerdotis, qui ad ipsum

199

Interceptae literae, quas procurator rerum imperatoris Heilbronae14 ad praefectum scripsit Brissacensem15, ostendunt multum trepidari ad Danubium usque. Donawertae et commeatus et bello necessaria servantur augenturque. Incommode evenit, quod Hanovia paulo ante amissa est quam hae res tam pulchre se darent, cum hoc tempore ingentem sui usum praebitura fuerit.

Gallicum auxilium trade procedit exspectans, ut videtur, pabuli ubertatem an et altiore consilio. Praeterea de pecunia duci debita detrahi partem satis inique dixit mihi Heufdius16. Haec atque alia, quae antecessere, efficient, ut dux, si possit, conaturus sit se ab alienis imperiis expedire et dicitur postulasse a rege17, ut Rinfeldum et Lauffenburgum custodire sibi liceat, cum alioqui Galli oppida, quae bello capiuntur, sibi cedere aequum existiment.

Germani praeter Smidsbergium18 omnes, qui multum optarant in patriam suam mitti, Castilionaeo19 attribuuntur. Manicampus20, Colmariae antehac praefectus, cum vocatus huc venisset intellexissetque in sequiorem partem trahi absentiam suam sub morbi specie, quo tempore pons ad Rhenum ab hostibus captus est, latuit in hac urbe et clam se abduxit rege non viso. Praefectura cum vicinis locis data Guebriano21. In ipsum creduntur judices dari, qui ipsum citent et, ni compareat, damnent.

Dux Valetta22 obtinuit, ut fert fama, patri suo23 gratiam aulae et mansuram, dum vivet, Aquitaniae provinciam; belli tamen illic imperia penes principem

200

In Italia minus prosperae Gallorum res. Bremum cepit hostis, primum in Mediolanensi solo structum a Gallis et Sabaudo27 castellum. Nunc Pontem Sturiae idem obsidet. Novariam, Valentiam aliaque circum oppida commeatibus omnique belli paratu instruit. VI M pedites II M equites e regno Neapolitano exspectat.

Helvetiorum motus ac dissidia scribet Marinus28 accingens se, ut video, itineri in Suediam ad negotia conficienda.

Senatores aliquot parlamenti relegati sunt29, quod in causa redituum, quos civitas debet, liberiores dixissent sententias quam ferre haec aula possit. Apud vulgus in magna iidem sunt fama.

Si quae ex Germania scribuntur vera sunt immensus in ducem Vinariensem venit hostilis exercitus ad decem millia equitum peditum totidem, multis sub ducibus, quorum indiculum30 mitto. Si auxilia duci adfuissent valida et in tempore, magni processus se ostendebant rebus protestantium, quorum opera sic utuntur socii, ut multum tamen eos invalescere non videantur velle. Illud interim boni sperare licet, quod ad Rhenum et Danubium tracta magna parte hostilium virium Bannerio31 ad res novas ingrediendas via patescit.

E Batavis literae electoris Palatini32, cum ex Anglia et pecunia non veniat et Galli nisi praeeuntibus Anglis dare abnuant, coepta neque magna neque diurna fore suspicantur ipsique ante fores adstare inopiam, ubi, quod ei pecuniae reliquum erat effuderit. Batavi ipsi in Brasilia aliisque longinquis partibus res gerunt satis feliciter, interim maris sibi propinqui possessionem in dies magis magisque remittunt.

Deus det res prosperas, Excellentissime et Illustrissime Domine, reginae33, regno, Tuae Sublimitati.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 10 Aprilis novi Cal. 1638.

Scheffelingius34, mercator Hamburgensis mihi notus, rogavit me, ut quae in Suedia habet negotia commendarem, quod facio, quantum aequitas fert.

201

Conquestus mihi est cancellarius Montispellicardi35 praesidium, quod ibi est Gallorum, jam plus anno vivere sumptu oppidanorum, longe aliud pollicitis Gallis; sed bellum scilicet ex praescripto geri non amat.

Non arbitratur Truchesius36 Galliae auxilium, quod duci Vinariensi mittitur, futurum majus III M.

Dux Everhardus Wirtenbergicus37 Viennam ivit.

Spargunt Galli famam de capta a suis insula Sardiniam aspectante, quae Asinaria dicitur. Algerienses praedones plurimas cepere Hispanorum naves, quasdam earum ex India venientes. Damnum factum dicitur millionum septem.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.