3601. 1638 mei 28. Aan J.A. Salvius1.

Illustrissime Domine,

Dilatam scriptionem verbis excusari nihil opus. Satis in se habent excusationis tot ac tanta negotia, quae Excellentiae vestrae curas onerant. Tum vero haec

330

Fuit autem haec eo gratior, quod multa laeta nuntiet de Bannerii3 rebus, de appropinquante Suedici dilectus adventu, de diffugio Galassiani4 militis ob incertas sedes et nova alibi eoque opimiora stipendia, de foelice Kingii5 praelio.

Hassiae vidua6, quantum judicare licet, perstabit in nostro federe: nec alio puto spectare cunctationes ejus, quam ut quam plurimum pecuniae a Gallia auferat.

Palatini7 conatus quam tenuiter ab Anglis juventur quamque non felicibus initiis procedant, D. Camerarii8 diligentiae perscribendum relinquo.

Caesariani isti et qui se medios interponunt, post tempus venere, cum jam salva fide famaque nulla a Suedis pax seorsim a Gallis possit accipi. Itaque exspectanda et pactio aliqua communis, cui rei ut aliqua jaciantur fundamenta, dedi D. Chavigniaco9 perscripta nostra optata, si ad inducias veniendum sit, super quibus responsum regis10 exspecto ex eo defaecatius judicaturus, quo vergant Gallorum consilia.

Bellum trahi refert eorum, qui res hic manu versant. Sed id vix patitur crescens cum utero reginae11 gratia omnisque Galliae aversus a bello animus.

Anglis legatis12 dixi saepe, nisi propius quiddam cum regno Suedico velint pacisci, non facile coiturum fedus in ea, quae Lutetiae praeformata non satis arcte nodum stringunt. Videndum, ecquid certius secum ferat Rous13.

Batavi ut ad bellum in imperatorem14 se obligent, multum obstat et commercii Germanici utilitas et sollicitudo principis Arausionensis15 pro iis, quae per Germaniam possidet.

Iam et illud minime boni ominis intelligo Anglorum ope ac praesidio pervenisse Dunquercam XL ab Hispania naves, viris, pecunia, rebus onustas.

Caesariani sub Gotzio16 et Savellio17 post saeve habitum agrum Wirtenbergicum, non Brisacum, ut facturi videbantur, sed ad Constantiae lacum iter flexere ibique ponti imminent, qui ad Stenum est, captisque locorum opportunitatibus et minacibus ad Helvetios literis commeatus omnes a Vinariensibus

331

Dux Vinariensis18 ad Hohentwilam transtulit castra ausurus praelium, si hosti par esset numero. Hostis namque ad XVIII millia habere dicitur et crescit indies.

Cras regem accedo oraturus, ut ejus ducis copias additis iis, quae sub Longavillano19 sunt, aut bona earum parte augeat et ut Waertium20 in sua jam habens potestate marescalli Hornii21 libertatem sui beneficii faciat.

Interim Castilionaeus22 S. Audomari oppidum circumsedere incoepit. Princeps Condaeus23 exercitum admovet Hispano militi ex Aquitania. Quid facturi sint Lafortius24 et Bressaeus25, quid incepturus, qui et ipse jam educit ex Hybernis militem princeps Arausionensis, videbimus.

Fuit apud me Heufdius26; narrat a rege datam sibi scripturam praecepti, per quam jubebantur ipsi solvi 305840 floreni turonenses ut reliquum 500 millium florenorum, qui deberi regno Suedico coeperant Novembri anni 1637, dictumque ipsi coeteros florenos 194160 ejus pecuniae persolutos Hamburgi Excellentiae vestrae. De eo, quod ipsi solvi jussum est, se apocham dedisse quaestoribus regiis ex mandato, quod a magno D. cancellario27 pridem acceperat. De ea pecunia se rationes exputasse cum D. Spiringio28. Dicere autem S. Chaumontium29 plus quam illos 194160 florenos Excellentiae vestrae numeratos, quod in hac aula, cum illud praeceptum Heufdio datum est, ignorabatur. Illud plus, si ex causa alia, ut fieri potest, datum est, nihil ad 500 millia illa florenorum pertinet. Sin datum est rationes ejus pecuniae Galli aequum postulant.

Uxor ducis Chevreusii30 e Gallia extorris ob quasdam, ut dicitur, cum regina Galliae molitiones, honorate habita in Hispania et, quia lassa itinere, considere apud reginam Angliae31 permissa est, quod legatorum uxoribus ibi permitti non

332

Vale, Illustrissime domine.

Excellentiae Vestrae observantissimus eique addictissimus
H. Grotius.

Scribebam Lutetiae, 18/28 Maii 1638.

Princeps Casimirus33 a Genua tempestatibus ad viam Massiliensem repulsus est; dubitatur, an jure belli retineri possit, quod praefecturam aliquam a rege Hispaniae34 sibi delatam dicitur accepisse.